وقتی دلارهای نفتی بلای جان شدند

دیپلماسی ایرانی: در خلال نشست اقتصادی رهبران عرب در ریاض که در هفته گذشته برگزار شد، ولیعهد عربستان خواستار افزایش سرمایه برای گسترش پروژه های زیربنایی که 50 درصد پیشرفت  داشته باشند، در سراسر کشورهای عربی منطقه شد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، امیر سلمان بن عبدالعزیز در این باره گفت که عربستان آماده است تا سرمایه صندوق عربی گسترش اقتصادی و اجتماعی را که مقر آن در کویت است و در حال حاضر یک میلیار دینار کویتی معادل 7.1 میلیار دلار سرمایه دارد، افزایش دهد.

این تصمیم در حقیقت زمانی اتخاذ شد که کشورهای عربی به دلیل افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی صدها میلیارد دلار به جیب زدند. در گذشته این کشورها با این پول ها تلاش می کردند در کشورهای غربی سرمایه گذاری کنند اما اکنون می خواهند که پول های خود را در کشورهای خاورمیانه و منطقه سرمایه گذاری کنند.  

شوکت حموده، اقتصاددان سابق در سازمان قطری عربی صادر کننده نفت که مقر آن در کویت است و بیشتر درباره سرمایه گذاری های نفتی به همراه دانشگاه دریکسل در ایالات متحده امریکا تحقیق می کند، معتقد است که کشورهای عربی به دلیل یک سری جذابیت ها و یک سری فوریت ها تصمیم به سرمایه گذاری در داخل منطقه کرده اند.  

وی درباره جذابیت ها می گوید: «بحران های اقتصادی امریکا در سال 2008 – 2009 و بحران بدهی های منطقه یورو در سال 2010 – 2012 باعث شده است تا کشورهای عربی از سرمایه گذاری در غرب خودداری کنند و بیشتر به فکر سرمایه گذاری سنتی در کشورهای منطقه و در داخل جامعه عربی بیفتند. همچنین بهار عربی  باعث شد تا پول های نفتی بسیاری متوجه کشورهای عربی خاورمیانه شود. کشورهایی که متاثر از بهار عربی شدند. به رغم این که بسیاری از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس شاهد اعتراض های مردمی از نوع بهار عربی نبودند اما رهبران کشورهای این منطقه احساس خطر کرده و ترجیح دادند که برای اجتناب از تنش های سیاسی پول های بیشتری صرف رفاه داخلی خود کنند و سرمایه گذاری های داخلی خود را گسترش دهند تا بدین ترتیب صلح اجتماعی را برای خود در منطقه بخرند.»

حموده همچنین در ادامه به فوریت ها اشاره می کند و می گوید: «افزایش درآمدهای مالی باعث تغییر تدریجی وضعیت کشورهای منطقه نیز شده است. ما شاهدیم که اکنون پول های بیشتری در داخل منطقه صرف رفاه مردم شده و به رغم سختی هایی که در کشورهای غربی وجود دارد، شهروندان عرب منطقه خلیج فارس با گشاده دستی بیشتری در غرب و دیگر کشورهای جهان پول خرج می کنند. این مساله باعث شده است تا رضایت عمومی نسبی ای حاصل شود.»

وی درباره کاهش سرمایه گذاری های کشورهای عربی در کشورهای اروپایی نیز می گوید: «بازارهای غربی دیگر برای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس جذابیت ندارند. این بازارها چند سالی است که دیگر نمی توانند جاذبه ای برای کشورهای خلیج فارس داشته باشند. کشورهای عربی اکنون در صدد آن هستند که ارزش دلار را به ارزش واحد پولی خود گره بزنند تا بدین ترتیب برای خود سرمایه گذاری سیاسی نیز کرده باشند. این مسائل باعث می شود تا کشورهای غربی به زودی مشکلات تازه ای را نیز تجربه کنند. به خصوص که به پول های عربی نیاز بسیاری احساس می کنند.»

حموده تاکید می کند، از سوی دیگر پول های کشورهای عربی خلیج فارس در حال حاضر نقش دیپلماسی را نیز بازی می کنند. آنها اکنون می توانند با سرمایه گذاری های خود در کشورهای عربی بحران زده به خصوص کشورهای عربی متاثر از بهار عربی آنها را به خود وابسته کرده و مصونیتی دیپلماتیک برای خود ایجاد کنند. البته این مساله مشکلاتی را برای کشورهای انقلابی نیز به وجود خواهد آورد، از جمله این که باعث خواهد شد تا آن کشورها نتوانند به تکامل اقتصادی مورد نیازشان برسند.

وی همچنین نسبت به بلندپروازی های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هشدار می دهد و می گوید: «دلارهای کلان نفتی باعث خواهد شد تا آنها برای تحقق رویاهای سیاسی شان در سطح جهان دست به کارهای پیش بینی نشده ای بزنند و جامعه جهانی را با چالش های جدی مواجه کنند. مثلا با سرمایه گذاری بر روی جریان های تندروی اسلامی و به قدرت رساندن آنها ضمن ایجاد برگه های بازی جدید برای خود، ثبات جامعه جهانی را نیز تهدید کنند. یعنی مشابه همان رفتاری که اکنون از سوی قطر در تونس، مصر، سوریه و یمن شاهد هستیم. البته قطر تنها نیست، امارات و عربستان نیز همین راه را طی می کنند. آنها برای جلوگیری از تنش های داخلی شان تلاش دارند تا بحران ها را در دیگر کشورهای منطقه تداوم بخشند که اوج آن را در مصر و سوریه می بینیم.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی

انتشار اولیه: دوشنبه 16 بهمن 1391 / باز انتشار : پنجشنبه 19 بهمن 1391