آژانس در نقش شرلوک هلمز هسته ای

دیپلماسی ایرانی: آژانس بین المللی انرژی اتمی که در نوع خود یک شرلوک هلمز به شمار می رود، اکنون به دنبال دسترسی به سایت پارچین واقع در جنوب شرق تهران است و ادعا می کند توانایی آن را دارد که حتی در صورت تلاش ایران برای پنهان سازی، کوچکترین ذرات هسته ای بر جا مانده را کشف کند.به گزارش رویترز، آژانس در مذاکراتی که اواخر ماه جاری با ایران خواهد داشت، بار دیگر درخواست بازرسی از این تاسیسات نظامی را مطرح می کند. به این ترتیب بازرسان آژانس می توانند نمونه هایی را برای بررسی به لابراتوارهای نزدیک وین انتقال دهند.

دیپلمات های غربی ایران را به تلاش برای پاکسازی پارچین متهم می کنند. برخی از آنها نیز در این مورد که بازرسان آژانس بتوانند در صورت ورود به پارچین هیچ نشانه ای از انجام عملیات هسته ای پیدا کنند، ابراز تردید می کنند.در مقابل کارشناسان می گویند هرچند هم اکنون پیدا کردن شواهد دشوار است، هنوز هم امکان نمونه برداری از مواد هسته ای با استفاده از تجهیزاتی که ذرات 10 هزار بار کوچکتر از یک دانه شن را تشخیص می دهند، وجود دارد. آنها می گویند امکان پاکسازی ذرات بسیار کوچک از تاسیساتی که در آن از اورانیوم استفاده شده وجود ندارد. استفان وگت، یکی از مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی در این زمینه اظهار داشت: نمی توان از شر ذرات باقی مانده از طریق پاکسازی خلاص شد. به بیان دیگر نمی توان آثار بر جا مانده را به نحوی از بین برد که تجهیزات مدرن بازرسان نتواند آن را شناسایی کند. وی افزود: اما در این مورد مساله زمان مطرح است. شاید بازرسان نتوانند در جریان نخستین بازرسی نشانه ای به دست آوردند. اما هرچه تعداد بازرسی ها بیشتر باشد، شانس دستیابی به نمونه هایی نیز افزایش می یابد.

این در حالی است که اولی هاینونن، رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید هرگونه تلاش ایران برای پاکسازی پارچین ، کار بازرسان را دشوار تر می کند اما در صورتی که از مواد هسته ای استفاده شده باشد، پاکسازی کامل بسیار سخت خواهد بود.این در حالی است که مقامات تهران همواره ادعای پاکسازی پارچین را تکذیب کرده اند.

شرلوک هلمز هسته ای

وگت با ارتباط دادن عملیات بازرسی آژانس با آنچه که کارآگاه شرلوک هلمز انجام می داد، این نکته را خاطر نشان می کند که بازرسان آژانس به دنبال ذره های بسیار ریزی هستند که بررسی آنها می تواند پازل پارچین را تکمیل کند. این مقام آژانس تاکید می کند که ذره بین های بسیار پیشرفته ای در اختیار بازرسان است.

گزارش ها حاکی از آن است که لابراتواری به نام سیبرسدورف که در نزدیکی وین قرار دارد ، در سال های 1990 بسیار مورد توجه قرار گرفت. زمانی که پس از جنگ اول خلیج فارس، آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بررسی فعالیت های هسته ای مورد تردید عراق، قدرت بیشتری پیدا کرد. آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان داد که حتی در صورتی که کشوری به سختی برای پنهان سازی تلاش کند، باز هم در یافتن نشانه ها موفق است. آژانس درسال 2003 نمونه هایی از اورانیوم غنی شده را در شرکت کلایه تهران  پیدا کرد و این در حالی بود که تجهیزات از این شرکت خارج و بخش هایی از آن نیز بازسازی شده بود.  آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین در تلاش برای بالا بردن دقت خود از لابراتوارهای دیگر کشورها نیز کمک می گیرد. از سوی دیگر آژانس اقدام به مدرن سازی تجهیزات سیبرسدورف کرده است.

یکی از نکته های جالب در این لابراتورا این است که محققان و دانشمندان از منبع موادی که روی آن آزمایش می کنند، اطلاع ندارند. به همین دلیل سیاست از تحلیل های فنی جدا می شود.

10 دور مذاکره بی نتیجه

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی از نوامبر 2011 و زمانی که گزارش یوکیا آمانو در خصوص برخی فعالیت های مورد تردید در تاسیسات پارچین منتشر شد، تا کنون 10 دور مذاکره داشته اند اما هیچ یک از این نشست ها نتوانسته راه ورود بازرسان به پارچین را هموارتر کند. با این وجود مقامات آژانس در نشست اواخر اردیبهشت در وین بار دیگر درخواست بازرسی از این تاسیسات را مطرح خواهند کرد.

رابرت کلی، بازرس سابق آژانس در عراق می گوید، این شانس خوبی برای بازرسان خواهد بود تا از طریق ورود به پارچین از آن نمونه برداری کنند اما در صورتی که عملیات پاکسازی انجام شده باشد، این روند دشوار تر خواهد بود. چرا که نمونه های محیطی در مقایسه با نمونه های مستقیم برای تجهیزات شناسایی ، هزاران برابر کمتر قابل شناسایی هستند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10