جنگ سیاسی آمریکا با برگ ارباب سیر

دیپلماسی ایرانی: یک سال پیش در چنین روزهایی بود که شهروند ایرانی - آمریکایی با نام منصور ارباب سیر بدون ارائه مدرک مستدل و تنها با ادعای امریکایی ها،  مبنی بر شنود تلفن های وی، به تلاش برای ترور سفیر عربستان در آمریکا متهم شد. نخستین دادگاه رسیدگی به اتهامان او برگزار شد و رسانه های امریکایی ادعا کردند که وی به طراحی نقشه ترور سفیر عربستان در امریکا اعتراف کرده است. منصور ارباب سیر سپتامبر ۲۰۱۱ در فرودگاه "جان اف کندی" نیویورک دستگیر شد. او که سال ها در ایالت تکزاس آمریکا اقامت داشت، به ارتباط با سپاه پاسداران، یک باند قاچاقچی مکزیکی و طراحی چند قتل و انفجار متهم شد. دیپلماسی ایرانی با دکتر محمد حسین زارعی، استاد دانشگاه و کارشناس حقوق بین الملل، در خصوص نحوه محاکمه منصور ارباب سیر و اعتبار بین المللی حکم صادره گفتگویی داشت که در زیر می خوانید:

از بعد حقوق فردی متهم با توجه به تابعیت امریکایی – ایرانی ، آیا دادگاه تشکیل شده صلاحیت بررسی این پرونده را دارد؟

به نظر من امریکا صلاحیت رسیدگی به این پرونده را داشته است، به دلیل آنکه طبق قوانین امریکا این فرد شهروند امریکایی است و مهم تر آنکه برنامه ترور نافرجامی که مطرح شده، بنا بر این بود که در خاک امریکا اتفاق بیفتد. در نتیجه محل وقوع جرم هم در این کشور بوده است، پس محاکم امریکا صلاحیت رسیدگی به آن را دارند.از سوی دیگر زمانی که فردی ایرانی-امریکایی باشد، قوانین داخلی ایران این فرد را امریکایی نمی داند و محاکم ایران نیز بر اساس قوانین داخلی خود می توانند به جرم آن رسیدگی کنند، به دلیل آنکه این فرد تبعه ایران بوده است.

آمریکایی ها ادعا می کنند که متهم به همکاری با سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران اعتراف کرده است. اثبات حقوقی جرمی اینچنین با استناد به اعتراف متهم و مقصر دانستن کشوری ثانی چگونه امکان پذیر است؟

رای دادگاه ارباب سیر هنوز صادر نشده، بنابراین محکومیت دولت ایران مشخص نشده است. به نظر من باید دلایل متقن حقوقی وجود داشته باشد تا دادگاه به چنین نتیجه ای رسیده باشد. در چنین شرایطی دادگاه امریکا باید مدارکی دال بر اینکه منابعی از منابع دولتی یا شبه دولتی در ایران هزینه های این فرد را پرداخت کرده و به حساب وی پول واریز کرده اند داشته و مدارکی دال بر ارتباطات دیگری همچون ایمیل و مکالمات تلفنی ارباب سیر با ایران در دست داشته باشند. باید مقام دولتی یا شبه دولتی در ایران با این فرد ارتباطاتی برقرار کرده باشد که با هماهنگی قصد اجرای نقشه را داشته است. تا به امروز چنین شواهد و قراینی در دست نداشتند و تنها به حساب بانکی این تبعه ایرانی- امریکایی حدود 100 هزار دلار از ایران واریز شده است.
موضوع دیگر این است که خود این فرد نیز اعتراف کرده و پذیرفته که قصد این اقدام تروریستی را داشته است. اما این پذیرش صرفا جرم ترور بوده و یا ارتباطش با ایران بوده که دو موضوع جداگانه است. بنابراین اثبات اینکه با دولتی همچون ایران در ارتباط بوده و از این طریق مورد حمایت بوده، مساله ساده ای نیست و باید دلایل بسیار قوی تری وجود داشته باشد.

شما به دونکته اشاره کردید، یکی پولی که از ایران به حساب بانکی این فرد واریز شده و دیگری اعتراف وی به اقدام برای این ترور با حمایت سپاه قدس ایران. آیا همین دو مدرک می تواند دلیل محکمی در دادگاه برای متهم کردن ایران باشد؟

اگر این وجوه واریزی از سوی یک مقام دولتی باشد، بله. اما ممکن است که این مبلغ به هزاران دلیل دیگر به حساب ارباب سیر واریز شده باشد. بنابراین نمی توان از این طریق دولت ایران را متهم ساخت.اعتراف وی نیز باید مطابق قوانین حقوقی صورت پذیرفته باشد، بدین معنا که اگر تحت شکنجه و یا موارد دیگری اتفاق نیفتاده باشد، قابل قبول و معتبر است.

ارباب سیر پیش از آنکه محاکمه شود اعتراف کرده که نقشه ترور سفیر عربستان در نیویورک را در سر داشته است، آیا این اعتراف شبه ناک نیست؟

بله، این مساله که ارباب سیر در ابتدا این اتهام را انکار کرده بود، اما پس از یک سال این اتهام را پذیرفته عجیب به نظر می رسد. باید به این نکته اشاره کرد که فضای این اتهام ها بیشتر سیاسی است و امکان و احتمال این امر وجود دارد که قصد داشته باشند از این مساله در هدف های سیاسی استفاده کنند. در حقیقت نمی توان به اعتراف ها و حتی رای چنین دادگاه هایی بسنده کرد.به باور من اینکه فردی بدون آموزش و با گرفتن فقط 100 هزار دلار پذیرفته است که سفیر عربستان را ترور کند، غیرمنطقی است. این دادگاه محتوا نداشته و قابل اعتماد نیست.

آیا دادگاه های داخلی صلاحیت دارند تا دولت خارجی را محکوم کنند و آثار حقوقی این محکومیت چیست؟

این دادگاه یک مرجع بین المللی نیست. همانند دادگاه برلین که رای یک دادگاه داخلی بود، یعنی رای این دادگاه ها اعتبار بین المللی ندارد، به دلیل آنکه اگر بنا بر این باشد که چنین اعتباری وجود داشته باشد، باید توسط مراجع بین المللی صادر شود. اما معمولا در چنین مواردی این آراء برای حیثت و اعتبار دولت ها خوب نیست.

ایران در مقابل رای احتمالی این دادگاه چه واکنش حقوقی می تواند نشان دهد؟

در ابتدا باید مطمئن شویم در رایی که صادر می شود، حتما نام ایران آمده و محکوم شده باشد. درباره این موضوع که پرسیده اید ایران چه راهکاری دارد نیز باید گفت اگر ایران مخاطب باشد به عنوان یکی از طرفین دعوا و شکایت، می تواند دلایل خود را در همان دادگاه ارائه دهد. اگر آنها قصد داشته باشند که اقدامی را در این زمینه انجام دهند باید ایران از همین زمان آمادگی داشته باشد و دلایل خود را قابل عرضه در دست داشته باشد که پیشاپیش جلوی چنین رایی را گرفته باشند.
در یک جمله باید گفت که چنین آرایی اعتبار بین المللی ندارد، اما در طولانی مدت می تواند پالس های حقوقی داخلی داشته باشد، یعنی می تواند منجر به سلب برخی از حقوق، اموال، دارایی ها و یا در سطح دیگری منجر به تیره شدن بیشتر روابط شود. البته ایران و امریکا روابط دیپلماتیک ندارند، اما در نهایت می تواند آثار سیاسی بدتری را به دنبال داشته باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: دوشنبه 1 آبان 1391 / بازانتشار: جمعه 5 آبان 1391