گفت‌و‌گوی ایران و آمریکا؛ از «تابو» تا یک امر «روتین»

یکی از حواشی مهم مذاکرات دو روزه هسته ای در ژنو، دیدار هیئت های ایرانی و آمریکایی و گفت و گوی یک ساعته میان معاونین وزرای خارجه دو کشور بود. اما چگونه امری که تا پیش از این تابو تلقی می شد، به حدی حالت روتین پیدا کرده که هیچ واکنش خاصی به آن نشان داده نمی شود؟ کریستین ساینس مانیتور در مطلبی به بررسی این موضوع پرداخته است.

به گزارش «تابناک»، وقتی در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، باراک اوباما و حسن روحانی با یکدیگر گفت و گوی تلفنی کردند، این موضوع به شدت مورد توجه قرار گرفته و با پوشش رسانه ای گسترده مواجه شد. اما دیدار روسای هیئت های ایرانی و آمریکایی در حاشیه نشست هسته ای ژنو، با چنین توجهی روبرو نشد.

روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» ضمن اشاره به این موضوع می نویسد این تفاوت میان واکنش ها، بیانگر آن است که تماس های جالب توجه و مهم، چقدر زود به امور کم و بیش روتین و معمولی تبدیل می شوند. مقامات ایرانی در پاسخ به سوالی درباره دیدار اخیر، گفتند «چیز مهمی نبود»؛ درست مثل اینکه یک روز کاری معمولی را پشت سر گذاشته باشند. آمریکایی ها نیز این ارتباطِ پیش از این ممنوع را به راحتی در دستور کار دیپلماتیک خود گنجاندند.

یک مقام آمریکایی می گوید: «من نمی گویم که نسبت به این موضوع بی تفاوت هستم؛ اما این امر دیگر آن خط قرمزی که پیش از این بود به حساب نمی آید و این اتفاق خوبی است». وی می افزاید: «ملاقات با ایرانی ها، در فضایی حرفه ای برگزار شد... درست مانند ملاقات هایی که با همکارانمان از دیگر کشورهای جهان داریم. با این حال، نمی توان گفت که دو طرف از غیرمعمول بودن این رابطه آگاه نبودند».

با این حال، کارشناسان مسائل ایران اشاره می کنند که تلاش تهران برای حل و فصل موضوع هسته ای را نباید با غلبه بر اختلافات تاریخی و ایدئولوژیکی که ایران و آمریکا را به مدت یک نسل با هم دشمن نگه داشته، اشتباه گرفت.

علی واعظ، پژوهشگر «گروه بین المللی بحران» در این زمینه می گوید: «تابوی دیدارهای مقامات عالیرتبه ایران و آمریکا دیگر وجود ندارد؛ اما این امر معادل تنش زدایی و یا نزدیکی روابط دوجانبه نیست... موضوع هسته ای، آزمونی برای کاهش تنش ها میان طرفین است. ناکامی آن ها در این زمینه، گرمی روابط را به یک امر زودگذر تبدیل می کند».

کریستین ساینس مانیتور در ادامه مطلب خود به بررسی وضعیت کنونی روابط ایران و آمریکا و دیدگاه های موجود درباره روابط دو طرف می پردازند. این روزنامه اشاره می کند که در ایران، آمریکا هنوز «شیطان بزرگ» است و نشانه های بی اعتمادی به آمریکا همچنان در بخش های مختلف جامعه و سیاست ایران به چشم می خورد.

افزون بر این، مانیتور اشاره می کند که به اعتقاد طرف ایرانی، آمریکایی ها هنوز نتوانسته اند حسن نیت خود را به ایران نشان دهند و باید ابتدا در این مسیر گام بردارند. این روزنامه ضمن اشاره به دیدگاه آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب درباره دلایل بی اعتمادی به آمریکا، به سخنان محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز اشاره می کند که اثبات حسن نیت آمریکا را به تلاش آن ها برای رسیدن به توافقی بر پایه احترام متقابل با ایران و خودداری از وضع تحریم های جدید در شرایط کنونی منوط کرده است.

به هر حال، مانیتور از مجموعه این مطالب نتیجه می گیرد که در جمهوری اسلامی ایران، نگرش نسبت به موضوع رابطه با آمریکا همچنان با احتیاط جدی توأم است و عوامل متعددی در این زمینه دخیلند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.