داووس2013؛ پویایی انعطاف پذیر

اجلاس داووس امسال در تاریخ بیست و سوم تا بیست و هفتم ژانویه در سوئیس و با شرکت سه هزار نفر از متخصصان و صاحب نظران مسائل اقتصاد بین الملل برگزار شد. این اجلاس که با حضور مقامات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از کشورهای مختلف و با مشارکت بیش از پنجاه رئیس جمهور برگزار شد، تمرکز اصلی خود را بر مفهوم پویایی انعطاف پذیر معطوف کرده بود. در بخش های مختلف این نشست، اندیشمندان و صاحب نظران، بحث های خود را حول همین مفهوم سامان دادند. اما باید در نظر داشت که مفهوم پویایی انعطاف پذیر و پایه های اصلی آن، مفاهیمی جدید در اقتصاد به شمار می آیند. در این گفتار تنها اشاره ای به تحول مفاهیم اقتصادی در اجلاس داووس خواهیم داشت.

نشست داووس امسال با عنوان اصلی پویایی انعطاف پذیر(Resilient Dynamism)  و عنوان های فرعی مدیریت مشکلات و سختی های پیش روی بشر، تقویت انعطاف پذیری اجتماعی و بازسازی پویایی اقتصادی آغاز به کار کرد. مجموعه این نشست بر سه اصل بنیادین مفهومی و نظری در تحولات جهانی تاکید می کند. لازم به ذکر است که همه این مفاهیم، مفاهیمی جدید و نو در ادبیات اقتصاد بین الملل هستند. این اصول عبارتند از:

1.   مدیریت و رهبری مشکلات و سختی های مربوط به زندگی بشری؛(Leading through Adversity)

2.   تقویت انعطاف پذیری اجتماعی و مقاومت و سر سختی در مقابل مشکلات اجتماعی بشر؛(Strengthening Societal Resilience)

3.   بازسازی پویایی اقتصادی در نظام اقتصادی حاکم بر جهان.(Restoring Economic Dynamism)

مدیریت و رهبری مشکلات و سختی های مربوط به زندگی بشر

مفهوم مدیریت و رهبری مشکلات و سختی های مربوط به زندگی بشر به این معنا است که در حوزه اقتصادی، مدیریت اقتصادی باید به گونه ای اعمال شود که با چالش های پیش روی اقتصادی(Resilient Challenges) متناسب باشد. به این معنا که مدیریت حاکم، انعطاف پذیری لازم را در برابر این چالش ها داشته باشد و متقابلا بتواند از فرصت های در حال تغییر (Transformational Opportunity) بهره برداری مطلوب انجام دهد. این مفهوم اگرچه با مفهوم سنتی مدیریت و رهبری فرصت ها و چالش های اقتصادی موجود در جهان وجوه اشتراک دارد اما حاوی ابعاد و جنبه های جدیدی است. انعطاف پذیری در مقابل چالش ها و بهره برداری حداکثری از فرصت های در حال تغییر و گذر ابعاد جدیدی هستند که در بحث مدیریت مشکلات مورد توجه قرار گرفته اند.

تقویت انعطاف پذیری اجتماعی و سرسختی در مقابل مشکلات اجتماعی بشر

مفهوم انعطاف پذیری اجتماعی، مفهومی غیر اقتصادی است. به این معنی که کشورهای جهان نه تنها در موضوع اقتصاد باید انعطاف پذیر باشند، بلکه باید این انعطاف پذیری را در کل امور اجتماعی تعمیم دهند. در واقع این انعطاف پذیری اجتماعی را به نحوی تقویت کند که جامعه به رغم همه آسیب پذیری های اجتماعی بتواند به حیات و بقای خود ادامه دهد.

بازسازی پویایی اقتصادی

در چارچوب مفهوم بازسازی پویایی اقتصادی، مفهوم رشد پویا(Dynamic Growth) مطرح می شود. رشد پویا باید همراه با انعطاف در مقابل چالش ها باشد. علاوه بر این، رشد پویا باید با سرعتی متفاوت نسبت به گذشته صورت بگیرد. به این سرعت، سرعت استراتژیک(Strategic Agility) می گویند. این سرعت تا این حد برای اقتصاد جهانی اهمیت دارد که باید به شکل استراتژیک اتفاق افتد. بنابراین رشد پویا بایستی زمانی که چالش ها در مقابل اقتصاد خود نمایی می کنند، همراه با انعطاف و با سرعت استراتژیک صورت بگیرد. مفهوم ریسک منعطف (Risk Resilience) نیز از مفاهیم نوینی است که در این اجلاس مورد توجه قرار گرفته است. منظور از این مفهوم آن است که در کشورها آمادگی وجود  داشته باشد تا در جریان مدیریت اقتصادی و رشد پویا با سرعت استراتژیک، در مقابل ریسک هایی که وجود دارد، از خود انعطاف نشان دهند.

سازگاری (Adaptive Challenges) با آسیب های مداومی(Persistent Vulnerability)  که هنگام بحران های اقتصادی ممکن است برای سیستم ایجاد شود، مفهوم نوین دیگری است که در اجلاس داووس ذیل بحث بازسازی پویایی اقتصادی بر آن تمرکز شده است. وقتی بحران اقتصادی اتفاق می افتد، سیستم دچار آسیب های مداوم و پشت سر همی می شود که دولت ها باید بتوانند خود را با آن آسیب ها سازگار کنند. در غیر این صورت غلبه کردن بر آن آسیب ها و بازسازی آسیب ها ممکن نیست.

اما در حالی که در حال اعمال این مدیریت هستیم، باید توجه داشته باشیم که با دنیایی مواجه هستیم که بسیار در هم تنیده و بسیار با یکدیگر (Hyperconnected World) مرتبط است. در گذشته این مفهوم را با نام دنیای در حال جهانی شدن معرفی می کردند، اما این عنوان این تحول را در این مفهوم ایجاد می کند که در عین تفاوت میان مناطق مختلف جهان، ارتباط میان آن ها برقرار است.

راهی به سوی آینده

با توجه به مفاهیم نوین مطرح شده در اجلاس داووس، به نظر می رسد صاحب نظران و اندیشمندان حاضر در مباحثات، فکر می کردند که برای غلبه بر شرایط نامناسب اقتصادی حاکم بر جهان بایستی یک مدیریت و رهبری قوی اقتصادی ایجاد شود که بتواند در مقابل چالش ها از خود انعطاف پذیری نشان دهد و از فرصت های در حال تغییر نهایت بهره برداری را انجام دهد. برای رسیدن به این اهداف باید بتوان در خود آمادگی کامل برای پذیرش ریسک های اقتصادی همراه با انعطاف لازم در مقابل آن ها ایجاد کرد. اگر چنین آمادگی ایجاد شود، باید امیدوار بود که یک رشد پویای اقتصادی به وجود آید که با سرعتی استراتژیک و متفاوت از سرعت عادی، بتواند با انعطاف در مقابل چالش ها بهبود اقتصادی در جهان را تسهیل کند. اگر چنین اتفاقی افتاد، آن گاه توان سازگاری با آسیب هایی که ناشی از بحران اقتصادی است، ایجاد می شود و این سازگاری باعث می شود که آسیب هایی که مداوم اقتصاد را تهدید می کند، از پیش پا برداشته شود.

نشست داووس محفلی برای تئوری پردازی و نظریه پردازی و طرح مفاهیم جدید اقتصادی است. اما توصیه نشست داووس به کشورها این است که با توجه به مشخصات بومی و منطقه ای خود، این مفاهیم را در سیاست های خود در نظر بگیرند و آن ها را به عنوان اصول حاکم بر راهکارهای اقتصادی خود بپذیرد. اگر همه کشورها بتوانند این مفاهیم را به عنوان خصوصیات و مشخصات راهکارهای خود مورد توجه قرار دهند، با جهانی پویا مواجه خواهیم بود. نهایتا ممکن است این راهکارها با یکدیگر متفاوت باشند، اما در محتوا و جهت گیری دارای این مشخصات و جهت گیری ها هستند. /12