اما و اگر های خروج ایران از ان پی تی

دیپلماسی ایرانی : در حالی که مذاکرات هسته ای با ایران به بن بست رسیده ، دو عامل در ایجاد این روند معرفی می شود که یکی از آنها سیاست های داخلی آمریکا و دیگری موضع تندی است که ایالات متحده علیه ایران اتخاذ کرده است.

در اوایل سال جاری آمریکا از تمایل برای مصالحه ای با ایران خبر داد که به موجب در صورتی همکاری ایران با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و از بین بردن نگرانی ها در خصوص فعالیت های هسته ای تردید آمیز، با انجام غنی سازی در حدود 5 درصد در ایران موافقت شود. اما این رویکرد با توجه به نگرانی های انتخاباتی، متوقف شد. چرا که برخی معتقد بودند رئیس جمهور آمریکا با ارائه این پیشنهاد انعطاف زیادی در مورد ایران به  خرج داده است.

اکنون یک احتمال دیگر نیز وجود دارد. عدم تمایل دولت آمریکا به مصالحه ای که خود آن را پیش کشیده بود و امکان موافقت تهران نیز با آن وجود داشت نشان می دهد که ایالات متحده قصد دارد از مساله هسته ای ایران برای تضعیف تهران بهره ببرد و به طور همزمان در جامعه بین المللی اعلام کند باید فرصتی برای دیپلماسی در نظر گرفت. در صورتی که اوباما پیروز انتخابات پاییز سال جاری باشد، این دو سناریو به بوته آزمون گذاشته خواهند شد.

اما در صورتی که ایران از ان پی تی (پیمان منع اشاعه هسته ای) خارج شود، اوضاع چگونه خواهد شد؟

در حال حاضر عضویت ایران در ان پی تی راه را برای اعمال تحریم های سنگین آمریکا علیه جمهوری اسلامی همواره کرده است.

اما در ماده ای از این پیمان آمده است که کشور های عضو می توانند در صورت تهدید جدی منافع عالی از آن خارج شوند. ایران می داند که در صورت خارج شدن از ان پی تی، به تنش ها با آمریکا و اسرائیل دامن می زند. از آنجایی که سه ماه به طول می انجامد تا ایران از ان پی تی خارج شود، احتمال اقدام نظامی در این مدت افزایش می یابد. در این مدت این ریسک وجود دارد که آمریکا یا اسرائیل با حمایت آمریکا به تاسیسات هسته ای ایران حمله کنند.

تهران احتمالا در نامه ای که به این منظور به شورای امنیت سازمان ملل می فرستد این نکته را خاطرنشان می کند که سال ها همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، نتیجه ای در تعدیل نگرانی ها بر سر برنامه های هسته ای اش نداشته است. تهران می تواند به افزایش تحریم ها، حملات سایبری، سوء قصد ها اشاره کند و بگوید منافع عضویت در پیمان منع اشاعه هسته ای بسیار ناچیز است. از سوی دیگر ایرانی ها می توانند با اشاره به در دسترس نبودن مدرکی دال بر تسلیحاتی بودن اهداف هسته ای جمهوری اسلامی از تحریم هایی که آمریکا به این بهانه علیه ایران اعمال می کند، انتقاد کنند. به این ترتیب ادامه عضویت تنها به افزایش تحریم ها و به چالش کشیده شدن منافع عالی ایران منجر می شود و به همین دلیل تهران از پیمان منع اشاعه هسته ای خارج می شود.

اما خروج ایران از ان پی تی دو انشعاب حساس در فضای استراتژیک ایجاد می کند. نخست در مدت سه ماه تکمیل روند خروج ، تهران همچنان به پاسخ به سئوالات آژانس متعهد خواهد بود اما با توجه به تنها تجربه خروج از ان پی تی از سوی کره شمالی، به نظر نمی رسد ایران و آژانس در این دوره سه ماهه برای ادامه همکاری ها به توافق برسند.

نتیجه دوم نیز در ایالات متحده حاصل می شود، چرا که پس از خروج ایران از ان پی تی، دسترسی به تاسیسات هسته ای ایران از بین می رود و آمریکا و متحدانش تنها به تصاویر ماهواره ای و اقدامات جاسوسی وابسته می شوند که در مقایسه با اطلاعاتی که از حضور بازرسان آژانس در ایران به دست می آید، ارزش کمتری دارد.

به محض اینکه خروج ایران از ان پی تی اتفاق بیفتد، ایران الگوی خود از  ابهام هسته ای را ارائه می کند. اما اینکه در دوره پنهان شدن برنامه های هسته ای ، مسیر فعالیت های هسته ای نظامی نیز طی شود به واکنش آمریکا به خروج ایران از ان پی تی بستگی دارد. در صورتی که ایران مدت زمان 3 ماهه لازم برای خروج از ان پی تی، مورد حمله واقع نشود، این احتمال وجود دارد که هیچگاه از ملحق شدن به باشگاه هسته ای سخن نگوید. اما در صورتی که در این مدت اقدام نظامی علیه ایران انجام شود آنگاه تهران بهترین بهانه را می یابد تا به طور علنی در جهت هسته ای شدن گام بردارد چرا که در این صورت تجاوز به توجیهی برای ورود به باشگاه هسته ای تبدیل می شود.

اما در مقابل خروج ایران از ان پی تی نیز زمینه برای گمانه زنی های آمریکا و اسرائیل در مورد فاصله ایران با هسته ای شدن را از بین می برد.

منبع: نشنال اینترست

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10