دوراهی که اوباما را غافلگیر کرد

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که دولت برخاسته از اخوان المسلمین مصر به سمت یک صخره اقتصادی حرکت می کند، سیاست درست برای ایالات متحده چیست؟ این پرسش از زمانی که ذخایر اقتصادی مصر کاهش یافته و کشور به یک نقطه بحرانی جدید نزدیک شده،به چالشی مهم تبدیل شده است.

حقایق اقتصادی آشکار هستند: ذخایر ارزی رسمی مصر در فوریه 13.5 میلیارد دلار بوده است که تنها برای واردات آن هم برای کمتر از سه ماه کافی است. اما مقامات ایالات متحده می گویند مجموع ذخایر قابل دسترس تنها حدود 6 تا 7 میلیارد دلار است. در حال حاضر واردات کالا  از جمله واردات مواد خام مورد نیاز کارخانه های تولیدی مصر به سختی انجام می شود. بازار بورس مصر در اوایل این هفته سقوطی 5 درصدی را تجربه کرد که زنگ خطر را برای رخدادهای آتی به صدا در آورده است.

دولت محمد مرسی برای متوقف کردن این سقوط اقتصادی چه می کند؟ هیچ. مرسی به مدت یک سال است که مشغول مذاکره برای دریافت بسته نجات اقتصادی 5 میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول است، چیزی که مصر به شدت به آن نیازمند است. مرسی این کار را کمی به تاخیر انداخته است زیرا نگران خشم عمومی از رفرم های مورد درخواست صندوق بین المللی پول از جمله کاهش یارانه هایی است که 25 درصد از بودجه مصر را به خود اختصاص می دهند. (50 درصد نیز به بدهی ها و مستخدمین مشاغل دولتی اختصاص داده می شود.)

مقام های امریکایی اعتقاد دارند که بحران دو تا سه ماه دیگر با دروازه های مصر فاصله دارد و در عین حال این کشور با شورش های روز سه شنبه در پورت سعید که 50 زخمی بر جای گذاشته با چالش سیاسی تازه ای مواجه شده است. دولت مرسی هفته گذشته پیشنهاد جدیدی را برای صندوق بین المللی پول ارسال کرده است اما ممکن است برای رسیدن به اهداف اصلاحی صندوق بین المللی پول اقدامات تاخیری بیشتری مورد نیاز باشد.

اینجاست که باید بگویم:به مرحله دوم بهار عربی که ما باید آن را "ورود به واقعیت" بنامیم، خوش آمدید. ایالات متحده و متحدانش دو سال پیش فکر می کردند که اگر اخوان المسلمین در مصر قدرت را در دست گیرد می تواند با مسئولیت های حکومت داری مانند مذاکره با صندوق بین اللملی پول برای دریافت وام و اجرای اصلاحات اقتصادی برای جلب نظر سرمایه گذاران کنار بیاید. این واقعیت های  اقتصادی در حال حاضر مرسی را در برگرفته است. با این حال وی تاکنون قدرت رهبری را  که  آرزوی ایالات متحده بود از خود نشان نداده است.

اصلی ترین پرسش موجود:  گزینه های سیاست امریکا در قبال وضعیت فعلی مصر، چیست؟ برخی منتقدان مرسی معتقدند که امریکا باید اجازه دهد مرسی شکست بخورد. این دقیقا دیدگاه اپوزیسیون سکولار مصر و رژیم های محافظه کار خلیج [فارس] است. آنها امید دارند که مصری ها در انتخابات آتی پارلمان که طبق زمانبندی قرار است در آوریل برگزار شود از مرسی و حزبش روی برگردانند. اما ممکن است انتخابات به دلیل چالش های قانونی با تاخیز برگزار شود.

سیاست امریکا  در مصر چیزی بیش از حمایت کلامی صرف است.  ایالات متحده، مرسی و صندوق بین المللی پول را تشویق کرده است که پیش از آنکه خیلی دیر شود و آسیب های اقتصادی شدیدتر شوند به توافق دست یابند. یک حرکت خوب را می توان در اعطای  "وام سازمانی" جدیدی خواند که ایالات متحده به مشاغل کوچک و متوسط مصری پرداخت خواهد کرد.پروژه ای که قرار است در نخستین مرحله آن 60 میلیون دلار در ماه جاری میلادی در اختیار مصری ها قرار گیرد.

گفته می شود جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده در جریان دیدار خصوصی هفته گذشته خود با مرسی هشدار داده است که مصر باید زودتر از آنچه که تصور می شد دست به انتخاب زده و البته  توقع کمکی نجات بخش در اخرین لحظات را از واشنگتن نداشته باشد. با این حال واضح است که واشنگتن خواهان موفقیت مرسی است و از این هراس دارد که جایگزین وی کودتای نظامی و یا هرج و مرج داخلی باشد.در حقیقت  ارتش مصر این آمادگی را دارد و برخی از فرماندهان آن برای دخالت در امور کشور بیش از حد مشتاق هستند. اما امریکا درباره چنین حرکاتی از سوی ارتش موضع گیری می کند. ایالات متحده در حمایت از مرسی در برابر محافظه کاران سعودی و فعالان لیبرال در مصر ایستادگی خواهد کرد.

مرسی می تواند از تصمیم گیری های سخت اجتناب کند، مخصوصا به دلیل کمک مالی اضطراری از سوی قطر که قریب به 7 میلیارد دلار را به ذخایر ارزی این کشور تزریق کرده است. پیام امریکا به قطر باید این باشد: امکان فرار مرسی از واقعیات اقتصادی را متوقف کن!

ادامه قمار دولت اوباما بر دموکراسی های اسلامی در ترکیه و همچنین قطر مشهود است.  کری در اولین سفر دیپلماتیک خارجی خود به آنکارا هم سفر کرد و به صراحت اردوغان را به دلیل حمله به صهیونیسم مورد انتقاد قرار داد. قابل توجه است که اردوغان  تند مزاج پاسخ وی را نداد؛ در حقیقت گفته می شود بحثی که آنها در آنکار داشته اند شامل بررسی راه های ممکن برای آشتی مجدد ترکیه و اسرائیل است. مقامات ایالات متحده امیدوارند که با توجه به افزایش بی ثباتی در مرزهای ترکیه با ایران، عراق و سوریه، بازسازی روابط با رژیم اسرائیل برای ترکیه جذاب تر به نظر برسد.

انقلاب های عربی ادامه دارند و اوباما به در آغوش کشیدن محتاطانه آنها ادامه می دهد. شاید بزرگترین شگقتی این است که دولت برامده از اخوان المسلمین در مصر نسبت به ترکیه که متحد دیرین اسرائیل است رابطه بهتری با این رژیم دارد. این بهترین کارتی است که مرسی برای واشنگتن رو کرده است- اینکه هر چقدر هم که وی به عنوان یک رهبر در مصر شکست می خورد برای اسرائیل دردسری ایجاد نمی کند.

منبع: ریل کلیر پالیتیک/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی

انتشار اولیه: دوشنبه 21 اسفند 1391 / باز انتشار: پنجشنبه 24 اسفند 1391