ایران و حماس وارد جنگ نخواهند شد

دیپلماسی ایرانی: غازی حمد، معاون وزیر امور خارجه دولت حماس در مصاحبه ای صراحتا اعلام کرده است که در صورت حمله آمریکا به سوریه، علیه اسرائیل دست به اقدام نظامی نخواهد زد. او می گوید: «از حماس که در شرایط بسیار سختی در غزه بسر می برد این انتظار نمی رود که وارد چنین درگیری عظیمی شود. ما باید خردمندانه عمل کنیم و محتاط باشیم.» از سوی دیگر وزرای امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب نتوانستند در اجلاس خود درباره حمله نظامی به سوریه به توافق برسند. کشورهایی مانند الجزایر و مصر با دخالت نظامی آمریکا در سوریه مخالفند.این در حالی است که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا تصمیم گیری در مورد حمله به سوریه را به کنگره واگذار کرده است. درباره آخرین تحولات مربوط به حمله به سوریه به خصوص موضع کشورهای عربی و حماس با دکتر داوود آقایی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، اعلام کرده که خواستار موافقت کنگره شده با اقدام نظامی علیه سوریه شده است. چرا این اتفاق رخ دا د.

من روز چهارشنبه هفته گذشته که رسانه ها از حمله قریب الوقوع آمریکا به سوریه خبر می دادند در گفتگو با یکی از خبرگزاری ها پیش بینی کردم که این حمله رخ نخواهد داد.  با توجه به مخالفت نمایندگان انگلیس با حمله به سوریه باراک اوباما به این جمع بندی رسید که برای حمله به سوریه همراهی های لازم را نخواهند داشت و باید دست تنها دست به این کار بزنند و وارد جنگی دیگری شوند که که عاقبت آن مشخص نیست. علی رغم این که طبق قانون آمریکا، رئیس جمهور فرمانده کل قواست و اجازه صدور حمله موردی مثل حمله به سوریه را داشت ولی تصمیم گیری در مورد این موضوع را به کنگره واگذار کرد تا هم فرصت جدیدی پیش روی او قرار گیرد و هم ممکن است اعضای کنگره روی خوشی به حمله نشان ندهند و اوباما به استناد به این مخالفت از حمله به سوریه صرفنظر کند. در واقع اوباما این ترفند را در این زمینه به کار گرفت تا با توجه به شرایطی که در منطقه و در ارتباط با متحدین آمریکا وجود دارد فرصت یک هفته ای برای هماهنگی های بیشتر در اختیار داشته باشد.

کنگره آمریکا قرار است دوشنبه آینده در مورد این مسئله رای گیری کند. آبه نظر شما کنگره با این حمله موافقت می کند؟

این که آیا کنگره به رئیس جمهور اجازه دهد که به سوریه حمله کند یا خیر در حال حاضر قابل ارزیابی نیست و باید منتظر بود و دید که رایزنی های بین کنگره و کاخ سفید به چه سمت و سویی می رود. ولی در مجموع با توجه به همه شرایط نظر من این است که کنگره باید با دقت بیشتری موضوع را بررسی کند و مجموعه شرایط عوامل و پیامده ها را مورد نظر قرار دهد. با توجه به این عوامل شاید کنگره آمریکا انچنان که صهیونست ها می خواهند جواب مثبت به این درخواست ندهد و اجازه حمله به سوریه را صادر نکند. در عین حال نباید فراموش کرد که فشارهایی بر آمریکا برای مداخله در بحران سوریه وجود دارد به خصوص برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان و ترکیه بسیار در این زمینه فعال هستند.

شما به فشار کشورهای عربی بر آمریکا در مورد به کارگیری از ابزار نظامی در سوریه اشاره کرد ید. در روزهای گذشته اجلاس فوق العاده اتحادیه عرب در مورد سوریه برگزار شد و کشورهای عضو این اتحادیه اعلام کردند از اقدام جامعه بین المللی علیه حکومت سوریه به خاطر استفاده از سلاح شیمیایی حمایت می کنند. این موضع گیری از چه جهت صورت می گیرد؟

ببینید در اتحادیه عرب متاسفانه عربستان عمدتا صحنه گردان است. البته باید نقش قدرت های دیگری مثل  مصر و الجزایر که مخالفت صریح خود را با حمله به سوریه بیان کرده اند در نظر گرفت. ولی واقعیت امر این است که آنها نمی توانند در مقابل عربستان سعودی مقاومت کنند. وزیر خارجه مصر مخالفت خود را با حمله به سوریه بیان کرده و یا وزیر خارجه الجزایر نیز موضع مخالف کشورش را اعلام کرد ولی فراموش نکنیم کشوری مثل مصر با تمام قدرت و توانمندی که داراست امروز خود خود را وامدار عربستان می داند. کمک هایی که عربستان پس از برکناری محمد مرسی به ارتشیان مصری کرده خود باعث همراهی دولت مصر با سیاست های عربستان شده است. این یک واقعیت است که در بین کشورهای عضو اتحادیه عرب هم اختلاف نظر فاحش در مورد نوع مواجهه با بحران سوریه وجود دارد  ولی سردمداری جریان کشورهای عربی با عربستان است. و به دلیل نفوذی که بر بقیه اعضاء دارد می تواند گاه مسیر را در راستای خواست های خویش پیش ببرد.

حماس اعلام کرده که در صورت حمله آمریکا به سوریه، علیه اسرائیل دست به اقدام نظامی نخواهد زد. با توجه به روابط دیرینه حماس و دولت سوریه این موضع گیری چگونه قابل تحلیل است؟

آگاه هستید که حماس در این اواخر موضع خود را نبست به حکومت سوریه تغییر داد و نمی توان گفت امروز حماس یکی از متحدین سوریه است. هرچند حکومت سوریه در طول تاریخ و در دهه های اخیر حمایت های همه جانبه از حماس و مقاومت فلسطین به عمل آورده بود. با این حال در طی بحران دو ساله اخیر سوریه شاهد بودیم که که بین رهبران حماس در مورد چگونگی برخورد با این بحران اختلافاتی رخ داد و در نهایت حماس دفاتر خود در سوریه را تعطیل کرد و دفاتر خود را به قطر و مصر منتقل کرد. لذا بدیهی است در این شرایط در صورت حمله آمریکا به سوریه روی واکنش حماس نمی توان حساب کرد.

 سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان صبح امروز با اشاره به بیانیه اتحادیه عرب گفت که ابعاد هرگونه اقدام احتمالی نظامی علیه سوریه منطقه خاورمیانه را در بر خواهد گرفت. واکنش ایران به حمله احتمالی آمریکا و متحدانش به سوریه چه خواهد بود؟

به هر حال ایران یکی از متحدین استراتژیک سوریه است و از ابتدای شروع بحران سوریه برای دولت ایران و مسئولین جمهوری اسلامی ایران این مسئله واضح بوده که هدف اصلی اعمال این فشارها بر سوریه، ایران است. درواقع ایران سوریه را خاک ریزی می داند که اگر از سوی غرب فتح شود فشارها و مشکلات جدی متوجه جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. یکی از این مسائل به ارتباط ایران با حزب الله مربوط می شود. به هر حال در صورت سقوط دولت بشار اسد حزب الله بیش از گذشته در تنگنا قرار خواهد گرفت و ارتباط ایران و حزب الله اگر کاملا قطع نشود حداقل با مشکلات عدیده ای مواجه می شود. لذا این بدیهی است که ایران با حمله به سوریه مخالف باشد و معتقد باشد در صورت وقوع این حمله فشارها بر ای ران زیاد شود. بر اساس این تحلیل ایران کمک های لازم را در اختیار سوریه قرار داده و خواهد داد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که سوریه در این جنگ تنها نخواهد بود.

آیا این به این معنی است که در صورت حمله به سوریه ایران هم وارد درگیری نظامی می شود؟

این که ایران در این جنگ وارد عرصه نظامی شود بعید است چرا که مشی و سیاست جمهوری اسلامی ایران این نیست که در درگیری های نظامی وارد شود، بلکه حمایت های مالی و معنوی از دولت سوریه را در عرصه مختلف به عمل آورده و خواهد آورد.  

اگر جنگی در منطقه رخ دهد نتیجه آن بر معادلات منطقه ای چه خواهد بود؟ تا چه حد می توان انتظار تنش بیشتر در منطقه را داشت؟ و تا چه اندازه می توان از پایان فوری جنگ سخن گفت؟

طبیعتا هر جنگ و مناقشه ای عواقب نامشخص و نامیمونی خواهد داشت. هیچ جنگی نتوانسته است آرامش را به یک منطقه بحران زده و بحران خیز بازگردد. نباید فراموش کنیم که خاورمیانه بستر بحران های متعدد است لذا حمله به سوریه عاقبت غیرقابل پیش بینی و خوشایندی خواهد داشت. بدیهی است در صورت به راه  افتادن جنگی جدید در منطقه بحران هایی که در منطقه وجود دارد و در طی سالهای اخیر شکل گرفته تشدید خواهد شد. همانطور که بسیاری از صاحبنظران معتقند ممکن است که شروع جنگ راحت باشد و آمریکا شروع کننده آن باشد ولی قطعا پایان دهنده آن نخواهد بود و سرنوشت و انجام آن نامشخص خواهد بود. منطقه خاورمیانه آبستن حوادث است و قطعا چنین بحرانی با یک جنگ کشورهای دیگر را هم در بر خواهد گرفت. این جنگ محدود به سوریه نخواهد بود و فراتر از آن خواهد رفت و به نظر من منطقه را با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد کرد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16 

انتشار اولیه: سه شنبه 12 شهریور 1392/ باز انتشار: یکشنبه 17 شهریور 1392