گاهی رسانه های ما در زمین دشمن بازی کردند

دیپلماسی ایرانی: هرچند روابط ایران و همسایگان در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد پرتنش بوده است ولی شاید یکی از بارزترین نمونه های تنش در روابط ایران با همسایگان را می توان در روابط ایران و جمهوری آذربایجان مشاهده کرد. کمتر ایامی بود که اخباری در رسانه های دو کشور منتشر نشود که نشانه ای از این تنش نباشد. به خصوص برخی رسانه های دو طرف در این  موضوع نقش فعالی بازی کردند. حال چند ماهی است که این تنش ها رو به کاهش فروگذاشته است و اینک به نظر می رسد با تغییر رئیس جمهور در ایران می توان انتظار داشت این تنش ها هرچه بیشتر کاسته شود. محسن پاک آیین، ده ماه پیش در حالی به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان راهی این کشور شد که روابطی پرتنش بر فضای دو کشور حاکم بود. او معتقد است که افکار عمومی آذربایجان از ریاست جمهوری دکتر روحانی و وزارت خارجه دکتر ظریف استقبال کرده اند و به صراحت می گوید که  در سالهای گذشته برخی بازیگران فرامنطقه ای، قومیت گرایان  و رسانه های همسو با آنان تلاش زیادی برای تخریب مناسبات دو کشور انجام دادند و گاهی ما نیز در مسیر بازی این بازیگران قرار گرفته و با اقدامات متقابل در زمین دشمنان روابط بازی کرده ایم که این امر در عرصه رسانه ای بیشتر مشهود بوده است. متن گفتگوی دیپلماسی ایرانی با محسن پاک آیین، سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان را در زیر می خوانید:

تاثیر پیروزی آقای دکتر روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و آغاز به کار ایشان به عنوان رئیس جمهور ایران و همچنین دکتر ظریف به عنوان وزیر امور خارجه را بر روابط ایران و آذربایجان چگونه ارزیابی می کنید؟ در این مدت می توانیم از تغییراتی در این روابط سخن بگوییم؟

پیروزی آقای دکتر روحانی در انتخابات به عنوان یک سیاستمدار مجرب و مورد اعتماد نظام  و دارای سابقه در عرصه روابط بین الملل، نوید بخش توسعه مناسبات با کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان است. انتصاب آقای دکتر ظریف و تجربه شایان او در صحنه های بین المللی و شناختی که از نیروهای متخصص وزارت امورخارجه دارد و همچنین تاکید وی بر اولویت تقویت روابط با همسایگان، نیز فرصت مناسبی برای ایجاد تحولات مثبت در روابط تهران- باکو ایجاد کرده و من معتقدم در این دوره، دوستی ایران و آذربایجان افزایش خواهد یافت .البته برای توسعه مناسبات باید از سوی هر دو دولت گامهای متقابل برداشته شود و امیدوارم سیاستمداران باکو نیز قدر این فرصت را بدانند و از نگاه مثبت مسئولین سیاست خارجی ایران به توسعه مناسبات با همسایگان استفاده کنند. خوشبختانه آقای الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان جزو نخستین سران کشورهای همسایه بود که انتخاب آقای روحانی به مقام ریاست جمهوری ایران را تبریک گفت و رئیس مجلس ملی آذربایجان را برای شرکت در مراسم تحلیف به ایران اعزام نمود و این شواهد، امید به روابط مستحکم و پایدار بین دو کشور را افزایش داده است.

تغییر دولت در ایران در رسانه ها و افکار عمومی جمهوری آذربایجان چه واکنشی به دنبال داشته است؟

آن گونه که از فحوای مقالات رسانه ها و گفتار صاحبنظران آذری استنباط می شود، اولویت‎‎های سیاست خارجی آقای روحانی، یعنی بهره گیری از ظرفیت‎‎های تعامل با کشور‎های همسایه بخصوص در زمینه‎‎های اقتصادی و حضور مؤثر در عرصه منطقه‎ برای تقویت ثبات و امنیت و همچنین تنش‎زدایی عملی در عرصه بین‎المللی، مورد استقبال آنان قرار گرفته است. با توجه به اینکه اولین و جدی ترین مشکل جمهوری آذربایجان حل مناقشه قره باغ در چارچوب تمامیت ارضی خود است، معمولا رسانه ها و روشنفکران آذری از دکتر روحانی خواسته اند که حمایت های ایران از آذربایجان در مورد مناقشه قره باغ را افزایش دهد. در مجموع سیاست های اعلام شده دولت جدید ایران امید به تحول در رویکرد سیاست خارجی ایران نسبت به جمهوری آذربایجان را بیشتر کرده است.می شود گفت که نگاه مثبت افکار عمومی به برنامه های آقای دکتر روحانی، به معنی اعلام حمایت و پشتیبانی عملی آنها از رویکرد بین المللی ایشان تلقی می شود.

در سال های اخیر در مورد مشکلاتی در روابط ایران و آذربایجان وجود داشته است. به نظر شما تا چه اندازه این مشکلات در مدت اخیر رو به کاهش گذاشته اند؟

 بله درست است و به نظر من برخی بازیگران فرامنطقه ای، قومیت گرایان  و رسانه های همسو با آنان، در سال های گذشته تلاش زیادی برای تخریب و تضعیف مناسبات دو کشور انجام داده اند. گاهی ما نیز در مسیر بازی این بازیگران قرار گرفته و با اقدامات متقابل در زمین دشمنان روابط بازی کرده ایم که این امر در عرصه رسانه ای بیشتر مشهود بوده است. خوشبختانه در ماه های گذشته با اقدامات اعتمادسازانه متقابل و مذاکرات شفاف، طرفین نگاه واقعی تری به مسائل پیدا کرده و توجه به ضرورت حل مشکلات و تقویت دوستی ها بیشتر شده است. این تحول را نه فقط در سطح رسمی بلکه در حوزه رسانه ای نیز می توان مشاهده کرد. سفرهای متقابل روسای شورای امنیت ملی دو کشور به تهران و باکو، سفر تاثیر گذار شیخ الاسلام پاشازاده به ایران و پیام هائی که رد و بدل شد، حضور رئیس مجلس ملی آذربایجان در مراسم تحلیف آقای دکتر روحانی، انجام مذاکرات منظم میان مسئولین مرزی و گمرکی، رشد مبادلات تجاری، تمایل ایران برای فعالیت جهت حل مناقشه قره باغ، مبادله زندانیان و رویکردهای مثبت رسانه ای از جمله تحولات مثبت در مدت کوتاه هشت ماه اخیر است که نشان می دهد مشکلات ایران و جمهوری آذربایجان با تلاش دیپلماتیک قابل حل است. طبعا توسعه مناسبات فیمابین می تواند منافع ملی دو کشور را تامین کند؛ امنیت منطقه ای را ارتقاء دهد؛ ظرفیت های های جدید برای همکاری های اقتصادی ایجاد نماید و تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای را به فرصت های ممتاز مبدل سازد و من فکر می کنم طرفین به جمع بندی برای استفاده از این فرصت ها رسیده باشند.

در دنیای امروز رسانه ها از عوامل موثر بر دیپلماسی هستند. در مورد فعالیت شبکه آذربایجانی زبان سحر همواره بحث هایی وجود داشته است. به نظر شما این شبکه تا چه اندازه می تواند به بهبود روابط ایران و آذربایجان کمک کند. در این راستا این شبکه چه سیاست هایی را باید در پیش بگیرد؟

شبکه آذربایجانی زبان سحر یک نهاد تاثیر گذار رسانه ای در افکار عمومی مردم جمهوری آذربایجان است و می تواند نقش سازنده ای در خنثی سازی ترفندهای رسانه های مخرب، کاهش سوء تفاهمات و تحکیم مناسبات فیمابین ایفا نماید. تقویت رویکرد فرهنگی اجتماعی این شبکه که خوشبختانه نسبت به گذشته بیشتر شده است و تلاش برای نزدیک تر کردن مردم دو کشور که عاشقانه به یکدیگر عشق می ورزند و معرفی واقعیت های موجود به خصوص شناسائی ایران امروز به عنوان یک الگوی منطقه ای، سیاست هائی است که در صورت اتخاذ، موجب نقش آفرینی مثبت این شبکه در عرصه افکار عمومی خواهد شد. 

با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در جمهوری آذربایجان، این انتخابات چه تاثیری بر روابط دو جانبه ایران و آذربایجان خواهد گذاشت؟

 من امیدواریم این انتخابات با موفقیت و براساس خواست و اراده مردم آذربایجان انجام شود و فکر می کنم با توجه به قرابت های فرهنگی و دینی و جغرافیائی دو کشور، بعد از انتخابات ریاست جمهوری در اواسط اکتبر، مناسبات دو کشور مسیر تحول خود را ادامه داده و دوستی بین دو کشور پایدار و مستحکم خوهد ماند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه: سه شنبه 12 شهریور 1392/ باز انتشار: یکشنبه 17 شهریور 1392