ایران تحریم شد،عراق رکورد زد

شرق/ رضا زندی :تحولات نفتی خاورمیانه، عجیب و سریع پیش می رود. عراق رکورد صادرات نفتش در 30 سال گذشته را شکسته است. بزرگ ترین مشتری هندی نفت ایران، در مناقصه خرید نفت «عمان» شرکت کرده است. خبرهایی از توقف صادرات نفت ایران به ژاپن در ماه ژوئیه منتشر شده است. یک کارشناس ارشد بین المللی نفت، موضوع توزیع نامتوازن درآمد نفتی در منطقه خاورمیانه را پیش کشیده و تحلیل کرده است که کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل تحریم نفتی ایران، درآمد بیشتری به جیب زده اند. بی دلیل نیست اگر کشورهای حاشیه خلیج فارس، به رفع تنش ایران و غرب، مشتاق نباشند. در این شرایط، واشنگتن هم یک میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفتش را آزاد کرد تا نشان دهد دست به «کلید» است. هرچند این آزادسازی قرضی و به خاطر توفان «آیزاک» بوده اما، پیشنهاد استفاده از ذخایر استراتژیک نفتی را دو هفته پیش اعلام رسمی کرده است. درهای ذخایر استراتژیک دنیا زمانی باز می شود که بحرانی، بخشی از صادرات نفت را با مشکل روبه رو کند. تحولات نفتی خاورمیانه، عجیب و سریع پیش می رود.
صادرات 2 میلیون و 565 هزار بشکه ای نفت عراق
رییس سازمان بازاریابی نفت عراق از بالاترین میزان صادرات نفت عراق در سه دهه اخیر خبر داد: «میزان کل صادرات نفت عراق در ماه گذشته، به بیش از دو میلیون و 565 هزار بشکه در روز رسیده که بالاترین حد در سه دهه گذشته است.» این را «فلاح الامیری» گفته و «فارس» به نقل از «رویترز» منتشر کرده است. وی درآمد ناشی از این میزان صادرات را بیش از هشت میلیارد و 442 میلیون دلار اعلام کرد. قیمت هر بشکه نفت صادراتی عراق، ماه گذشته بیش از 106 دلار بود. رییس سازمان بازاریابی نفت عراق درباره میزان تولید نفت این کشور هم گفته است: «تولید نفت عراق هم اکنون بیش از سه میلیون و 200 هزار بشکه در روز است.» میزان ذخایر نفتی عراق 143 میلیون و 100 هزار بشکه و مقدار ذخایر گازی این کشور 2/3تریلیون مترمکعب اعلام شده است.
ماجرای جنگ ها و نفت عراق
بهار 82، آتش جنگ آمریکا و عراق شعله ور شد و بسیاری از تاسیسات نفتی این کشور از چرخه تولید خارج شد. حالا این کشور توانسته است در کمتر از 10 سال، رکورد صادرات نفت 30 سال اخیرش را بشکند. نخستین چاه نفتی عراق سال 1927 در کرکوک حفر شد. صادرات نفت این کشور در دوران جنگ ایران و عراق به 600هزار بشکه در روز هم کاهش یافت. در دوره جنگ کویت و عراق سطح نفت عراق تا 300هزار بشکه هم کاهش یافت. حالا اما، اوپک در گزارش ماه آگوست خود تایید کرده که میزان تولید نفت عراق از سه میلیون و 200 هزار بشکه در روز فراتر است. عراق جایگاه دومین تولید کننده نفت اوپک را از ایران گرفته است. برنامه عراق، رساندن تولید نفتش تا سطح 12 میلیون بشکه در روز است. کارشناسان اما معتقدند این کشور به دلیل محدودیت های مبادی صادراتی حداکثر می تواند تولید نفتش را تا سطح هشت میلیون بشکه در روز ارتقا دهد.
چرا باید به عراق گاز بدهیم
در شرایطی که عراق به رقیب جدی ایران در تولید نفت تبدیل شده، رستم قاسمی از پیشرفت مذاکرات برای صدور گاز به این کشور خبر داده است. با توجه به وضعیت فعلی منطقه به نظر نمی رسد خط لوله گازی که قرار بود از مسیر عراق و سوریه به اروپا برود فعلا امکان ساخت داشته باشد. بنابراین صادرات گاز به عراق چنانچه باعث کاهش مصرف داخلی نفت این کشور و افزایش صادرات عراقی­ ها باشد منافع ایران را تامین نخواهد کرد.
هشدار درباره تکرار عقب ماندگی پارس جنوبی
«غلامحسین حسن تاش» تحلیلگر ارشد نفتی درباره اهمیت و تاثیرات افزایش صادرات نفت عراق به «شرق» می گوید: «هر چقدر تولید و صادرات نفت عراق بالاتر رود امکان تشدید تحریم نفتی ایران افزایش می یابد.»
رشد سرمایه گذاری ها و شرایط جدید نفتی عراق، چه تاثیری در برداشت از میادین نفتی مشترک با ایران خواهد داشت؟
«پیشترها به دلیل آنکه عراق هم درگیر چند جنگ بود و نمی توانست در میادین مشترک سرمایه گذاری کند ایران عقب نبوده اما با افزایش سرمایه گذاری ها در عراق که عمدتا هم در میادین مشترک است، موضوع عقب ماندگی در برداشت میادین نفتی مشترک با عراق مثل تجربه عقب افتادگی از قطر در پارس جنوبی مهم است.
به نظر شما واکنش ایران در قبال افزایش تولید نفت عراق باید چطور باشد؟
ایران نمی تواند کاری کند جز آنکه با استفاده از روابط دوستانه با عراق، از آنها بخواهد حداقل نفت شان را در بازارهای ایران نریزند. هرچند بازار نفت یکپارچه است و بالاخره نفتی که وارد بازار می شود جایگزین نفت های دیگر خواهد شد. عراق هم با توجیه نیاز به منابع مالی بیشتر پس از سال ها جنگ، صادرات نفتش را افزایش داده است.
ارزیابی یک منبع آگاه نفتی
«شرق» دیروز تلاش کرد تا موضع وزارت نفت ایران درباره رکورد صادرات نفت عراق و جایگاه دومی تولید این کشور در اوپک را جویا شود. یک منبع آگاه نفتی در این باره به «شرق» گفت: مقایسه تولید و صادرات نفتی ایران و عراق، وقتی معنا دارد که همه شرایط یکسان باشد. اگر قرار باشد مقایسه ای صورت گیرد، باید تولید و صادرات نفت ایران در شرایط فعلی را با تولید و صادرات نفت عراق در دوران تحریم این کشور مقایسه کنید. این منبع آگاه نفتی تاکید کرد: در شرایطی که اغلب شرکت های خارجی در نفت عراق سرمایه گذاری کرده اند و تحریم های مختلفی اعم از بیمه نفتکش ها و... علیه ایران اعمال می شود، نمی توان وضعیت نفتی دو کشور را با هم مقایسه کرد.
تغییر توزیع درآمدهای نفتی در خاورمیانه
شرایط نفتی ایران سخت است و عراق باید کمک های ایران را در دوره سختی اش به یاد داشته باشد. وقتی که مسیر صادرات نفت این کشور در دوره تحریم اش را مسدود نمی کرد. شرایط نفتی جدید خاورمیانه هژمونی توزیع درآمد نفتی در خاورمیانه را تغییر داده است. «گلف دیلی نیوز» در گزارشی به افزایش صادرات نفت کشورهای عربی در اثر تحریم ایران اشاره کرده و نوشته است: «از ابتدای ژوئیه، میلیون ها دلار وارد جیب کشورهای عربی جنوب خلیج فارس شده است.» این خبر را «فارس» هم روی خروجی خود قرار داده است. «پلی کسترتون» در این باره به «گلف دیلی نیوز» گفته است: «یک تغییر مشخص تجاری در بازار رخ داده است. شما نمی توانید میلیون ها بشکه نفت را از بازار خارج کنید و جایگزینی برای آن پیدا نکنید و قیمت نفت نیز افزایش نیابد.» این کارشناس نفتی افزوده است: «مطمئن هستم کویت و امارات نیز (علاوه بر عربستان) به منظور تامین بازار، نفت بیشتری تولید کرده اند. این تحریم ها توزیع درآمد در منطقه را تحت تاثیر قرار داده است و در نتیجه آن، ایران کمتر و کشورهای حاشیه خلیج فارس بیشتر به دست می آورند.»
«شرق» از غلامحسین حسن تاش می پرسد:
آیا افزایش درآمد کشورهای حاشیه خلیج فارس، باعث ازدیاد سرمایه گذاری در افزایش تولید نفت این کشورها و نهایتا جلوتر افتادن آنها از تولید نفت ایران نخواهد شد؟
توجه به این مساله مهم است اما جز عراق، بقیه کشورها پتانسیل زیادی برای افزایش تولید نفت ندارند. آنها با سرمایه گذاری های جدیدشان می توانند سقف تولید فعلی را حفظ کنند و اندکی بر تولید نفت شان بیفزایند. تحولات نفتی خاورمیانه سریع و عجیب پیش می رود. ایران باید دقیق باشد.
هند سراغ عمان رفت، آمریکا سراغ ذخایر
همزمان با تحولات نفتی خاورمیانه اما، رویترز دیروز گزارش داد: «وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد، پس از آنکه ظرفیت تولید یکی از پالایشگاه های شرکت نفت ماراتون آمریکا به دلیل توفان آیزاک کاهش یافت، دولت آمریکا تصمیم گرفت یک میلیون بشکه نفت خام از محل ذخایر استراتژیک خود به شرکت نفت ماراتون قرض بدهد.» خبر رویترز را فارس ترجمه کرده و به نقل از منابع آگاه کاخ سفید آورده است: «بعید به نظر می رسد که آمریکا تا اوایل سپتامبر اقدام به تزریق بیشتر نفت به بازار کند.» وزیر انرژی آمریکا اختیار اعطای قرضی مقادیر کم نفت از محل ذخایر استراتژیک در زمان وقوع توفان ها و سایر حوادث منجر به کاهش عرضه نفت به پالایشگاه ها را دارد. در شبه قاره هند هم، پالایشگاه مانگلور، به عنوان بزرگ ترین مشتری هندی نفت ایران، در مناقصه شرکت ایتاچو عمان شرکت کرده و خریدار نفت سنگین است. به گزارش رویترز، این شرکت، ماه ژوئیه فقط یک محموله ۶۶۰ هزار بشکه ای از ایران بارگیری کرده و در ماه آگوست سه محموله نفتی از ایران خرید کرده است