از موشک های کروز برای حمله به سوریه استفاده کنید

دیپلماسی ایرانی: در هفته های اخیر، بخش عمده ای از توجه جهان به اوضاع آشفته مصر معطوف بود و در نتیجه جنگ شهری سوریه که تا کنون جان بیش از 100 هزار نفر در آن گرفته شده، به حاشیه رانده شد. اما اتهام اخیر در مورد استفاده از تسلیحات کشتار جمعی از سوی دولت بشار اسد،بار دیگر سوریه را در کانون توجه ها قرار داده و دوباره این پرسش مطرح می شود که چه اقداماتی باید برای متوقف کردن روند جاری در سوریه انجام داد.

آمریکا، فرانسه و انگلیس از شورای امنیت سازمان ملل درخواست کرده اند که با توجه به شواهدی دال بر استفاده از تسلیحات شیمیایی، به سرعت برای بازرسی ها اقدام کند و بشار اسد نیز با این بازرسی ها موافقت کرده، هرچند که گفته می شود حملاتی علیه هیات بازرسان در سوریه به عمل آمده است. در همین حال، باراک اوباما در مخمصه ای گرفتار شده که ساخته دست خودش است. رئیس جمهور آمریکا در موارد متعددی اعلام کرده که استفاده از تسلیحات شیمیایی خط قرمز است و به این ترتیب عاملی را برای عوض کردن بازی معرفی کرده که می تواند محاسبه ها را تغییر دهد.

اما آنچه که شرایط را پیچیده تر کرده این است که آمریکا چند ماه قبل، زمانی که برای نخستین بار ادعا شد دولت اسد از تسلیحات شیمیایی استفاده کرده، هیچ اقدامی انجام نداد. آمریکا ترجیح داد دست به دامان گزینه نظامی نشود، اما وعده داد که گروه های مخالفی که اندیشه های رادیکال کمتری دارند را با تسلیحات مرگبار مجهز می کند. این حقیقت که چنین حمایتی بیشتر جنبه لفاظی داشت تا یک اقدامی واقعی، و اینکه هیچ تاثیری در ایجاد توازن نظامی بر جا نگذاشت، هشدار های آمریکا را به توپی توخالی تبدیل کرد.

در صورتی که اتهام جدید استفاده از تسلیحات شیمیایی که هم اکنون متوجه دولت اسد است، به اثبات برسد، باید چه اقدامی انجام داد؟ پاسخ این است که در این شرایط باید واکنشی مستقیم و معنادار نشان داد تا بار دیگر این گونه تسلیحات مورد استفاده قرار نگیرد. اما دلایل لزوم واکنش جدی به این موضوع فراتر از سوریه است. در قرن بیست و یکم، در صورتی که تسلیحات کشتار جمعی – چه شیمیایی و چه بیولوژیکی و هسته ای – تنها مانند نوعی دیگر از تسلیحات مورد استفاده قرار گیرند، روزهای متفاوتی در انتظار بشر خواهد بود. به همین دلیل باید استفاده از این تسلیحات یک تابو باشد. هر رهبری در جهان باید بداند که کاربرد تسلیحات کشتار جمعی، برخورد قاطع جامعه بین المللی را به همراه خواهد داشت.

همچنین یک پرسش دیگر در مورد اعتبار آمریکا مطرح است. رئیس جمهور آمریکا نمی تواند چیزی در مورد عبور از خط قرمز بگوید و سپس به کار خود مشغول شود. چنین اقدامی موجب می شود که  معنی تهدید ها برای دشمنان و تضمین ها برای دوستان از بین برود. البته در گذشته نمونه ای وجود نداشت که انفعال آمریکا، رژیمی را ترغیب کند که دوباره تسلیحات شیمیایی را به کار ببرد، اما عملی نکردن تحریم ها می تواند عواقبی برای کشورهایی داشته باشد که در آنها موضوعات نگران کننده تری وجود دارد – از جمله ایران! رئیس جمهور آمریکا در موارد متعددی اعلام کرده، کشورش نه به دنبال مهار ایران، بلکه به دنبال بازدارندگی هسته ای در مورد جمهوری اسلامی است. اوباما اگر بخواهد به خط قرمز های مورد نظرش احترام گذاشته شود، نباید در مورد آنها تبعیض قائل شود و به طور انتخابی تهدیدهای خود را عملی کند.

البته موضوع دیگری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. دولت آمریکا و جهان ، در مورد ورود به بحران سوریه، محافظه کاری و احتیاط قابل توجهی نشان داده و معتقدند، مداخله نظامی مستقیم به هر نحو می تواند هزینه زیادی به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر در خاورمیانه هنوز هم دشمن دشمن شما؛ می تواند دشمن شما باشد.

در واقع،همین اخیرا، ژنرال مارتین دمپسی، فرمانده ستاد مشترک آمریکا در نامه ای خطاب به کنگره توصیه کرد که آمریکا باید با توجه به ضعف و ماهیت متفرق مخالفان در سوریه و چشم اندازه مبهم مداخله نظامی، از گزینه نظامی در مورد سوریه دور بماند. او تاکید کرده است که مداخله نظامی در سطحی وسیع در سوریه ، یک دیوانگی استراتژیگ و پرهزینه است.

اما آیا راهی برای ایجاد توازن بین واکنش ها و لزوم خودداری از مداخله نظامی وجود دارد؟ در این مورد دو ابتکار عمل به نظر می رسد. نخست، حمله موشک های کروز به اهداف انتخابی شامل هر هدف مرتبط با تسلیحات شیمیایی، سایت های فرماندهی و کنترل و پایگاه های هوایی مورد استفاده توسط نیروهای دولتی. دوم، تعهد در مورد کمک رسانی به نیروهای مخالف که از نظر سیاسی قابل پذیرش هستند.

چنین اقداماتی نشان می دهد که کابرد تسلیحات شیمیایی به هیچ وجهه قابل پذیرش نیست و می تواند هزینه زیادی داشته باشد. این مانع واکنش های مضاعف نمی شود اما عملیاتی محدود از این دست مانع ملحق شدن آمریکا یا هر دولت دیگر به مداخله در جنگ شهری سوریه می شود که هیچ پایانی برای آن قابل تصویر نیست.عملیاتی از این دست شاید برای برخی زیاده از حد باشد و برای برخی دیگر کافی نباشد، اما راهی برای تقویت اصول اساسی بدون وارد شدن به جنگی پرهزینه و غیر مطمئن به شمار می رود.

نویسنده: ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا

منبع: شورای روابط خارجی آمریکا / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

( لازم به ذکر است که انتشار این مطلب در سایت دیپلماسی ایرانی به معنای تایید اظهارات نویسنده نبوده و تنها برای آشنایی مخاطبان با نظرات تحلیل گران خارجی منتشر شده است )

انتشار اولیه: سه شنبه 5 شهریور 1392/ بازانتشار: جمعه 8 شهریور 1392