مصر و گزینه‌های پیش‌رو

 صباح زنگنه *

شرق:  مصر به عقب برنمی گردد چراکه مردم حاضر نیستند از دستاوردهای خود دست بردارند. با این وجود بر اثر تقابل اراده مردم و اراده نیروهای مخالف مردم، معادله ای شکل گرفته که یک سر آن نیروهای حکومت قبلی، سر دیگر آن نیروهایی با تفکرات لاییک یا ناسیونالیستی و در سوی دیگر نیز نیروهای دلگرم به پشتیبانی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای قرار گرفته اند. در چنین مجموعه ای اصول توافق و اجماع سخت می شود. این تقابل ها نتیجه حرکات شتابزده تاریخی اخوان المسلمین، حزب حاکم مصر است. این حزب تلاش کرد با عجله به اهداف خود برسد و با این عجله خود اشتباهاتی مرتکب شد. یکی از این اشتباهات نوشتن پیش نویس قانون اساسی با جمعی اندک و از طیفی خاص بود. طبعا این امر موجب اعتراض بقیه گروه ها و جریان ها در مراحل بعدی شد و آنها در تدوین قانون اساسی و رفراندوم قانون اساسی معترض ماندند. اشتباه دیگر تقابل قدرت قوای مجریه و قضاییه بود. قوه قضاییه در مصر سابقه ای طولانی در حمایت از منافع ملت و حقوق آنها داشته است، بنابراین چنین تقابلی برای بخش هایی از مردم غیرقابل هضم بوده است. یکی از وظایف قوه قضاییه در فضای سیاسی، نظارت بر انتخابات بوده و از همین رو انعکاس منفی تقابل قوه مجریه و قضاییه را در مقطع انتخابات شاهد بودیم. اشتباه سوم حزب حاکم مصر، تلاش برای حل مسایل از طریق اعمال قدرت خودش بر قانون اساسی بود؛ امری که نیروهای مخالف را نگران جهت گیری حزب حاضر به سمت دیکتاتوری کرد. بنابراین ما شاهد حرکت به سمت دوقطبی شدن جدی تر جامعه مصر هستیم. همچنین نباید این نکته را فراموش کرد که مردم مصر از ترس و نگرانی آزاد شده اند و از انجام تغییرات در حکومت خسته نمی شوند. در کنار این مسایل آنها نگران بازگشت حاکمیت قبلی هستند و حساسیت بالایی نسبت به این امر دارند. بنابراین مخالفان ترجیح می دهند قبل از سفت شدن ساقه درخت حاکمیت، آن را از بین ببرند و تغییرات مطلوب خود را اعمال کنند. با مجموعه اشتباهات حاکمیت کنونی مصر، طبیعتا قدرت های منطقه ای هم وارد معرکه می شوند. غربی ها، اسراییل و کشورهای منطقه ای- که نگران قدرت گرفتن اخوان هستند - به سمت نیروهای مخالف دولت متمایل می شوند تا از این طریق امتیازاتی از حکومت موجود بگیرند. همه این مسایل دست به دست هم می دهد تا چهره مصر از شرایط مسالمت آمیز خارج شود. برای رسیدن آرامش به مصر، باید دولت و مخالفان سازوکاری برای رسیدن به اجماع تعریف کنند. در همین راستا برخی از نیروهای ملی و فراحزبی تلاش می کنند این روند را تقویت کنند و به احتمال زیاد مصر به این سمت پیش خواهد رفت و در آینده با تعدیل بخش هایی از مطالبات و خواسته های دو طرف، مصر به سمت آرامش می رود.
*. کارشناس امور خاورمیانه