سوریه در مسیر هرج و مرج سیاسی و امنیتی

دیپلماسی ایرانی : افزایش هرج و مرج در مناطق شمالی سوریه که کنترل آن در اختیار دولت مرکزی نیست برخی چهره های اپوزیسیون در سوریه را هم متقاعد کرده که در شرایطی که دولت انتقالی به سرعت روی کار نیاید، سوریه در هرج و مرجی عظیمی فرو خواهد رفت. این گزارش تحلیلی را هفته گذشته منابع نزدیک به ارتش آزاد سوریه در اختیار وزارت امور خارجه ایالات متحده قرار دادند. در این گزارش  در تبیین وضعیت مناطقی از حلب تا مرز ترکیه که ارتش سوریه در آن دیگر حضور فیزیکی ندارد ، تصویری دال بر حضور شبه نظامیان بی سازمان دهی ، تسلیحات و جنگ سالارهای  بی هدف مشخص داده شده است. خلا امنیتی در حلب ، به کمک جبهه النصره آمده است. جبهه ای که با القاعده در ارتباط تنگاتنگ است. این گروه نه تنها از قدرت تسلیحاتی و نظامی خود برای به دست گرفتن اختیار منطقه استفاده می کند بلکه به نوعی در فعالیت های قاچاق و غارت و چپاول ساکنان هم دست دارد. این گروه با تاکید بر عدالت عمومی  توانسته است مدافعان بیشتری را نسبت به حزب الله لبنان یا طالبان در افغانستان به سمت خود جذب کند. بر اساس گزارش های منابع سوری اوضاع امنیتی در مناطق روستایی مانند ادلیب در جنوب غربی حلب به اندازه مناطق شهری ناامن نیست.

بر خلاف وجود نگاه های چندقومیتی در شهرهای بزرگ ، در شهرهای کوچک یا روستاها شاهد انجسام بیشتر مردمی و پرشدن خلا نیروهای دولتی با حضور نیروهای محلی و سنتی هستیم. هرج و مرج امروز در سوریه ریشه در مشکلی دارد که کمتر به آن پرداخته ایم اما همواره در یک دهه جنگ و انقلاب در جهان عرب شاهد آن بوده ایم: زمانی که نیروهای امنیتی رسمی و مرکزی به دلیل حمله خارجی یا جنگ داخلی از هم گسیخته می شود ، چهارچوب کلی قانون مداری و نظم نیز از میان می رود. ما شاهد این مساله در عراق، لیبی و سوریه هم بودیم.

دیوید ایگناتیوس ستون نویس روزنامه واشنگتن پست در ادامه این مطلب با اشاره به اینکه امریکا در مصر و یمن ارتش را به جدایی از حاکمیت ترغیب کرد ، می نویسد: امریکا و متحدانش باید نوع باثبات تری از انتقال قدرت را که در آن شاهد بقای ارتش و سرویس های امنیتی در کنار مردم هستیم ، در سوریه امتحان کنند . ایالات متحده با شکل دهی شوراهای نظامی در حلب و ادلیب و سایر مناطق در حقیقت به نوعی تلاش کرد تا این مشکل را در مسیر دولت انتقالی در سوریه حل و فصل کند. در زمان تشکیل این شورها باور امریکا و متحدانش این بود که این شوراها می توانند رسالت نظم دهی و کنترل شبه نظامیان و البته کمک به براندازی دولت بشار اسد را به خوبی انجام دهند. مسئولیت دیگر این شوراها تعریف ساختاری برای نیروهای امنیتی و نظامی در دوران دولت موقت بود. امروز منابع سوری از انحلال تدریجی این شوراهای نظامی خبر داده و تاکید می کنند که به دلیل عدم استفاده امریکا و متحدانش از این شوراها برای تجهیز مخالان بشار اسد اندک اندک این نهادهای نوپا هم کارآیی و اعتبار خود را از دست داده اند.

در گزارشی که در اختیار وزارت امور خارجه امریکا قرار گرفته آمده است که در حال حاضر صدها گروه کوچک با جمعیتی حدود ده تا بیست شبه نظامی در سرتاسر حلب مشغول به جولان دهی هستند. شوراهای نظامی به گروه های شبه نظامی بی نظم که دربرگیرنده جنایتکاران هستند، تبدیل شده اند. تمام تلاش ها برای راه اندازی شوراهای نظامی به هدر رفت و حقیقت ماجرا فرماندهان شبه نظامی است که در حال حاضر بر روی خاک سوریه در حال جولان دادن هستند. تا زمانی که هماهنگی ها و کارهای تطبیقی انجام نشود بی شک سوریه به کشوری شکست خورده بدل خواهد شد. در بخشی  از این گزارش آمده است که خشونت های شبه نظامیان تبدیل به پدیده ای روزمره در این مناطق شده است. خشونت هایی که قربانیان آن شهروندان غیرنظامی هستند. تخریب و غارت کارخانه های خصوصی و دولتی ، انبارها ، خانه و وسایل نقلیه شخصی. به عنوان نمونه می توان به غارت انبار کمپانی دولتی نفتی سوریه و یا فروش غلات قاچاق به واسطه های ترک اشاره کرد.

شهروندان غیرنظامی بیشترین آسیب را می بینند. بر اساس این گزارش، در منطقه حلب، مردم از تامین نیازهای اولیه خود هم قاصر هستند . قیمت پارافین مورد نیاز برای چراغ ها هشت برابر شده است. سوخت حرارتی و گازوئیل هم ده برابر شده اند. برای خرید نان باید 8 برابر گذشته پول پرداخت کرد. مردم برای گرم شدن یا از نیمکت های مدارس استفاده می کنند یا درخت های داخل پارک ها را با تبر می شکنند. در چنین شرایط هرج و مرجی ، جبهه النصره محبوبیتی برای خود دست و پا کرده است. خودداری اعضای این گروه از غارت یا تخریب اموال عمومی ، تقسیم غلات میان همگان و تقسیم مواد مورد نیاز اولیه به شکل مجانی میان نیازمندان آنها را محبوب کرده است. در شرایطی که این وضعیت ادامه پیدا کند این گروه تروریستی به ناجی سوری ها بدل خواهد شد.
در حالی که گزارش های رسیده از سوریه به خوبی نشان دهنده ضررهای ناشی از انفعال عملی امریکا در این کشور است اما دخالت خارجی هم می تواند همان مشکلاتی را درست کند که در لیبی و عراق شاهد آن بودیم. راهکار مناسب برای سوریه یافتن نیروهای نظامی میانه رو و تاکید بر تشکیل دولت پایدار است. حفظ موسسات مهم البته با حاکمیت جدید!