تحلیل حسین علایی از تحولات سوریه

فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه گفت: آمریکایی ها و روس ها به دنبال فرمولی برای جایگزینی بشار اسد می گردند و حداکثر زمان بقای او را تا انتخابات 2014 ارزیابی می کنند.

به گزارش شرق، «حسین علایی» استاد دانشگاه در «موسسه مطالعات دین و اقتصاد» در جمع استادان و دانشجویان درباره تحولات سوریه گفت: اکثر نظام های سیاسی در خاورمیانه میراث داران جنگ سرد هستند، چه نظام هایی که طرفدار آمریکایی ها بودند چه نظام هایی که وابسته به شوروی بودند. ساختارهای شرقی دارای چند ویژگی هستند: یکی اینکه دارای حزب واحد هستند که شکل و شمایل حزبی به معنای دنیای لیبرالیستی ندارند بلکه احزاب تشکیل شده از بالا و از جانب حاکمیت هستند. در این کشورها تقریبا انتخابات معنا و مفهوم واقعی خود را ندارد. به هر موضوعی از جمله مسایل اجتماعی از دیدگاه امنیتی نگریسته می شود و در مورد حرکت های اجتماعی هیچ انعطافی وجود ندارد. یک راه حل وجود دارد و آن برخورد امنیتی و سرکوب است.

او افزود: در سوریه هم وقتی حرکت های اجتماعی و اعتراضات به وجود آمد از همین روش ها استفاده شد. حوادث سوریه فرصتی را برای مداخلات خارجی فراهم کرد و ترکیه و عربستان برای مدیریت تحولات وارد صحنه شدند. آمریکا و اسراییل هم ترجیح می دادند تا کشورهای هم پیمان خود به تاثیرگذاری در تحولات سوریه مشغول باشند تا نگرانی برای امنیت اسراییل به وجود نیاید. علایی ادامه داد: از این پس سه جریان در سوریه وارد بازیگری شدند که موجب شد تا نقش اصلی را که مردم داشتند نادیده بگیرند و عملا آنها را از صحنه خارج کردند. قدرت های منطقه ای و بین المللی هرکدام برنامه ای را برای خود در سوریه تعریف کردند. کشورهایی مانند ترکیه، عربستان و قطر در صحنه سوریه بسیار فعال شدند.

این استاد دانشگاه گفت: از نظر آمریکا تحولات سوریه باید به گونه ای مدیریت می شد که به امنیت اسراییل و بقای اسراییل خدشه وارد نکند. فرانسوی ها به دنبال احیا و توسعه نفوذ در شامات که از قدیم در سوریه و لبنان برقرار بوده است، هستند. او درباره موضع ایران در مورد سوریه گفت: در این بین وقتی درگیری ها توسعه پیدا کرد ایران به عنوان دولتی که طرفدار وضع موجود است ظاهر شد و معتقد به برگزاری انتخابات آزاد بدون مداخله خارجی است. علت هم این است که تحلیل جمهوری اسلامی بر این قرار گرفته که مساله تحولات در سوریه فقط یک حرکت اجتماعی برای رسیدن به مردمسالاری نیست بلکه به محض اینکه حرکت اعتراضی مردم شروع شد، بازیگران دیگری وارد صحنه تحولات سوریه شدند تا مسایل و منافع خود را حل کنند.بنابراین صحنه سوریه در این دوسال ونیم صحنه ای از برنامه های متفاوت و متضاد است. حال این سوال مطرح است که آمریکایی ها دنبال چه نوع حکومتی در سوریه هستند، عربستان چه حکومتی؟ ترکیه چطور؟ و مردم چه حکومتی می خواهند؟

 او ادامه داد: آمریکایی ها و فرانسوی ها و عرب ها دنبال این بودند که مخالفان عمدتا لاییک به همراه مذهبی های میانه رو دور هم در یک جریان جمع شوند و یک جایگزین برای حکومت بشار اسد درست کنند. اما صحنه میدانی که دست افراد مسلح است در اختیار این جریان مخالف سیاسی که به وجود آمده، نیست بنابراین مشکلی که وجود دارد این است که این جریان سیاسی ارتباط مستقیمی با جریان داخل سوریه ندارد و حتی ارتش آزاد هم فرماندهی کامل بر گروه های مسلح ندارد. گروه های مسلح محلی و متفاوت و هرکدام به یک کشور خارجی وابسته تر هستند. علایی افزود: متاسفانه مساله سوریه از زمانی که به وجود آمد باعث شد که یک جو ضد ایرانی در بین تمام برخی از مردم جهان عرب ایجاد شود. این سوال همواره مطرح می شود که شما معتقد به مردمسالاری هستید چرا از حکومت استبدادی سوریه حمایت می کنید؟ این باعث شد بسیاری از کسانی که در سه سال اخیر در تحولات کشورهای عربی نقش داشتند همیشه این سوال را می کردند و این باعث شد نفوذ ایران در افکار جهان عرب تا حد زیادی کاهش پیدا کند.

علایی با بیان این پرسش که «برنامه غربی ها برای آینده سوریه چیست؟» گفت: مشکل بزرگی که در سوریه از دید آمریکایی ها وجود دارد که نمی گذارد مساله یکسره شود اول روسیه است. روسیه بعد از فروپاشی نظام قذافی در لیبی فهمید آمریکایی ها دنبال این هستند که تمام دنباله های شوروی سابق در خاورمیانه را برچینند، بنابراین تمام پایگاه های نفوذ شوروی سابق از بین خواهد رفت به همین خاطر سر سوریه محکم ایستاده اند. حتی کشتی جنگی به دریای مدیترانه اعزام کرده اند. او افزود: دوم مساله اسراییل است و از این جهت مهم است که آمریکایی ها تا جایگزین مطمئن برای بشار اسد تعیین نکنند یعنی ساختاری که جایگزین مناسبی داشته باشد که امنیت اسراییل را به خطر نیندازد ترجیح می دهند بشار اسد، تضعیف شده در حکومت باقی بماند.

علایی تصریح کرد: تصور بر این است که آمریکایی ها و روس ها به دنبال فرمولی برای جایگزینی بشار اسد می گردند و حداکثر زمان بقای وی را تا انتخابات 2014 ارزیابی می کنند. شاید یکی از طرح های آمریکایی ها این باشد که با این فشارها بشار اسد و حامیانش را وادار کنند که دیگر بشار کاندیدای انتخابات آینده ریاست جمهوری نباشد. با این فرضیه، بازیگران منطقه ای و بین المللی که بتوانند جریان درون سوریه را مدیریت کنند در انتخابات بعدی می توانند تاثیر گذاری بیشتری داشته باشند. او گفت: به هر حال وضعیتی که در سوریه پیش می رود رو به حل مساله نیست؛ رو به وخیم شدن اوضاع است و به نظر من اوضاع در صحنه سوریه به ضرر بشار اسد در حال جلورفتن است اما پیش بینی اینکه الان و در این وضعیت چه اتفاقی می افتد شاید مشکل باشد. در هر حال، جامعه جهانی باید جلوی حمله نظامی آمریکا به سوریه را بگیرد و اجازه دهد تا تغییرات در این کشور به نفع مردم و مردمسالاری صورت پذیرد.