استراتژی دو گام به جلو و یک گام به عقب تهران

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که نشست بعدی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حدود سه هفته دیگر برنامه ریزی شده ، رویترز ادعا می کند، ایران احتمالا از روند همکاری با آژانس دست می کشد تا از آن به عنوان اهرمی ترغیب کننده در جهت لغو تحریم ها یا دریافت دیگر امتیاز ها در چارچوب مذاکرات گسترده تر با قدرت های جهانی استفاده کند.

به این ترتیب می توان درک کرد که چرا بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از سفر اخیر خود به تهران دست خالی بازگشتند. ایران بارها در گذشته اعلام کرده است که در مقابل همکاری با آژانس انتظار نوعی پاداش دارد. به گفته یک مقام غربی،  ایران  این را می خواهد و نشانه ای از عقب نشینی در این زمینه وجود ندارد.

رویترز می نویسد، در صورتی که این نگرش تهران باشد، تلاش یک ساله آژانس برای دسترسی به سایت پارچین در جنوب شرق تهران تا زمانی که که دیپلماسی بین ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در بن بست باشد، راه به جایی نمی برد.

یک دیپلمات غربی پس از مذاکرات اواخر هفته گذشته بین ایران و آژانس خاطرنشان کرد ایرانیان به دنبال همکاری جدی نیستند. یک نماینده غربی دیگر نیز روند مذاکرات آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران را یک بازی از قبل پیش بینی شده از سوی تهران می داند که دو گام رو به جلو و یک گام رو به عقب است.

به نتیجه نرسیدن مذاکرات اخیر در تهران، شکست دیگری بود برای روند طولانی مذاکره بر سر برنامه های هسته ای ایران که هدف آن تعدیل نگرانی های بین المللی در این زمینه است. هم ایران و هم گروه 1+5 می گویند پس از 7 ماه آماده از سرگیری مذاکره هستند، اما اولویت های دو طرف متفاوت است. غرب خواستار محدودیت بخشی حساس از برنامه های هسته ای ایران است که می تواند کارایی نظامی داشته باشد و در مقابل ایران، تعلیق تحریم ها و به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته ای را اولویت مذاکره می داند.

ایران و گروه 1+5 هنوز زمان و مکان مشخصی برای از سرگیری مذاکرات اعلام نکرده اند. دریل کیمبال، از انجمن کنترل تسلیحاتی در آمریکا، می گوید، ایران آشکارا به دنبال تعلیق همکاری خود با آژانس است تا اهرم های خود را در مقابل 1+5 افزایش دهد.

پس از مذاکرات 23 آذرماه در تهران، مقامات ایران و آژانس نسبت به حصول توافق ابراز امیدواری کردند. اما اندکی بعد، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد در مورد دسترسی به پارچین لزوما خوش بین نیست. با انجام دور بعدی مذاکرات در 27 دی نیز اختلافات بین ایران و آژانس پررنگ تر شد و حتی مثبت اندیش ترین کارشناسان نیز در مورد حصوصل توافق ابراز تردید کردند. برخی کارشناسان در تحلیل دیدگاه ایران می گویند، تهران بر این باور است در صورتی که هم اکنون اجازه بازرسی از پارچین را صادر کند، در موضعی ضعیف تر از آن قرار می گیرد که بتواند درخواست تعدیل تحریم ها در بازه زمانی کوتاه را مطرح کند.  

این در حالی است که یک مقام غربی در گفت و گو با رویترز تصریح می کند که هیچ تمایلی در بین قدرت های غربی برای پاداش دادن به تهران وجود ندارد. حتی در صورتی که ایران با آژانس همکاری کند نیز، 1+5 امتیازی به ایران نخواهد داد چرا که به نظر آمریکا و متحدانش، موضوع ایران و آژانس جدا از روند مذاکرات تهران و گروه 1+5 است.

کلیف کاپچان، تحلیلگر سیاسی در این زمینه می گوید، ایران همیشه آژانس بین المللی انرژی اتمی را به مذاکره با 1+5 مربوط می کند. وی می افزاید، اکنون نیز ایرانیان به پیشنهاد های غرب علاقه ندارند و در مقابل می کوشند از اهرم آژانس استفاده کنند.

گفتنی است ، حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته ای ایران در مقاله اخیر خود در گاردین این نکته را خاطرنشان کرده که مذاکره ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی پیش از نشست با گروه 1+5 اشتباه بود، چرا که ایران خواستار دریافت برخی امتیاز هاست و آژانس نیز در جایگاهی قرار ندارد که بتواند در این خصوص مذاکره کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10