عراق و رخساره جدید دیپلماتیک

دیپلماسی ایرانی:‌ عراق پس از سقوط صدام و خروج نیروهای اشغالگر ، دوران جدید را می گذراند. حاکمیت مردمی در عراق این روزهااز نظر دیپلماتیک، با چالش هایی روبروست. 4 نکته مهم اخبار سیاسی و دیپلماتیک عراق امروز عبارتند از:

1.     عراق در جامعه اعراب و جهان نو: اجلاس اخیر اتحادیه عرب در بغداد، با ریاست جلال طالبانی، بازگشت دوباره عراق به هویت عربی خود بود. گرچه جزو آرام ترین اجلاس بود، دیگر خبری از معمر قذافی، رهبر مخبط لیبی نبود که به طرف ملک عبدالله دم پائی پرت کند و او را خبیث بخواند! ره آورد مهم اجلاس، غیر از بروز هویت حاکمیت یک حکومت شیعه در نزد جهان اعراب و اسلام و کشورهای منطقه ای، نوعی ثبات دولت مالکی بود. این اجلاس به حکومت شیعی مشروعیتی نو بخشید هرچند کشورهای عربستان و قطر شرکت نکردند زیرا نمی خواستند به شیعیان هویتی رسمی بدهند اما کویتی ها حضور یافتند زیرا این شیعیان مانند حکومت سنی های – مانند عبدالکریم قاسم و صدام – شعیان، ادعاهای غریب نداشتند. دستاورد بزرگ این اجلاس  برای عراق، عبور از برخی مشکلات داخلی و فضای حاشیه ای بود که شاید مستلزم سالها ممارست دیپلماتیک بود.  چند روز دیگر – 3 خرداد– نیز اجلاس 1+5 برگزار می شود که نشانه ارتقا جایگاه دیپلماتیک عراق در جامعه جهانی و در سطح منطقه است آنهم جلسه ای به خاطر حساس ترین مساله بین المللی جهان امروز.
 

 2.     روابط ایران و عراق: بعد از سقوط حکومت شاهنشاهی فیصل، طرح پیروز ساواک در حرکت مسلحانه کردها از 1961 تا 1975، جنگ تحمیلی 8 ساله و ... ،‌ امروزه شاهد روند رو به رشد روابط ایران و عراق هستیم و مرتبا سفرهای رسمی بین مقامات دو کشور انجام می گیرد، هرچند در برخی از سفرهای غیر رسمی، دستاوردهای بیشتری هم نصیب می شود (مانند سفرهای جلال طالبانی و مالکی و 2 سفر اخیر نچیروان بارزانی و ...). هرچند شبکه های رسانه ای تروریست – تجزیه طلب کرد (مانند روژهه لات، تیشک و روژ) نگران این گسترش و توسعه روابط دوجانبه اند اما نقش ایران در عراق، تلاش برای حفظ ثبات و یکپارچگی عراق بوده و با داشتن نگاهی واحد به همه گروه های مهم (کردها و شیعیان و سنی ها) مشوق مشارکت سیاسی آنان بر اساس میزان آرا و جمعیت، در موزائیک قدرت کشور بوده که نقطه مشترکی برای داشتن روابط عمیق و پایدار بین دو کشور است.

3.     تنش بارزانی – مالکی و سفر صدر: در حضور دمکراسی افسار گسیخته، اختلاف مابین گروه ها و قوم ها طبیعی است اما یکی از مسئولان محلی کردها، نکاتی را مطرح کرد که در شرایط فعلی سیاست عراق، قابلیت اجرائی ندارد. بارزانی روی ماده 140 انگشت گذاشت و بعد دم از استقلال کردها زد. البته جلال طالبانی، با داشتن سیاستی عقلانی و امروزی، گفت: امروزه دنیای اتحاد است نه جدائی. طبعا سخنان غیر داهیانه درباره استقلال، نوعی ورود به یک بازی خطرناک است. امروزه نماد ملی عراق، یک رئیس جمهور کرد است و دم از جدائی زدن را، نه افکار عمومی کردستان می پذیرد و نه سهامداران قدرت عراق,  و نه همسایگان ( ایران و سوریه و ترکیه) روی خوش به آن نشان می دهند. در صورت دامن زدن به این مبحث، طبعا شیعیان (با وجود داشتن تاریخ مشترک تحت ظلم بودن با کردها) و سنی ها مشترکا مخالف این قضیه خواهند بود و این تفکر پوسیده موجب حذف طرفداران محدود آن از عرصه سیاسی خواهد بود. درگیری بارزانی با نماد شیعه عرب (مالکی) سودمند نیست. البته برخی از تحریکات و دخالت های عوامل داخلی (مانند طارق هاشمی) و خارجی (مانند سازمان امنیت ترکیه و الاستخبارات آل سعود) هم در موضع گیری بارزانی علیه مالکی نقش داشتند و این تحرکات او را به این سمت سوق داد که چنین موضع گیری را داشته باشد، هرچند مقامات قدرت های فرامنطقه ای (مانند آمریکا) به وی هشدار دادند که دامن زدن به چنین سخنانی، به مصلحت عراق نیست و از راه مذاکره و رعایت اصل همزیستی مسالمت آمیز، می توانند مسیر نو بپیمایند و گرنه عقلای کرد، خاطرات 1975 و 1988 و 1991 را فراموش نکرده اند. در این راستا بود که مقتدی صدر وارد کردستان شد تا به تلطیف روابط و کاهش تنش کمک کند. اقدامی آگاهانه و عقلانی برای بازگرداندن فضای اعتماد در روابط سیاسی کرد – عرب. زیرا تنش ها، تهدیدی برای یکپارچگی عراق است.