ایران در حال بازبینی موضع خود در قبال سوریه است؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که آشوب گروه های معارض در سوریه ادامه دارد و روابط مسکو – دمشق نیز دستخوش تحولاتی شده است، مقامات و تحلیلگران ایرانی می گویند بحث داغی در جمهوری اسلامی در خصوص نحوه ادامه حمایت از بشار اسد در سوریه در جریان است.

به گزارش روزنامه لس آنجلس تایمز، آنچه از اظهارات مقامات ایرانی بر می آید این است که آنها می خواهند اسد در قدرت باقی بماند و روز جمعه نیز مقام معظم رهبری ، اسرائیل و قدرت های غربی را به توطئه برای پایین کشیدن اسد از قدرت ، محکوم کردند.

اما ادامه درگیری ها در سوریه و آینده نامشخص اسد موجب شده نحوه موضع گیری ایران در مقابل این روند به موضوعی برای رایزنی بین مقامات تهران تبدیل شود. به موجب طرح صلح ایران که ماه گذشته منتشر شده، رئیس جمهور سوریه باید تا انتخابات 2014 درقدرت باقی بماند و از حق شرکت در انتخابات نیز برخوردار خواهد بود.

این در حالی است که بحث های پشت پرده بین کارشناسان و مقامات در خصوص بحران سوریه بسیار داغ است. لس آنجلس تایمز به نقل از یک روزنامه نگار ایرانی نزدیک به دفتر ریاست جمهوری می نویسد، حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه برای جمهوری اسلامی هزینه های زیادی دارد.

بنا بر ادعای این روزنامه آمریکایی، در صورتی که اسد سقوط کند، عواقب آن متوجه ایران خواهد بود ، چرا که در این صورت تلاش رقبای سنی در منطقه برای نفوذ هر چه بیشتر در خلیج فارس، افزایش پیدا می کند. از سوی دیگر یکی از بخش های کلیدی جبه مقاومت علیه اسرائیل که از سال های 1980 توسط جمهوری اسلامی بنیانگذاری شده، از دست می رود. همچنین در زمانی که ایران بر سر برنامه های هسته ای اش با تحریم های بین المللی مواجه است، خروج اسد از حاکمیت نیز می تواند مشکل دیگری برای جمهوری اسلامی باشد. گفتنی است جدیت مساله سوریه برای ایران به اندازه ای است که می تواند انتخابات ریاست جمهوری که برای ماه ژوئن برنامه ریزی شده را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

برخی بر این گمانند که با گذشت دو سال از بحران سوریه و ادامه درگیری های شهری و از دست رفتن کنترل برخی مناطق در سوریه، ایران در حال بازبینی مواضع خود در قابل سوریه است. طرح شش ماده ای ایرانبه منزله حفاظت از اسد در دوره ای کوتاه مدت است در حالی که بنا بر ادعای لس آنجلس تایمز را را برای کناره گیری اسد همواره می کند. هرچند گروه های معارض در سوریه این طرح را نپذیرفته اند اما این طرح روزنه ای به افکار ایرانیان در مورد بحران سوریه است که گروهی معتقد بودند با پیروزی اسد ، خاتمه پیدا می کند.

یکی از مقامات وزارت خارجه ایران به شرط فاش نشدن نام خود می گوید، طرح شش ماده ای اخضر ابراهیمی، نماینده اتحادیه عرب و سازمان ملل در امور سوریه را با طرح شش ماده ای ایران مقایسه کنید. در هر دو طرح جمله ها و عبارت های مشابهی وجود دارد.

اخضر ابراهیمی در طرح خود یک دولت انتقالی شامل معارضان و مقامات دولتی را پیشنهاد داده که تا زمان برگزاری انتخابات کنترل سوریه را بر عهده می گیرند. در این طرح مشخص نیست که آیا اصلا جایگاهی برای اسد در نظر گرفته شده یا خیر. در این بین باوجود اینکه مسکو تا حدودی از دمشق فاصله گرفته است، درخواست برکناری اسد را مطرح نمی کند و این در حالی است که واشینگتن می گوید رئیس جمهور سوریه باید برود.

یک مقام وزارت خارجه ایران می گوید، هر دو طرف باید پای میز مذاکره بنشینند. به گفته وی، ایران اطمینان دارد که می تواند تا سال 2014 اسد را در قدرت نگاهدارد و پس از آن با وجود اسد یا بدون حضور او، ساختار دولتی را حفظ کند. چرا که تصور سقوط اسد شیعه مذهب نیز می تواند اهداف ایران در خاورمیانه را به چالش بکشد.

از سال 1980، ایران و سوریه روابط نزدیکی را با گروه های حماس و حزب الله برقرار کرده و به این وسیله جبه ای ضد اسرائیلی در جهان اسلام تشکیل داده اند. زمانی که ناآرامی ها در سوریه در مارس 2011 آغاز شده، گفته می شد که هدف دستیابی به دمکراسی است، اما نحوه مواجه با معارضان به تنش ها دامن زد و اعتراضات جای خود را به درگیری های فرقه ای و جنگ شهری داد.

اکنون دیگری این درگیری ها در مورد حقوق اولیه نیست ، بلکه جدال بین اسد و اکثریت سنی در سوریه است. در این بین گفته می شود که گروه های سنی معارض در سوریه از حمایت ترکیه و کشور های عرب سنی مذهب در خاورمیانه، قرار دارند.

این در حالی است که گفته می شد ایران مشاوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سوریه فرستاده اما این خبر از سوی مقامات تهران تکذیب شد.

در بین پیامد های بحران سوریه می توان به محور مقاومت در مقابل اسرائیل اشاره کرد که از طریق این تنش ها تحت تاثیر قرار گرفته است. حماس ماه هاست که پایگاه های خود را از دمشق خارج کرده و به همین دلیل روابط این گروه با جمهوری اسلامی نیز دستخوش تحولاتی شده است. از سوی دیگر ایران به واسطه فعالیت های هسته ای اش نیز در حال جدال با غرب است و تنش ها بین تهران و جامعه بین المللی بر سر حمایت جمهوری اسلامی از اسد می تواند بر احتمال توافق هسته ای نیز تاثر منفی داشته باشد.

این در حالی است که حمایت بی قید و شرط از بشار اسد موضع همیشگی تهران بوده که اکنون در حال بازبینی قرار گرفته است. عزیز شاه محمدی، تحلیلگر  نزدیک به وزارت خارجه ایران، بر این باور است که جمهوری اسلامی باید خود را برای وخیم ترین شرایط آماده کند. به گفته وی متاسفانه راهی برای خروج از این بحران جز با کناره گیری اسد، وجود ندارد.

تهران در کنار ارائه طرح 6 ماده ای خود ، مذاکره با معارضان سوری را نیز در دستور کار خود قرار داده است. یکی از این معارضان هیثم مناع است که در پاریس زندگی می کند و نماینده اپوزیسیون است. این گروه تحت عنوان کمیته هماهنگی ملی برای تغییر دمکراتیک بر تغییرات صلح آمیز تاکید دارد.

حسین رویارون، تحیلیگر امور خاورمیانه می گوید، ایران در خصوص اینکه اسد تا انتخابات در قدرت باقی بماند با مناع مذاکره کرده است. به گفته وی، مناع نیز بارها به تهران سفر کرده و با مقامات تهران گفت و گو هایی داشته است. او خواستار باقی ماندن ساختار دولتی است چرا که به گمان وی این ساختار در زمره منافع ملی قرار دارد. اما به عقیده وی، اسد باید از قدرت کنار برود. به همین دلیل ایران در حال مذاکره با مناع است تا راهکاری مذاکره ای و نه یک گزینه نظامی، برای بحران سوریه پیدا شود.

این در حالی است که رسانه های نیز در ایران در دو ماه اخیر گاهی چشم اندازه سوریه بدون اسد را به تصویر می کشند. روز پنجشنبه ، روزنامه اطلاعات مقاله ای منتشر و اعلام کرد روسیه و آمریکا در حال برنامه ریزی یک دولت انتقالی در سوریه هستند که شامل درخواست یکی از مقامات عالی حماس برای کناره گیری اسد است.

عباس عبدی نیز در روزنامه اعتماد گفته است، در آغاز تهران تنها از دولت سوریه حمایت می کرد و معارضان را نادیده می گرفت و آنها را تروریست خطاب می کرد و این  روند هزینه بسیاری برای جمهوری اسلامی در میان مسلمانان داشت. به گمان وی، طرح جدید ایران برای سوریه می تواند با آنچه که تهران در آغاز در مورد سوریه دنبال می کرد متفاوت باشد. اما این طرح خیلی دیر و اندک ارائه شده است.

انتشار اولیه: شنبه 9 دی 1391 / بازانتشار: سه شنبه 12 دی 1391