موضع مشترک تهران و واشنگتن در سکوت یک هفته ای

دیپلماسی ایرانی: با علنی شدن خبر حمله جنگنده های ایرانی به یک پهپاد آمریکایی که در نخستین روز ماه نوامبر و 5 روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام شده بود، سردار احمد وحیدی، وزیر دفاع ایران نیز آن را تایید کرد و در عین حال خاطرنشان ساخت که این حمله پس از آن اتفاق افتاد که این پهپاد به مرز هوایی ایران وارد شد.

این نخستین واکنش ایران به خبر آتش گشودن جنگنده های سخو 25 به روی یک پهپاد آمریکایی است که بر فراز آسمان خلیج فارس و در نزدیکی ایران در حال پرواز بود. وحیدی کمتر از 24 ساعت پس از اینکه جورج لیتل، سخنگوی پنتاگون در شامگاه پنجشنبه این خبر را اعلام کرد به آن واکنش نشان داد. این نخستین باری است که ایران یک پهپاد آمریکایی را هدف شلیک جنگنده ها قرار می دهد و گفته می شود ایالات متحده در واکنش به این اقدام ایران از طریق سفارت سویس که حافظ منافع آمریکا در تهران به شمار می رود، مراتب اعتراض خود را به اطلاع تهران رسانده است. همچنین واشینگتن اعلام کرده که پرواز این پهپاد ها در منطقه ادامه خواهد داشت.

آنگونه که لیتل اعلام کرده، ساعت 4 و 50 دقیقه صبح به وقت شرق آمریکا دو جنگنده سخو 25 ایرانی به پهپاد آمریکایی که در 16 مایلی آسمان ایران در حال پرواز بود، شلیک کردند. سپس آن را تا مسافتی تعقیب کردند تا اینکه این پهپاد بدون اینکه آسیب ببیند به آشیانه خود بازگشت.

به گزارش نیویورک تایمز، تحلیلگران ریسک سیاسی  با اشاره به اینکه این حمله 5 روز قبل از برگزاری انتخابات آمریکا انجام شده این گونه تحلیل می کنند که شاید تهران به دنبال ارسال پیامی برای پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بوده است. کلیف کاپچان تحلیلگر امور ایران در موسسه اوراسیا، در این زمینه اظهار داشت: حمله اوایل نوامبر می تواند تلاشی از سوی تهران برای هشدار دادن به دولت بعدی آمریکا و استفاده از این اهرم در ادامه دیپلماسی با ایالات متحده باشد. از سوی دیگر سکوت خبری یک هفته ای در این مورد نیز به تردید ها دامن می زند. گزارش ها حاکی از آن است که مدت کوتاهی پس از این حمله پنتاگون و کاخ سفید از آن آگاه شده اند اما میت رامنی، رقیب جمهوریخواه اوباما در جریان این اتفاق قرار نگرفته است. برخی می گویند دولت آمریکا بیشترین تلاش خود را انجام داده تا با مسکوت نگاه داشتن موضوع تا پس از انتخابات از ایجاد تنش و جنجال در آستانه انتخابات ریاست جمهوری جلوگیری کند.

اما اینکه چرا طرف ایرانی تا زمانی که پنتاگون این خبر را اعلام کرد سکوت اختیار کرده بود، موضوعی است در ابهام قرار دارد.همچنین مشخص نیست چرا جنگنده های ایرانی این پهپاد را به دقت هدف قرار نداده و آن را سرنگون نکرده اند.  چرا که سال گذشته زمانی که گفته شد سپاه یک فروند پهپاد آمریکایی را در مرز های شرقی ایران ناگزیر به فرود کرده، این خبر تا مدت ها تیتر یک رسانه های داخلی را به خود اختصاص داده بود و بازتاب رسانه ای گسترده ای داشت.

به هر ترتیب روایت لیتل با احمدی وحیدی در مورد حمله به این پهپاد متفاوت است. لیتل می گوید این پهپاد در 16 مایلی آسمان ایران قرار داشته( طبق قوانین بین المللی تا 12 مایلی مرز هوایی در قلمرو حق حاکمیت آن کشور تعریف می شود) اما وزیر دفاع ایران می گوید این حمله زمانی اتفاق افتاد که پهپاد آمریکایی وارد آسمان ایران شده بود. البته وی به محدوده جغرافیایی مشخصی اشاره نکرده است.

اظهارات وحیدی و سخنگوی پنتاگون در بخش دیگری نیز دچار تضاد است. وزیر دفاع ایران می گوید جنگنده های سخو 25 متعلق به نیروی هوایی ایران بوده اند اما لیتل ادعا می کند که این جنگنده ها در اختیار  سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار داشته اند که به طور معمول مواضع تند تری در مقایسه با نیروی هوایی ایران دارد.

محمد صالح جوکار، عضو کمیته امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می گوید، این پهپاد آمریکایی به حریم هوایی ایران تجاوز کرده بود و نیروی های مسلح که در منطقه مستقر هستند به این نقض حریم هوایی پاسخ دادند. به گفته وی این پهپاد به ایران نزدیک شده بود تا اطلاعات جمع آوری کند چرا که توجیه دیگری برای این اقدام وجود ندارد. جوکار بر این باور است که شلیک جنگنده های ایرانی به این پهپاد کاملا قانونی بوده و هرگونه تجاوز به حریم هوایی با زمینی ایران با واکنش قاطعی از سوی جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد. مسعود جزایری  معاون نیرو های مسلح نیز این اقدام را دفاعی توصیف کرده است. فرمانده قرارگاه خاتم نیز می گوید نیروی های مسلح جمهوری اسلامی برای مقابله با هر تهدید آمادگی دارند.

این در حالی است که احتمال درگیری در خلیج فارس به دنبال اعلام خبر حمله به پهپاد آمریکایی، موانع جدیدی را در راه حل دیپلماتیک مساله هسته ای ایران ایجاد کرده است. البته یک روز پس از اعلام این خبر آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که در ماه دسامبر مذاکره با ایران را از سر می گیرد که می تواند خبر امیدوار کننده ای باشد. آژانس می گوید در تاریخ 13 دسامبر دیپلمات های خود را به تهران می فرستد تا برای نخستین بار پس از مرداد ماه با طرف ایرانی پای میز مذاکره بنشینند. اما هنوز از مذاکراتی که احتمال می رفت اوباما در صورت پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری به دنبال آن باشد، خبر قطعی در دست نیست. انتظار می رفت گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در اواخر ماه جاری میلادی مذاکرات هسته ای با ایران را با پیشنهاد های تغییر شکل یافته از سر بگیرند اما هنوز تاریخی برای آن تعیین نشده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی /10