خفقان بیداد می کند آقایان

 دیپلماسی ایرانی: دو هفته پیش نیویورک تایمز نقشه و مقاله ای به چاپ رساند مبنی بر اینکه شاید تحولات اخیر در منطقه منجر به تقسیم شدن کشورهای عربی به کشورهای کوچکتر شود.از آنجایی که مقاله توسط تحلیل گر باسابقه رابین رایت نوشته شده بود جنجال و تحقیق گسترده ای در دایره تحلیل گرانی که بر روی مسائل خاورمیانه تمرکز دارند به راه انداخت. این نقشه در خاور میانه هم زمزمه های بسیاری  را به راه انداخت دال بر اینکه این نقشه در حقیقت گویای نیت جدید قدرتهای غربی و اسرائیل و دیگر نیت های شوم برای تقسیم کشورهای پرجمعیت و بانفوذ عربی به کشورهای کوچک و ضعیف است.

 عنوان مقاله " چطور می توان پنج کشور را به چهارده کشور تقسیم کرد: نیز تا حدودی به این گمنه زنی بدبینانه دامن زد.  این مقاله اعراب را برد به سالهای 1916-1918 ، زمانی که استعمار گران فرانسه و انگلیس سرزمینهای عثمانی را به اردن ، سوریه ، لبنان ، عراق  و اسرائیل تقسیم کردند در حالی که کار دستی استعماری آنها هویتهای جدید و مستقلی از قبیل کویت ، بحرین ، امارات متحد عربی و غیره را بوجود آورد. در مقاله رایت از احتمال تقسیم کردن لیبی به سه بخش ، عراق و سوریه به پنج بخش (دروزیها ، کردها ، علوی ها ،شیعیان و سنی ها) ، عربستان سعودی به پنج قسمت و یمن به دو قسمت سخن گفته شده بود.احتمالا سوریه این تجزیه را در بخش های مشوش و چند حزبی آغاز کند.این چیزی نبود که مورد علاقه سوری ها باشد اما اکنون سوال اینجاست که آیا تنش های قومی و تشنج می تواند به خلق کشورهای کوچکی منتهی شود که بر اساس میل و اراده مردم شان شکل نگرفته اند؟

اکثر منتقدان این مقاله از احتمال روی کار آمدن دوباره قدرتهای خارجی در خاورمیانه مضطرب بودند. دو واقعه تلخ یادآور این موضوع است:توانایی و تمایل قدرتهای خارجی به دخالت کردن در امور داخلی کشورهای منطقه  و موقعیت های  داخلی نابسامان و ناتوانی کلی اعراب برای جلوگیری از این آسیب. درک عکس العمل نا ملایم اعراب که از احتمال تغییر نقشه در بیم هستند کار سختی نیست اما بیشتر از آن در هراسم که این مساله خبر بد روز نخواهد بود،خبر بد واقعی پا بر جا ماندن کشورهای عربی و چگونگی مدیریت کردن سرزمینهایی است که پادشاهان عرب از  1920 به ارث برده اند.

نقشه هراس انگیز نقشه ای نیست که دو هفته پیش در نیویورک تایمز به چاپ رسید، بلکه نقشه کنونی و موقعیت حاضر کشورهای عرب و نزدیک یک قرن خود مختاری انها است که خطر واقعی را در خود جای داده است.در حال حتی یک دموکراسی قابل اطمینان عرب و حتی یک سرزمین مجزای عرب که در آن مردم از حکومت راضی باشد وجود ندارد.  حتی یک جامعه عرب که در آن زنان و مردان بتوانند از تمامی حقوق انسانی خود ، خلاقیت ، بحث ، اظهار نظر آزادانه و نقد بدون ترس بهره مند باشد وجود ندارد. کدام جامعه عربی مدعی دستیابی به سطحی منطقی و پایدار از توسعه اقتصادی و اجتماعیست ،چه رسد به توسعه عادلانه ؟ کدام کشور عربی برای حفظ سرمایه ها و منابع خود به خصوص اراضی زراعی و منابع آب شیرین تلاش کرده است؟  کدام کشور عربی صدها بیلیون دلار صرف هرینه سلاحهای خارجی و دیگر واردات کرده و امنیت مردم و سرزمینش را بیمه کرده است؟ کدام کشور عربی سیستم آموزشی توسعه داده که در آن از میلیونها مغز جوان عرب  به جای افکار احاطه شده و پوچ استفاده شده باشد؟

این واقعیت انحرافی جامعه عرب و شرایط کنونی اش نه تنها باید ما را از هر نقشه احتمالی در آینده نهراساند  بلکه باید شرمگین کند. چهار نسل تحمل کرده ایم و متعاقبا امروز به جایی رسیده ایم که در آن تمام کشورهای عربی بدون استثنا شاهد جمعیت مردمی هستند که یکصدا  احیای شان و اعتبار و  دموکراسی را فریاد می زنند. مردمی که خواهان اصلاحات در قانون اساسی هستند . مردمی که در بسیاری از فضاهای رسانه ای یا مجازی در کشورهای مرفه مملو از نفت عربی به بیان اظهار نظرهای خود می پردازند چرا که اگر این مطالبه ها را از این قبیل فضاها به بیرون کشیده و بر زبان بیاورند به زندان خواهند افتاد. چیز زیادی برای فخرفروشی در جامعه کنونی و مستقل عرب به چشم نمی خورد بلکه مسائلی که نیاز به بازسازی و احیا  در راستای  احترام به حقوق بشر دارند ، بیشتر و چشمگیرتر است. من خیلی به مرزهای روی نقشه ها اهمیتی نمی دهم  بلکه آنچه بیشتر توجه من را به خود جلب می کند تجربه های مدیریت ملی است که در بسیاری از موارد ناامید کننده و حتی در برخی موارد متروک و رها شده است.

منبع: دیلی استار/  ترجمه: مریم پاداش

انتشار اولیه: شنبه 27 مهر 1392/ باز انتشار: سه شنبه 30 مهر 1392