پیش از لغو تحریم ها، میزان تعهد ایران را بسنجید

دیپلماسی ایرانی: دولت اوباما می گوید انتظار دارد دولت جدید ایران جدیت خود در مذاکرات را از طریق توافق بر سر برنامه های هسته ای اش نشان دهد. توافقی که به گفته کاخ سفید شامل پاسخ تهران به بسته پیشنهادی می شود که آمریکا و متحدان اش بهمن ماه گذشته روی میز مذاکرات آلماتی گذاشتند. در این بسته پیشنهادی توقف عملیات غنی سازی با خلوص متوسط در مقابل لغو تحریم ها در تجارت طلا پیشنهاد شده بود. این در حالی است که گزارشی از وال استریت ژورنال حاکی از آن است که تهران بسته جدیدی را آماده کرده که در آن به شماری از درخواست های غرب ، شامل محدودیت در غنی سازی پاسخ می دهد.

در صورتی که چنین اقدامی عملی شود، به منزله تغییری بزرگ در موضع تهران خواهد بود. اما دولت اوباما نباید الزاما آماده شکل گیری یک توافق باشد. چرا که ایران همچنان به توسعه زیر ساخت هسته ای خود ادامه می دهد.

یک سال قبل؛ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی ایران، بزرگترین خطر در زیر ساخت هسته ای جمهوری اسلامی به شمار می رفت، چرا که این ذخایر می توانست به آسانی به مواد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای تبدیل شود. غنی سازی در تاسیسات زیرزمینی انجام می شود و اگر ایران حتی شش ماه قبل نیز با توقف این فعالیت ها موافقت می کرد، گامی بزرگ در تعدیل نگرانی های بین المللی بر می داشت.

اما از آن پس، نصب نسل جدیدی از سانتریفوژها در بزرگترین تاسیسات غنی سازی ایران، یعنی نطنز، آغاز شد. از آنجایی که این سانتریفوژها می توانند با سرعتی بسیار بیشتر از سانتریفوژهای قدیمی، اورانیوم غنی شده تولید کنند، تهدیدی به مراتب بیشتر از ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی ایران، پدید می آورند. در همین حال، پروژه راکتور آب سنگین اراک نیز مراحل پایانی خود را پشت سر می گذارد و با راه اندازی این سایت ایران می تواند پلوتونیوم تولید کند که در ساخت سلاح هسته ای کاربرد دارد. 

هرگونه توافقی با ایران، حتی یک توافقنامه مقدماتی، باید این فاکتورها را نیز شامل شود. پیش از اینکه ایران اقداماتی اساسی در جهت به عقب بازگرداندن جدول زمانی تولید مواد مورد نیاز برای ساخت کلاهک هسته ای انجام ندهد، غرب نباید امتیاز لغو تحریم ها را به ایران بدهد. به این ترتیب سانتریفوژهای پیشرفته و راکتور اراک نیز باید بخشی از توافق باشند.

حتی چنین توافقی نیز می تواند با مخالفت جدی اسرائیل همراه باشد که می گوید پیش از توقف تمامی فعالیت های غنی سازی در ایران، نباید تحریمی لغو شود. مقامات اسرائیلی ادعا می کنند که حتی لغو بخش کوچکی از تحریم ها نیز می تواند نظام اعمال تحریم ها علیه ایران را بر هم بریزد، چرا که کشورهایی مانند روسیه، چین، ترکیه و هند به دنبال فرصتی برای از سرگیری روابط تجاری عادی خود با ایران هستند. از سوی دیگر لغو تحریم ها هر چند که اندک باشد می تواند به احیای اقتصادی ایران کمک کرده و بودجه مورد نیاز برای پیشرفت هسته ای ایران را تامین کند.

این مشکلات زمانی حل می شوند که یک پرسش اساسی مورد توجه قرار گیرد. ایران آماده است از چه بخشی از فعالیت های هسته ای اش در مقابل لغو کامل تحریم ها، صرفنظر کند. به بیان دیگر آیا دولت جدید ایران آماده است از اهداف هسته ای تهدید آمیز خود چشم پوشی کند، یا اینکه به دنبال وقت کشی است؟

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10