اگر بین ترکیه و سوریه جنگ شود
محمدعلی سبحانی
اعتماد: تحولات سوریه در چارچوب انقلاب های عربی شکل گرفت، به گونه یی که اندکی پس از سرنگونی رژیم مبارک، از حاشیه شهرستان درعا در جنوب سوریه مخالفت های عمومی آغاز شد و اعتراضات مردمی از درعا به سایر استان ها و شهرهای سوریه کشیده شد. اعتراضات مسالمت آمیز مردمی با سرکوب نیروهای دولتی مواجه شد. ارتش نیروهای امنیتی سعی کردند این اعتراضات را آرام کنند ولیکن حجم اعتراضات هر روز افزایش یافت و حکومت و معترضان نتوانستند به راه حل میانه یی برسند. هیچ یک از طرفین هم عقب نشینی نکردند، حدود هشت ماه تحولات و اتفاقات در قالب تظاهرات و سرکوب ادامه یافت. ورود سلاح و تشکیل ارتش آزاد و اقدامات مسلحانه علیه نیروهای دولتی هرچند با همراهی های فراوان اعراب و ترکیه و پوشش کشورهای غربی همراه بود اما باز نتوانست انسجام و توان نیروی سرکوب دولت سوریه را از بین برده و کار را یکسره کند و بحران سوریه از آن پس به سمت و سوی جنگ داخلی و جنگ طایفه یی تغییر مسیر داد و این شرایط تاکنون ادامه دارد. اکنون بخش های وسیعی از سوریه به ویرانه تبدیل شده است. ارتش آزاد و گروه های مسلح از یک طرف و نیروهای دولتی از طرف دیگر به سوی هم شلیک می کنند و مردم در این میان در عسرت و آوارگی نگران کننده یی به سر می برند به گونه یی که می توان گفت موضوع سوریه در بن بست کامل است و هر دو طرف در جهت شکستن این بن بست به سود خود به طراحی و اقدام مشغول هستند. مخالفان تمایل جدی به دخالت خارجی و تعیین سرنوشت به شیوه هایی همچون لیبی دارند و دولت و نیروهای دولتی نیز با استراتژی مقابله با آنچه فعالیت تروریست ها می خواند را در دستور کار دارد.دولت و مخالفان سعی می کنند معادله بن بست را به هم بزنند. دولت سوریه تلاش می کند با ایجاد بحران های منطقه یی موضوع درگیری ها را تغییر دهد که دولت سوریه از همان ابتدا می گفت معترضان از خارج تغذیه می شوند. تمایل دولت سوریه به صدور بحران به خارج مرزهای خود یکی دیگر از مسایلی است، به این مفهوم که وقتی جنگی در مرزهای سوریه رخ بدهد، ملی گرایی سوریه مخالفان دولت اسد را لااقل برای مدتی خلع سلاح می کند.
1- هرچند تاکنون ارزیابی دقیقی از جدیت سوریه برای ایجاد جنگ همه جانبه وجود ندارد و یکی دو هفته وقت لازم است تا معلوم شود سوری ها صرفا جهت ارسال پیام به ترکیه و به منطقه چنین تحرکاتی را انجام داده اند یا واقعا به مرحله یی رسیده اند که قصد ورود به جنگ را دارند اما می توان تاکید کرد که اقدام سوریه بسیار خطرناک است و می تواند شرایط را در سطح منطقه یی و نیز بین المللی تحت تاثیر قرار دهد. به این معنی که تا همین لحظه نیز دولت اسد موفق شده است روابط ایران و ترکیه را تحت تاثیر قرار دهد و مسائل سوریه موجب شده روابط ایران و ترکیه به سردی گراییده و مشکلات قابل توجهی پدید آید. اگر دامنه جنگ توسعه پیدا کند این مشکلات افزایش پیدا خواهد کرد و ممکن است با استمرار این وضعیت روابط ایران و ترکیه با مشکلات جدیدی مواجه شود.
2- در صورت بروز جنگ میان ترکیه و سوریه از یک طرف ناتو با ترکیه همراهی خواهد کرد و از طرف دیگر روسیه در ماه های گذشته نشان داده است که در حمایت از بشار اسد جدی است. سوال این است که آیا روسیه حاضر است در جنگ با ناتو در کنار اسد ایستادگی کند. به این مساله از زاویه دیگر هم می شود نگاه کرد و آن اینکه سوری ها آیا بدون هماهنگی با روسیه جنگ گسترده با ترکیه را آغاز خواهند کرد؟
مثبت یا منفی بودن پاسخ به این سوال ها تحولات را به دو سوی متفاوت خواهد کشاند، هرچند نگارنده بر این باور است که احتمال وقوع جنگی گسترده بسیار بعید است لیکن در شرایطی مشابه وضعیت کنونی اشتباهات ساده گاهی فرصت را از صاحبان تدبیر و عقل ممکن است سلب کند، وضعیت داخلی در ترکیه، شرایط داخلی در سوریه و احتمال توافقات منطقه یی و بین المللی می تواند تاثیرات جدی بر تحولات گذاشته و همه چیز را خلاف آنچه اهل تدبیر می خواهند رقم بزند. آنچه مسلم است تا همین جا هم سوری ها دست به بازی خطرناکی زده اند با این خیال که مشکلات ملی خود را به بحرانی منطقه یی و جهانی تبدیل کرده و در سایه این بحران از مشکلات و بحران داخلی خود عبور کنند.
3- ترکیه قطعا جنگ را به مصلحت خود نمی داند، چراکه ترکیه در تحولات بهار عربی به عنوان الگو و پشتیبان مردم آزادیخواه قد علم کرده است و از طرفی دولت اسلامگرای ترکیه از نظر داخلی توفیقات ثبت شده خود در اقتصاد و سیاست را نمی خواهد در سایه جنگی دوجانبه از دست داده و وارد بحران داخلی با رقبای سرسخت خود شده و هزینه های بالایی را بپردازد و احتمالا سوری ها با همین تحلیل است که با خیال راحت تحرکات مرزی و تحریکاتی که در ماجرای کردستان سوریه انجام دادند را برنامه ریزی کردند. در این مدت سوری ها عامل تحریکات مرزی و ترک ها در مقام خویشتنداری قرار گرفتند در حالی که درگذشته در موارد مشابه برخوردهای محکم ترک ها موجب عقب نشینی فوری و سریع سوری ها و عذرخواهی آنها شده بود.
در حقیقت ترک ها از همه امکانات خود استفاده خواهند کرد تا در عین پاسخگویی مانع گسترش جنگ شده و به درگیری های مرزی پاسخ دهند تا کماکان در قضیه حمایت از مخالفان در سوریه به عنوان پشتیبان و الگو باقی بمانند و به طرف جنگ با سوریه تبدیل نشوند.
4- وضعیت کنونی در داخل سوریه و نیز شرایط منطقه یی یقینا به سود اسراییل است چراکه امکانات کشوری همچون سوریه در حال تحلیل رفتن است و توانایی های این کشور در جنگ داخلی در حال تخریب است. بنابراین جنگ داخلی و بلاتکلیفی هرچه بیشتر ادامه پیدا کند با استقبال رژیم صهیونیستی همراه خواهد شد. بلاتکلیفی، سردرگمی و بن بست در سوریه در ابعاد مختلف یک جنگ داخلی و فرسایشی را رقم زده است و این فرسایش با توجه به ترکیب طایفه یی موجود در منطقه باعث خواهد شد تا وحدت نیروهای مسلمان در ترکیه، سوریه، لبنان، ایران و سایر کشورهای اسلامی و عربی خدشه دار شود. قرار گرفتن سوریه و ایران در مقابل ترکیه و مصر و فرصت پیدا کردن گرایش های افراطی و طایفه گرایی به نفع ملت های مسلمان و منطقه خاورمیانه نیست و اسراییلی ها از آن استقبال می کنند. در مقابل انعطاف پذیری طرف های درگیر در سوریه و رسیدن به راه حلی که مردم سوریه را در چارچوب یک انتخابات آزاد، متحد کند به حل مشکلات منطقه نیز کمک خواهد کرد.
نظر شما :