عراق رتبه دوم اوپک را ایران ربود

شرق- رضا زندی: تولید روزانه نفت ایران به دو میلیون و 817 هزار بشکه در روز رسید. این را گزارش رسمی دبیرخانه اوپک می گوید. با این میزان تولید نفت، ایران رتبه دوم تولید کنندگان نفت اوپک را از دست داد. گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه بازار نفت، تولید نفت ایران را در ماه ژوئیه (ماه گذشته میلادی)، روزانه دو میلیون و 817 هزار بشکه اعلام کرده است. منابع ثانویه بازار نفت، منابع موثقی هستند که بر اساس معیارهای واقعی بازار نفت، تولید نفت کشورها را رصد می کنند. بر اساس گزارش دبیرخانه اوپک، تولید نفت ایران در ماه ژوئیه نسبت به ماه ژوئن، 173 هزار بشکه کاهش یافته است. این گزارش 9 روز پس از اتمام ماه ژوئیه، روز پنجشنبه منتشر شد. متوسط تولید نفت ایران در سال 2010 میلادی، روزانه سه میلیون و 706 هزار بشکه و برای سال 2011، سه میلیون و 621 هزار بشکه بوده است. متوسط مصرف نفت در پالایشگاه های داخلی حدود یک میلیون و600 تا 700هزاربشکه در روز است.

ایران آمار تولید نفتش را به اوپک اعلام نکرد
شرکت ملی نفت به طور روزانه برگه ای منتشر می کند که در آن آمار دقیق تولید نفت ایران، به تفکیک میادین قابل رویت است. این برگه، محرمانه و فقط برای مدیران ارشد است. در عین حال، وزارت نفت هر ماه، آمار رسمی تولید نفت ایران را به دبیرخانه اوپک اعلام می کند. این آمار، الزاما همگون با اعداد برگه محرمانه نیست. اوپک، آمار رسمی تولید نفت کشورهای عضو را در جدولی جداگانه منتشر می کند. وزارت نفت برای نخستین بار در سال جاری، آمار رسمی تولید نفت در ماه ژوئیه را به دبیرخانه اوپک ارایه نکرد. الجزایر، آنگولا، نیجریه و ونزوئلا هم ترجیح داده اند تا آمار رسمی شان را اعلام نکنند. وزارت نفت در ماه ژوئن (دو ماه پیش)، تولید رسمی نفت ایران را سه میلیون و756 هزار بشکه اعلام کرده بود.

عراق رتبه دوم اوپک را از ایران گرفت
عراق، رتبه دوم تولید کنندگان اوپک را از ایران گرفت. بنابر گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، تولید روزانه نفت عراق در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 115هزار بشکه در روز افزایش یافته است. تولید نفت عراق، در ماه ژوئیه سه میلیون و79هزار بشکه گزارش شده است. میانگین تولید نفت عراق در سال 2010، تنها دومیلیون و 401هزار بشکه بود. عراق توانسته است با توسعه سریع هشت میدان نفتی اش، در کمتر از دو سال 680هزار بشکه بر تولید نفتش بیفزاید. عراق فعلا بیرون از سهمیه بندی اوپک است. زمانی که این کشور در سهمیه بندی ها قرار داشت ایران و عراق هر کدام مجاز بودند به اندازه 14درصد سقف تولید تعیین شده اوپک نفت تولید کنند. این درصد حتی در زمان جنگ تحمیلی صدام علیه ایران هم تغییر نکرد. اما اگر روند افزایش تولید نفت عراق و کاهش تولید نفت ایران ادامه یابد، روزی که قیمت نفت پایین بیاید و سهمیه بندی ها روی میز قرار گیرد، سخت می توان از سهم مساوی ایران و عراق در تولید کلی اوپک دفاع کرد. این مساله برای ایران استراتژیک است. فعلا عراق با اختلاف 262هزار بشکه در روز بالاتر از ایران، در رتبه دوم تولید کنندگان اوپک پس از عربستان قرار گرفته است.
تولید نفت عربستان اما در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 50 هزار بشکه در روز کاهش یافته و به روزانه 9 میلیون و 875 هزار بشکه رسیده است. این در حالی است که سعودی ها، آمار رسمی تولیدشان را روزانه 9 میلیون و 801 هزار بشکه اعلام کرده اند. بنابراین، منابع ثانویه بازار نفت تولید عربستان در ماه ژوییه را 74هزار بشکه بیشتر ثبت کرده اند. آنگولا و لیبی هم هر یک با 39هزار بشکه کاهش روبه رو هستند. تولید نفت لیبی به یک میلیون و 394هزار بشکه در روز رسیده است؛ نزدیک به تولید 6/1میلیون بشکه ای دوره قذافی. تولید نفت ونزوئلا با دو میلیون و 367هزار بشکه و امارات با دو میلیون و 599هزار بشکه در ماه ژوییه نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نکرده است.
قیمت نفت 5 دلار بالا رفت، دیروز 5/1 دلار پایین آمد
براساس گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، قیمت سبد نفتی این سازمان در ماه ژوییه نسبت به ماه قبلش، پنج دلار و 57سنت بالاتر رفته و به بشکه ای 99دلار و 55سنت رسیده است. قیمت سبد نفتی اوپک سال گذشته در ماه ژوییه، 110دلار و 22 سنت بود. سبد نفتی اوپک، مخلوطی از نفت خام های کشورهای عضو این سازمان است. قیمت نفت برنت دیروز در بازار لندن، روندی نزولی را طی کرد و در ساعت چهار عصر به وقت تهران به بشکه ای 111دلار و 57 سنت رسید. نفت اوپک دیروز حدود 5/1دلار از قیمتش را از دست داد. هر بشکه نفت سبک آمریکا هم برای تحویل در ماه سپتامبر دیروز به 92دلار معامله شد. WTI هم یک دلار و 47سنت از قیمتش را در یک روز از دست داد. در یک ماه گذشته قیمت نفت برنت تحت تاثیر بحران خاورمیانه و آمار ذخایر آمریکا به بالای صددلار رفت. نفت ایران بر اساس قیمت نفت برنت قیمت گذاری می شود.

پیش بینی اقتصاد دنیا چگونه خواهد بود؟
کل تولید نفت در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن، 157هزار بشکه در روز کاهش یافت. 12عضو اوپک در ماه گذشته روزانه 41میلیون و 195هزار بشکه نفت تولید کرده اند. بنا بر گزارش ماهانه اوپک، پیش بینی رشد اقتصاد جهانی برای سال های 2012 و 2013 تغییر نخواهد کرد و در اعداد 3/3درصد و 2/3درصد ثابت باقی می ماند. پیش بینی رشد اقتصادی آمریکا هم برای سال 2013 بدون تغییر دودرصد باقی می ماند. این در حالی است که پیش بینی ها برای رشد اقتصادی ایالات متحده در سال جاری کمی بهبود یافته است. همچنین پیش بینی شده است رشد اقتصادی ژاپن از 5/2درصد سال جاری به 2/1درصد در سال آینده کاهش یابد. پیش بینی اوپک از رشد اقتصادی اروپا هم اگرچه اندکی بهبود یافته اما به معنای بهتر شدن اوضاع نیست. انتظار می رود رشد اقتصادی منطقه یورو سال آینده از 1/0درصد به 4/0درصد بازگردد. وضعیت رشد اقتصادی چین اما کاهنده است. پیش بینی شده است رشد اقتصادی چین از 1/8درصد در سال جاری به 8/0درصد در سال 2013 کاهش یابد. اوضاع اقتصادی جهان که خوب نباشد مصرف نفت کم می شود و قیمت ها به سمت پایین حرکت می کنند.

نیاز دنیا به نفت اوپک 400 هزار بشکه کم می شود
اوپک تقاضای جهانی نفت را برای سال 2013، روزانه 89میلیون و 500هزار بشکه پیش بینی کرده است. این رقم 800هزار بشکه از تقاضای فعلی نفت بیشتر است. تقاضای جهانی نفت در سال 2012، روزانه 88میلیون و 700هزار بشکه گزارش شده که نسبت به سال 2011، 900هزاربشکه بیشتر شده است. از تقاضای 88میلیون و 700هزار بشکه ای نفت جهان، 53میلیون و 200هزار بشکه، توسط کشورهای غیرعضو اوپک تامین می شود. همچنین پنج میلیون و 700هزار بشکه از طریق NGLهای تولیدی کشورهای اوپک تامین می شود و 29میلیون و 900هزار بشکه هم تقاضا برای نفت خام اوپک است. آن طور که دبیرخانه اوپک گزارش کرده تقاضا برای نفت خام کشورهای این سازمان در سال 2013، 400هزار بشکه نسبت به امسال کمتر خواهد بود. این نشان می دهد در سال 2013، اوضاع برای اوپکی ها بهتر از امسال نخواهد بود. آمار و ارقام ساده ترین اما دقیق ترین هشدارهاست. غیراوپکی ها سال آینده حدود یک میلیون بشکه بیشتر نفت تولید خواهند کرد و 54میلیون و صدهزار بشکه در روز از تقاضای نفت بازار را پوشش خواهند داد. یک موسسه تحقیقاتی پیش بینی کرده است که کشورهای عضو اوپک در پنج سال آینده حدود چهارمیلیون بشکه در روز مازاد ظرفیت تولید خواهند داشت. این ظرفیت می تواند در بحران های منطقه ای نقش تاثیرگذاری داشته با شد تا بازار نفت احساس کمبود نفت نکند.

افزایش ذخایر تجاری نفت آمریکا
ذخایر نفت آمریکا یکی از مولفه های مهم تاثیرگذار بر قیمت نفت است. اوپک ذخایر تجاری نفت ایالات متحده را در ماه ژوییه هفت میلیون و 300هزار بشکه در روز گزارش کرده است. این رقم بالاترین سطح ذخایر آمریکا از اکتبر 2012 بوده است. متوسط قیمت نفت برنت در سال 2011، بشکه ای 112دلار و 11سنت بود. در حالی که متوسط قیمت این نوع نفت خام تا اینجای سال 2012، 111دلار و 84سنت بوده است. متوسط بهای نفت برنت در ماه ژوییه نسبت به ماه ژوئن هم هفت دلار و 40سنت افزایش یافته است. وزیر نفت ونزوئلا، هفته گذشته گفته بود که با توجه به شرایط فعلی، قیمت نفت برای مدت طولانی در حد صددلار برای هر بشکه باقی خواهد ماند. نگرانی از کاهش عرضه نفت دریای شمال به دلیل تغییرات میادین نفتی اش به همراه تشدید بحران در خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله عوامل موثر در افزایش قیمت های نفت است. اگر این بحران ها فروکش کند با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی در آمریکا، اروپا و اخیرا چین قیمت های نفت رو به نزول خواهد گذاشت.

پول نفتی اعراب و مقایسه عجیب قاسمی
وزیر نفت هفته گذشته به کمیسیون انرژی رفته و به نمایندگان گفته است که درآمدهای نفتی ایران در مقایسه با درآمدهای سال 84 کاهش نیافته است. معلوم نیست چرا آقای وزیر درآمد کشور از محل فروش نفت در سال جاری را با درآمد کشور در سال 84 مقایسه می کند؛ سالی که بودجه آن با نفت 35 دلاری بسته شده بود. این طور مقایسه کردن راهنمای درستی نخواهد بود. در همین حال منابع خبری اعلام کرده اند درآمد نفتی کشورهای عربی در سال گذشته میلادی به بیش از 624 میلیارد دلار رسیده است. این رقم 174 میلیارد دلار بیش از درآمد این کشورها در سال 2010 بوده است. عربستان سعودی در سال 2011 میلادی، به تنهایی 289میلیارد دلار درآمد داشته است. ایران سال گذشته میلادی حدود 115 میلیارد دلار درآمد داشته است. حالا آقای وزیر باید اعلام کند درآمد نفتی ایران در پنج ماهه نخست امسال چقدر بوده است؟

کره ای ها برای خرید نفت برگشتند
موسسه پترولجستیک، ارزیابی کرده بود که بیش از نیمی از نفت صادراتی ایران در ماه ژوئیه به چین می رود. رقم آن را هم 590 هزار بشکه در روز اعلام کرده بود. آمارهای گمرک چین هم افزایش صادرات نفت ایران به چین را تایید کرد. حالا مقامات کره جنوبی دوباره اظهار تمایل کرده اند که نفت از ایران بخرند. خبرگزاری فرانسه به نقل از مقامات «هیوندایی اویل بانک» و وزارت اقتصاد و انرژی کره جنوبی گزارش کرده است که سئول در حال مذاکره با تهران برای خرید نفت است. کره جنوبی پس از آغاز تحریم های اول ژوئیه، خرید نفت از ایران را به بهانه تحریم بیمه نفتکش ها متوقف کرده بود. سخنگوی پالایشگاه «اس کی» کره هم انجام مذاکره با ایران برای خرید نفت را تایید کرده است. این پالایشگاه پیش از شروع تحریم ها نفت از ایران می خرید. کره جنوبی سال گذشته حدود 4/9 درصد نفت خود را از ایران وارد کرده است. مقامات وزارت اقتصاد کره جنوبی گفته اند که پالایشگاه های این کشور مشغول مذاکره برای چگونگی پوشش بیمه ای نفتکش ها هستند تا دوباره واردات نفت از ایران را آغاز کنند. خبرگزاری فرانسه به تاریخ آغاز صادرات نفت ایران به کره اشاره نکرده است.

مواضع دوگانه هندی ها
پیش از این مجلس ژاپن با تصویب طرحی، به دولت این کشور اجازه داد تا بیمه نفتکش ها را برای خرید نفت ایران تامین کند. دولت هند هم 50 میلیون دلار برای بیمه نفتکش های حامل نفت ایران در نظر گرفته؛ هر چند این میزان مورد اعتراض بخش خصوصی این کشور قرار گرفته است. بیمه خسارت های دریایی نفتکش ها یک میلیارد دلار است. ایران نیز با تاسیس بیمه ای در کیش، اعلام کرده که آماده است بیمه نفتکش های حامل نفت ایران را برعهده بگیرد. ماجرا اما آنجاست که بنادر مختلف دنیا هنوز بیمه ایرانی را برای نفتکش ها نپذیرفته اند. اگر کره خرید نفت از ایران را آغاز کند گام خوبی برای کند کردن چاقوی تحریم برداشته شده است. پالایشگاه هندوستان پترولیوم هم اعلام کرده است که در ماه آگوست روزانه حدود 99 هزار و 300 بشکه نفت با استفاده از بیمه ایرانی، از ایران نفت خواهد خرید. پیش از این مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت از آمادگی نفتکش های ایرانی برای انتقال نفت ایران خبر داده بود. این شرکت در ماه ژوئیه تنها یک محموله از ایران خریده بود. هندوستان پترولیوم قرارداد بلند مدت خرید روزانه 60 هزار بشکه از ایران را در سال جاری امضا کرده بود. این در حالی است که شرکت پالایشگاهی دیگر هند، مانگلور، اعلام کرده است که به دلیل وجود مشکلات زیاد برای واردات نفت ایران بنا دارد منابع خرید نفتش را متعدد کند.

قربان: قدرت چانه زنی مان پایین می آید
اینکه ایران رتبه دوم تولید کنندگان اوپک را از دست می دهد ساده نیست. باید به تبعات آن توجه جدی داشت. شرق از نرسی قربان، تحلیلگر ارشد بازار نفت می پرسد:
به نظر شما اینکه عراق جایگاه دوم تولید کنندگان اوپک را از ایران بگیرد چه تبعاتی دارد؟
«در 40سال اخیر اوپک، ایران همواره با عربستان بر سر میزان تولید نفت رقابت داشت. بعد کم کم عربستان جلو افتاد و ما با عراق رقابت کردیم. حالا وقتی تولید نفت عراق پیش می افتد باید دقت داشت که بلافاصله بعد از آن کویت و امارات نشسته اند. اگر ایران کمی غفلت کند تولید نفتش از آنها هم عقب می افتد. این مساله علاوه بر اینکه قدرت چانه زنی مان را در اوپک پایین می آورد تبعات دیگری هم برای کشور دارد نظیر کاهش درآمد.»
کاهش درآمد نفتی ایران را در شش ماهه دوم سال چطور پیش بینی می کنید؟
درآمد نفتی ایران محصول دو عامل میزان تولید و قیمت جهانی نفت است. به نظر می رسد در ماه های آینده قیمت حدود صد دلار برای هر بشکه برنت حفظ شود اما وقتی تولید نفت کاهش می یابد درآمدها هم پایین می آید.
فکر می کنید با این تولید دو میلیون و 817 هزار بشکه ای، صادرات نفت ایران چقدر باشد؟
مصرف پالایشگاه های داخلی حدود یک میلیون و 600 تا یک میلیون و 700 هزار بشکه و گاهی موارد یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز است. اختلاف این مصرف با میزان تولید رقم صادرات ماست.
کاهش تولید نفت در حال حاضر به خاطر محدودیت های صادراتی است یا تولید نفت به لحاظ فنی به مشکل خورده است؟
به نظر من هر دو مورد در کاهش تولید نفت سهیم است اما احتمالا دلیل عمده اش محدودیت های صادراتی است. به این دلیل که افت تولید به خاطر مسایل فنی، یک ماهه اتفاق نمی افتد.
آقای دکتر، راه حل چیست؟ در این شرایط که هم صادرات نفت و هم انتقال دلار آن به کشور دچار چالش شده است چه باید کرد؟
به نظرم راه حل سیاسی است. راه حل اقتصادی تا حدی جواب می دهد. هر چقدر مسایل مان را زودتر با دنیا حل کنیم زودتر به نتیجه می رسیم. البته قدرت های جهانی در مواردی زور می گویند اما مذاکره برای همین کارهاست. راهی غیراز مذاکره و حل مسایل وجود ندارد.