یاران موثرتر از اسد را بشناسید

دیپلماسی ایرانی: محمد مخلوف در سوریه اسم شناخته نشده ای نیست. کسانی که از ترکیب و اعضای حکومت سوریه خبر دارند می دانند که مخلوف از چهره های موثر در هیئت حاکمه این کشور است که به ویژه در مسائل اقتصادی و دادوستدهای تجاری حکومت سوریه ید طولا دارد. علاوه بر آن لابی گری های بین المللی وی قدرتی قابل توجه هم به او و هم به حکومت بشار اسد داده است. مخلوف نه تنها دایی بشار اسد بلکه به عبارتی همه کاره حکومت وی محسوب می شود. کسی که از خانواده ریشه دار مخلوف علوی های سوریه آمده است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، وی از دلالان اصلی خرید سلاح برای سوریه از روسیه است. شخصا پول این سلاح ها را از حساب شخصی اش می پردازد که نشان می دهد تا چه اندازه نقش او در حکومت سوریه حیاتی است. حضور او در حکومت اسد مربوط به دیروز و امروز نیست، بسیاری معتقدند که انتقال قدرت از حافظ اسد، رئیس جمهوری راحل سوریه به بشار اسد در سال 2000 مرهون فعالیت ها و میانجی گری های اوست.

در خرید سلاح برای سوریه از روسیه تنها با سه نفر هماهنگ می کند، بشار اسد، رئیس جمهور، برادرش ماهر اسد و پسرش رامی محمد مخلوف که با هم فکری یکدیگر معمولا نوع سلاح ها و چگونگی خرید و انتقال آنها را تعیین می کنند. گفته می شود این چهار نفر بر 60 درصد از اقتصاد سوریه تسلط مستقیم دارند که از فعالیت در بازارهای آزاد آغاز می شود و تا صنعت ارتباطات، نفت و گاز، شرکت های حمل و نقل دریایی، هوایی، زمینی و هر آن چه بتوان به روی آنها انگشت گذاشت مثل تولید روغن زیتون، دخانیات و هتل های بزرگ امتداد می یابد. بازرگانان سوری می گویند در هیچ تجارتی نمی توان سود برد مگر این که محمد مخلوف یا یکی از افراد خانواده او سهمی در آن داشته باشند.

مرگ باسل کمک بسیاری به مخلوف کرد تا بتواند بشار را به جانشینی پدر برساند. کسانی که از نزدیک با خانواده اسد آشنا هستند و بشار را خوب می شناسند، می گویند که او هیچ شباهتی به برادرش باسل ندارد. باسل که برای جانشینی پدر آماده شده بود، دوره های عالی نظامی را گذرانده بود، اعتماد به نفس بالایی داشت و اهل تجملات بود. یکی از شخصیت های لبنانی که از نزدیک با آنها آشنا است می گوید که یک بار باسل خودروی "فراری" به عنوان هدیه دریافت کرد، او دائما سوار آن می شد و در خیابان های محله های ثروتمند دمشق با آن می چرخید در حالی که بشار به هیچ وجه چنین نگاهی نداشت. خودروی پژو 504 داشت که همیشه با آن به این طرف و آن طرف می رفت و حاضر هم نبود که این خودرو را با خودروی دیگری عوض کند. او با این ماشین به خیابان های بیشتر مردمی دمشق می رفت تا از نزدیک با مردم در تماس باشد. مردم همیشه تفاوت میان او با برادرش باسل را از نزدیک می دیدند. برای همین وقتی هم که رئیس جمهور شد، واقعا اکثر مردم سوریه از انتخاب او خوشحال بودند.

شخصیت های سوری می گویند که محمد مخلوف که هیچ گاه در زمان حافظ اسد آن قدر ستاره اقبالش بالا نبود که مرد اول این کشور باشد، از برگه بشار برای نفوذ بیشتر در قدرت بسیار استفاده کرد. مخلوف که بیش از 80 سال سن دارد، همچنان در وضعیت جسمانی بسیار خوبی به سر می برد و از هیچ بیماری ای رنج نمی برد. وی در زمان بیماری حافظ اسد توانست از فرصت استفاده کند و بشار را به طرز بسیار هوشمندانه ای به قدرت برساند. به ویژه تاثر مرگ باسل که وضعیت جسمانی و روانی و ذهنی حافظ اسد را بسیار تحت تاثیر قرار داده بود، برای باسل فرصتی طلایی برای ابراز وجود محسوب می شد. نکته ضعف بشار پول دوستی اوست که مخلوف توانست از آن نهایت استفاده را ببرد. به ویژه بعد از ازدواج با اسماء الاخرس که از یک خانواده سنی اهل حمص مقیم در لندن است که سال ها قبل از ازدواج آنها زندگی ساده ای را در انگلیس تجربه کرده بودند.

محمد مخلوف همچنین از چهره های بسیار نزدیک به ایران محسوب می شود. این تمایل زمانی بیشتر شد که امیل لحود، چهره کاملا نزدیک به ایران در لبنان به جای الیاس الهراوی، رئیس جمهوری لبنان شد. تا قبل از آن سوریه تلاش می کرد که موازنه ای میان نفوذ خود در این کشور با عربستان ایجاد کند. اما انتخاب لحود به ریاست جمهوری لبنان این موازنه را به سود ایران و به ضرر عربستان تغییر داد. این مساله باعث نگرانی بشار اسد شد. مخلوف توانست با برجسته کردن نقش ایران در سوریه نزد بشار اسد، رابطه او را با تهران تقویت و بر نگرانی هایش غلبه کند. مخلوف همچنین قراردادهای تجاری بسیاری با ایران دارد و در عین حال از مقام های بسیار نزدیک سوری به حزب الله لبنان محسوب می شود. این مساله باعث شد تا مخلوف در حکومت بشار اسد نقش محوری بیابد. اما روابط او فقط محدود به ایران و حزب الله نمی شد. مخلوف همچنین توانست در سایه حکومت بشار اسد روابط پیچیده و گسترده ای با اروپایی ها به ویژه با بانک های اتریشی برقرار کند و وام های بانکی قابل توجهی را برای دولت سوریه فراهم کند که به سود هر دو طرف اتریشی و سوری باشد. روابط او با اروپایی ها به اندازه ای بود که وقتی روابط رفعت اسد با حافظ اسد قطع شد وی از طریق لابی خود توانست برخی از زمین هایی که رفعت به واسطه کمک های برادرش در اروپا خریده بود را پس بگیرد.

مخلوف همچنین توانست به جای رفیق حریری که در دورانی متحد اول حکومت سوریه بود، حزب الله را هم پیمان نخست آن کند. در این چارچوب او از چهره های بسیار نزدیک به خانواده میقاتی، به ویژه طه میقاتی، برادر بزرگ نجیب میقاتی نخست وزیر سابق لبنان است. در لبنان از قدیم معروف بود که خانواده میقاتی از خانواده اسد متنفرند و همیشه به سوریه تمایل داشته اند.

مخلوف همچنین از چهره های موثر در نزدیک کردن ایران به سوریه است که نقشی به سزا در تامین تسلیحاتی سوریه از ایران داشته و همچنین بسیاری از بازرگانان ایرانی در زمینه های مختلف را به این کشور آورده است.

گفته می شود وی نقشی مهم در وارد کردن شرکت مخابراتی ام تی ان که یک شرکت افریقای جنوبی است و 10 درصد سهام آن در اختیار خانواده میقاتی است برای ورود به ایران داشته است. مخلوف همچنین نقشی مهم در جلب حمایت افریقای جنوبی از ایران در محافل مختلف بین المللی از جمله در سازمان انرژی اتمی در وین داشته است. علاوه بر آن وی معمار نزدیکی محور سوری – روسی به ایرانی – روسی است. به گونه ای که میلیاردها دلار سرمایه گذاری مالی و تجاری در مسکو انجام داده که در کنار آنها برای سوریه اسلحه می خرد.

حکومت سوریه را نمی توان حکومت طایفه ای دانست. چرا که اگر چه اقلیت های مذهبی مثل مسیحیان و درزی ها و علوی ها هسته اصلی آن را تشکیل می دهند اما سنی ها نیز حضوری موثر و پررنگ در آن دارند. به خصوص نسلی که از الرستن و حمص آمده اند که از جمله آنها می توان به مصطفی طلاس اشاره کرد. معمار شکل گیری چنین حکومتی را نیز به مخلوف نسبت می دهند. گفته می شود که مخلوف در حال حاضر بزرگ خانواده اسد محسوب می شود که بشار تقریبا گزارش روزانه از فعالیت های خود را به او می دهد.

انتشار اولیه: دوشنبه 18 شهریور 1392/ باز انتشار: جمعه 22 شهریور 1392