سفراحمدی نژاد به برزیل چه رهاوردی داشت؟

انگارهمین دیروز بود که محمود احمدی نژاد در نشست انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده بود که دلش سوخته بود برای کم لطفی رئیس جمهور فرانسه که استقبال درستی از محمد خاتمی نداشته است غافل از اینکه ژاک شیراک برای استقبال از رئیس جمهور کشورمان از پله‌های کاخ الیزه پایین آمد و با وی خوش و بش کرد. اما این روزها عرصه دیپلماسی شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند. از برکناری منوچهر متکی در زمان ماموریت گرفته تا سخنان غیرکارشناسی حمید بقایی و این آخری هم درخواست محمود احمدی نژاد برای دیدار با دیلما روسلف رئیس جمهور برزیل از سوی وی رد می‌شود و در زمان استقبال در فرودگاه ریودوژانیرو هم شخصیت مهمی از دولت برزیل به استقبال رئیس جمهور و هیات همراه نمی‌آید و در زمان بدرقه هم محمود احمدی نژاد با نیروهای نظامی برزیلی عکس یادگاری می‌گیرد. تنها دیدار مهم احمدی نژاد در حاشیه نشست توسعه و محیط زیست ریودوژانیرو دیدار با رئیس جمهوری سابق لولا داسیلوا، دبیرکل سازمان ملل و رئیس جمهور سریلانکا بود.

فارغ از ضعف دستگاه دیپلماسی در عرصه بین‌الملل و تشریفات بین کشوری می‌توان گفت که رئیس جمهور نماینده یک ملت در عرصه جهانی محسوب می‌شود و هر نوع رفتار و اظهارنظرش به پای مردم آن کشور، فرهنگ و هویتش نوشته می‌شود، به واقع چه پاسخی می‌توان در مورد عدم استقبال و بدرقه مناسب از رئیس جمهورایران در برزیل داد و چه توجیهی در این باره پیدا کرد؟ نکته دیگر این است که البته نمی‌توان منکر رفتار زشت و خالی از عرف بین‌الملل مسئولان برزیلی و رئیس جمهور آن شد اما دستگاه دیپلماسی ما در قبال این گستاخی برزیلی‌ها چه کرده است؟ در این سالها رابطه برزیل با ایران در عرصه بین الملل به غیر از ارتباط با ترکیه، چین، روسیه، سوریه و برخی کشورهای نه چندان مهم آمریکای لاتین و آفریقایی دارای رنگ و لعاب مطلوبی بود که به نظر می‌رسد آن نیز به حاشیه کشیده است و در حفظ چنین ارتباطی با یکی از کشورهای برتر جهان در عرصه اقتصادی و سیاسی با عقب گرد همراه شده ایم. ضعف دیپلماسی ما در این سالها مشهود است و برکسی پوشیده نیست اما در این یک سال باقی مانده از عمر دولت دهم به نظر می‌رسد باید به گونه‌ای تعاملات بین المللی را با توجه به پرونده هسته ای پیش ببرد که مجالی برای امیدواری به آینده همچنان باقی بماند.

اصل عزت، حکمت و مصلحت

یک کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به سفر دکتر احمدی‌نژاد به برزیل گفت: دستگاه دیپلماسی ما باید براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت وارد کنش سیاسی شود. مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌المللی در گفتگو با مردم سالاری با اشاره به سفر دکتر احمدی‌‌نژاد به برزیل و عملکرد دستگاه دیپلماسی کشورمان در این زمینه اظهار داشت: آنچه در عملکرد دستگاه سیاست خارجی ما امروزه مشاهده می‌شود دچار یک چالش آشکار است از یک سو، از عزت، حکمت و مصلحت سخن می‌گوییم و از سوی دیگر بدون پشتوانه‌های کارشناسانه و با سیاست‌گذاری‌های آرزو محورانه در چارچوب آنچه استراتژی غلتان می‌نامیم بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود در صحنه عمل دچار رفتارهای تردید آمیز و ابهام آلود می‌شویم.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: دستگاه سیاست خارجی ما بر دو رکن منافع ملی و مصالح دینی استقرار پیدا کرده است و کارگزاران صحنه سیاست خارجی به مثابه حلقه اتصال این دو رکن یعنی منافع ملی و مصالح دینی عمل می‌کنند و اگر نتوانند در چارچوب پارادایم گفتمانی برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری مبتنی بر عزت، حکمت و مصحلت وارد کنش سیاسی شود، بالطبع با انتقاداتی سخت روبرو خواهد بود.مطهرنیا با بیان اینکه سفر دکتر احمدی‌نژاد به برزیل برای شرکت در کنفرانس توسعه و محیط زیست+20 در ریو دوژانیرو با چه اهدافی صورت گرفته است و چه کار کارشناسانه‌ای روی آن انجام شده بود، خاطرنشان کرد: برزیلی که در آمریکای لاتین برمبنای شعار حیاط خلوت امنیتی ما شکل و محتوای آرزومندانه در این چند ساله اخیر پذیرفته بود،‌ امروز با چه کنشی به دستگاه سیاست خارجی ما پاسخگو بود. وی تصریح کرد: در هر حال رئیس دولت دهم به عنوان رئیس جمهور کشور ما به برزیل سفر کرد که چه در مراسم استقبال و چه در مراسم بازگشت، نوع رفتار برزیل و انتشار عکس‌های رئیس جمهور کشور در بین محافظان موجود در فرودگاه و انتشار این عکس‌ها در سایت‌های گوناگون چه رهاوردی برای عزت، حکمت و مصلحت جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته است.این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگرچه سفر به بولیوی و ونزوئلا نیز در این مسیر صورت پذیرفت و به نسبت برخوردهای قابل قبول‌تری مشاهده شد اظهار داشت: اما این مساله نشان داد که مجموعه حیاط‌خلوت امنیتی ما چندان مثل گذشته در این فضای گفتمانی، مثبت عمل نمی‌کند.

احمدی نژاد باید برمی‌گشت

در همین راستا عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص حواشی سفر احمدی نژاد به برزیل گفت: رئیس جمهور باید از همان ابتدا که وارد فرودگاه برزیل شده و متوجه شد که شأن ریاست جمهوری و جمهوری اسلامی ایران رعایت نمی‌شود، سفر را ادامه نمی‌داد و باز می‌گشت. عوض حیدرپور، در گفتگو با مهر، درباره سفر رئیس جمهور کشورمان به برزیل و حاشیه‌های این سفر که عدم استقبال مناسب از رئیس جمهور در بدو ورود و همچنین نپذیرفتن درخواست دیدار رئیس جمهور با همتای برزیلی خود، گفت:البته ما در جریان جزئیات سفر رئیس جمهور نبوده ایم اما اخبار رسیده حاکی از آن است که برخوردی که با رئیس جمهور شده بسیار سخیف بوده است. وی با اشاره به اینکه این برخورد در حد و شأن رئیس جمهور ایران نبوده است، بیان کرد : باید در اینگونه سفرها تجدید نظر داشته باشیم.

حیدر پور با اشاره به انجام نشدن استقبال درخور شأن رئیس جمهور در فرودگاه برزیل و با تأکید بر اینکه رئیس جمهور نباید اجازه دهد که به حیثیت جمهوری اسلامی ایران آسیب وارد شود، افزود: ایشان باید از همان ابتدا که وارد فرودگاه شده و متوجه شد که شأن ریاست جمهوری و جمهوری اسلامی ایران رعایت نمی‌شود، سفر را ادامه نمی‌داد و باز می‌گشت.این در حالیست در جریان سفر سال 89 رئیس جمهور برزیل به ایران که در جریان شرکت وی در اجلاس گروه 15 انجام گرفت با استقبال وزیر امور خارجه وارد تهران شد و در ادامه مورد استقبال رسمی احمدی‌نژاد قرار گرفته بود.