دردسرهای جدید حماس پس از فاصله گرفتن از ایران

هنوز مدت زمان زیادی از آخرین اظهارنظرهای مقامات ارشد جنبش حماس درباره تیرگی روابط این جنبش با ایران بر سر سوریه نمی گذرد که تغییر هیأت حکمرانی در قطر، نگرانی های جدیدی برای رهبران حماس درست کرده است. بر پایه برخی گمانه ها، این جنبش که با آرزوهای فراوان روابط خود با ایران را فدای مواضع جانبدارانه در سوریه کرده، اینک در معرض ضربه ای جدید قرار گرفته است.

به گزارش «تابناک»، انتقال قدرت در قطر از شیخ حمد به فرزندش شیخ تمیم، نگرانی هایی را در جنبش حماس پدید آورده است. حماس ترس آن را دارد که این انتقال قدرت، به تغییر ماهیت روابط این جنبش با قطر منجر شود. این نگرانی ها به ویژه از آن جهت تشدید می شود که هم اکنون مقر دفتر سیاسی حماس و نیز شخص خالد مشعل، در کشور قطر است.

سایت تحلیلی «المانیتور» در مطلبی با اشاره به این نگرانی ها می نویسد، تغییر کادر رهبری در قطر، حماس را یاد تجربیات تلخ گذشته اش در اردن انداخته است. زمانی که ملک عبدالله دوم پس از درگذشت پدرش در اردن به قدرت رسید، حماس را وادار به ترک این کشور کرد.

یک منبع آگاه فلسطینی ـ که نخواسته نامش فاش شود ـ به المانیتور گفته، حماس از چند ماه پیش از برنامه امیر قطر برای واگذاری قدرت به فرزندش باخبر بوده است. این جنبش همچنین از تدارکات دولت قطر برای انتقال مسالمت آمیز قدرت آگاهی داشته است.

این منبع اظهار داشته، در حالی که خالد مشعل روابط شخصی مستحکمی با امیر سابق قطر داشت، رهبران حماس نگرانند که نتوانند مشابه این روابط را با امیر جدید برقرار کنند. این امر به ویژه از آن جهت است که اولویت امیر جدید، رتق و فتق امور داخلی است و در کوتاه مدت، روابط خارجی را در دستور کار اصلی خود قرار نمی دهد.

اما از سوی دیگر، برخی منابع وابسته به حماس مدعی هستند حضور رهبران این جنبش در قطر، برای حکومت این کشور بسیار مهم بوده و تحولات مربوط به انقلاب های عربی و نیز بحران سوریه، دلیل اصلی این اهمیت بوده است.

به هر حال، در سال های اخیر، قطر همواره پناهنگاه خوبی برای حماس به شمار رفته است. پس از تیرگی روابط این جنبش با اردن، شهر دوحه موقت میزبان دفتر سیاسی حماس بود و اکنون نیز پس از گسست روابط میان حماس و دولت سوریه، بار دیگر چنین نقشی را برای این جنبش بازی می کند.

با وجود این، منابع وابسته به حماس می گویند هنگامی که هیأت رهبری حماس، سوریه را ترک کردند، در کشورهای عربی پراکنده شدند. آن ها با در پیش گرفتن اقدامی احتیاطی، از استقرار در یک مکان خودداری کردند تا از پیامدهای بی ثباتی حاضر در منطقه در امان بمانند و گزینه های بدیلی را نیز برای استقرار داشته باشند.

از سوی دیگر، هرچند تمیم در نخستین سخنرانی خود بر احترام به تعهدات منطقه ای و بین المللی کشورش تأکید کرد، به نظر می رسد نگرانی حماس همچنان ادامه دارد، زیرا «عزت الرشق»، عضو دفتر سیاسی این جنبش از تمیم خواسته «از شیوه پدرش در حمایت از مردم فلسطین» ادامه دهد.

به هر حال، آن گونه که از مطلب المانیتور برمی آید، پس از آنکه به سبب حمایت حماس از گروه های شورشی سوری، روابط این سازمان با دو متحد اصلی خود یعنی ایران و سوریه تیره شد، اینک تیرگی روابط این سازمان با قطر نیز محتمل است، حال آن که رهبران حماس گمان می کردند خواهند توانست با حمایت قطر، به در پیش گرفتن موضعی جدید در منطقه دست زده و حتی خود را در تقابل با منافع ایران نیز قرار دهند.