چرا پاپ استعفا می دهد؟

صبح روز 7 مه 2005 بود که برخاستن دودی سفید نشان داد که شورای انتخاب پاپ بالاخره دویست و شصت و پنجمین پاپ را انتخاب کرده است. «یوزف آلویس راتزینگر» با الهام از نام قدیس «بندیکت» و «پاپ بندیکت پانزدهم» که طی جنگ جهانی اول پاپ بود، نام «بندیکت شانزدهم» را برای خود انتخاب کرد.

«پاپ بندیکت شانزدهم» که در آن زمان 78 سال داشت، یکی از مسن ترین افرادی بود که به این سمت برگزیده می شد. کاتولیک ها که حضور پاپ جدید را گامی برای قوام بخشیدن به هویت کاتولیسیزم می دیدند این انتخاب را به دید مثبت می نگریستند زیرا پاپ پیش از این به خاطر داشتن دیدگاه های محافظه کارانه و ثابت قدمی در احیای رسومات مذهبی نامی برای خودش دست و پا کرده بود.

  با این حال، حوادث سالهایی که پاپ رهبری کاتولیک های جهان را به عهده داشت باعث شد کاتولیک ها در سالهای بعد این رؤیاهایشان را بر باد رفته ببینند.

از جمله بزرگترین رسوایی هایی که بر دوره زمامداری پاپ سایه افکند، خبرهای جنجالی ای بود که از گوشه و کنار اروپا درباره سوء استفاده جنسی کشیشان از کودکان به گوش می رسید. پاپ در ایرلند دستور انجام تحقیقات رسمی در ارتباط با این موضوع را صادر کرد که به استعفای چند کشیش منجر شد. روابط واتیکان با ایرلندی که زمانی کاتولیک بود در زمان رهبری پاپ تا آنجا افول کرد که در سال 2011 این کشور سفارت خود در واتیکان را تعطیل کرد.

«پاپ» در تلاش برای کاستن از حجم انتقاداتی که گاه و بیگاه سرازیر «سریر مقدس» می شدند به دیدار قربانیان این حادثه رفت، اما قربانیان خواستار آن شدند که خود پاپ روانه دادگاه جنایی بین الملل شود تا درباره جرائم احتمالی او هم در لاپوشانی این پرونده تحقیق شود.

رهبر کاتولیکهای جهان در پاسخ به انتقاداتی که او را به دست داشتن در رسوایی های سوءاستفاده جنسی متهم می کردند همواره می گفت او مقصر جرائمی نیست که دیگران مرتکب می شوند، اما شاید بخت هم با او یار نبود که «جرائم» گام به گام به او نزدیک تر می شدند. رسوایی «واتیلیکس» در مه 2012 رخداد دیگری بود که خواب آشفته پاپ را بیش از پیش به هم ریخت.

واتیلیکس از آنجا آغاز شد که در ژانویه 2012 یک برنامه تلویزیونی در ایتالیا و پس از آن روزنامه نگاری به نام «جیان لوجی نازی» از مواردی که به ادعای آنها «فساد در واتیکان» بود پرده برداشتند. اوج این پرونده در مه 2012 بود که «نازی» کتابی تند علیه پاپ با عنوان «علیا حضرت: اسناد محرمانه بندیک شانزدهم» منتشر کرد.

  کتاب علیا حضرت تلاش کرده بود پاپ را فردی آلوده به رذائلی تصویر کند که اسقف اعظم سریر مقدس به حسب قاعده باید از آنها عاری باشد: حسادت، توطئه چینی، رشوه و ثروت اندوزی غیرقانونی بخشی از اتهاماتی بود که این کتاب بر اساس آنها تلاش کرده بود روی دیگری از چهره معنوی پاپ به نمایش بگذارد.

انتقادات از پاپ، اما، تنها، به محافظه کاران مذهبی محدود نمی شد؛ لیبرال ها هم او را به اخلال در مسیر اصلاحگری و مانع تراشی برای پیشرفت در گفتمان های بین مذهبی با مسلمانان، یهودی ها و سایر شاخه های مسیحیت متهم می کردند.

این انتقادات البته ریشه در برخی جنجال هایی داشتند که اقدامات یا اظهارات پاپ ایجاد کرده بود.

او در یک سخنرانی در سال 2006 در دانشگاه «روزنبرگ آلمان»، یعنی همان دانشگاهی که مدرکش در دکتری الهیات را از آنجا گرفته بود، دین اسلام را عامل شر در جهان دانست که با شمشیر تبلیغ شده است. این اظهارات پاپ انتقادات بسیار وسیع وگسترده ای در سرتاسر جهان به همراه داشت.

در سال 2007 هم پاپ انتقاد فرقه های مسیحی را برانگیخته بود. او که پیشتر تلاش می کرد خودش را فردی معتقد به دیدگاه وحدت مسیحیان نشان دهد، در این سال سندی را امضا کرد که فرقه های دیگر مسیحیت را کلیساهای راستین طرفدار مسیحیت نمی دانست.

رابطه پاپ با یهودی ها، البته با فراز و فرودهایی همراه بود.

یهودی ها یک بار هنگامی که پاپ تصمیم گرفت محدودیت ها برای مراسم برگزاری «عشای ربانی لاتین» را رفع کند، از او آزرده شدند. در بخش هایی از نیایش های این مراسم از یهودی ها خواسته می شود از تاریکی بیرون آمده و کاتولیک شوند.

تنش دیگر با یهودی ها در سال 2009 پیش آمد که پاپ بندیکت شانزدهم به مناسبت پنجاهمین سالگرد درگذشت «پاپ پیوس دوزادهم» ـ پاپی که یهودی ها او را به سکوت در برابر نسل کشی یهودیان متهم می کنند ـ تقدیس کرد.

با این حال در سال 2011 بود که او توانست مجدداً دل یهودی ها را به دست آورد. در این سال پاپ گفت شخصاً یهودی ها را از ادعاهایی که آنها را در کشتار حضرت عیسی (ع) مقصر می دانند، تبرئه می کند.

حوادث این سالها دوران پرمشقتی را برای یکی از مسن ترین پاپ های کلیسای کاتولیک رقم زدند که اولین پاپ مستعفی پس از 700 سال خواهد بود. «یوزف آلویس راتزینگر»، گفته است به علت بیماری و ضعف جسمانی قادر نیست وظایفش را انجام دهد و از سمتش کنار خواهد رفت.

با آنکه بیماری و ضعف جسمانی توجیه قابل قبولی برای کناره گیری پاپ از سمتش به نظر می رسد چالش های مستمری که او طی این سالها با آنها دست و پنجه نرم کرده است را هم نمی توان در این تصمیم بی اثر دانست.