به سیاست یک بام و دو هوا پایان دهید

این دیدگاهی است که روزنامه الحیات، به قلم جورج سمعان روزنامه‌نگار ثابت این روزنامه در یادداشتی به آن اشاره کرده است. سمعان می‌نویسد: سه سال اخیر با اتفاقات ناگهانی پشت سر همی مواجه بوده‌ایم. رویارویی‌های ترکیه بیش از یک جبهه بوده است. از اسرائیل و روسیه آغاز شد و به ایران و عراق و سوریه رسید. ترکیه تلاش کرده است که در سایه نقشه خاورمیانه جدید که متاثر از انقلاب‌های عربی است نقشی متفاوت برای خود تعریف کند و در خور این نقش تحرکات شوک‌آوری انجام دهد. ترکیه هیچ گاه چنین وضعیتی را تجربه نکرده است.

سمعان سپس به تحرکات سال‌های اخیر حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان اشاره می‌کند و می‌نویسد: تلاش حزب عدالت و توسعه از سال 2002 تا کنون بر این استوار بوده است که به قدرتی تبدیل شود که به واسطه موقعیت استراتژیکش هیچ کشوری در دنیا از آن بی‌نیاز نباشد. برای همین خود را وارد درگیری‌هایی کرد و در مسائلی وارد شد که متناقض با شعارهایی که می‌داد، بودند. تلاش کرد به اروپا نزدیک شود بدون آن که به روابط حسنه‌اش با ایالات متحده امریکا آسیبی وارد آید. با کشورهای بزرگ خاورمیانه هم‌پیمانی‌های استراتژیک بنا کرد و هم‌زمان به سمت کشورهای اقماری اتحاد جماهیر شوروی سابق خیز برداشت و سعی کرد هیمنه خود را بر منطقه قفقاز مسلط کند. در حالی که در حال کسب دستاوردهای بسیار در کوزوو بود به عراق و افغانستان رسید و هم‌زمان تلاش کرد در فرایند صلح خاورمیانه دخالت کند و در پرونده هسته‌ای ایران وساطت کند. سیاست صفر مشکلات را در اقتصاد و بازرگانی اعمال کرد که باعث شد جهش و رشدی سریع بیابد. برای عضویت در اتحادیه اروپا نیز دیگر عجله به خرج نداد. توانست خود را از گسست‌های منطقه‌ای خاورمیانه برهاند و از درگیری رو به افزایش غرب با جمهوری اسلامی ایران بهره ببرد و از ضعف روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی منافعی کسب کند.

در ادامه این یادداشت آمده است: اما هنگامی که تغییرات ریشه‌ای در منطقه پدید آمد و بهار عربی در کشورهای گوناگون شکل گرفت، ترکیه دیگر نتوانست به همان نقش سابق خود ادامه دهد و خود را درگیر بهار عربی کرد. اما رویکردهای متناقض هیچ گاه در یک سیاست واحد جمع نمی‌شوند. مثلا ترکیه نمی‌تواند میزبان سپر دفاع موشکی باشد و در عین حال روسیه و ایران را مطمئن سازد که خطری متوجه آنها نیست و هم‌زمان بخواهد در پرونده هسته‌ای ایران خودی نشان دهد و به وساطت بنشیند. همچنین نمی‌‌تواند به نمونه‌ای جدید برای بهار عربی تبدیل شود در حالی که حرف از سرنگونی نظام اسد بزند و علیه او در بوغ و کرنا کند ولی هم‌زمان با مسکو و تهران بر سر آینده سوریه به توافق برسد. نمی‌تواند با کشورهای عربی منطقه به خصوص کشورهای عرب خلیج فارس به فکر توسعه روابط بیفتد و هم‌زمان بخواهد ایرانی‌ها را قانع کند که در رابطه‌اش با کشورهای منطقه رعایت اعتدال و تساوی را می‌کند.

سمعان در ادامه به نمونه ترکی اشاره می‌کند و می‌نویسد: ایران از نقش‌آفرینی‌ای که ترکیه در بهار عربی بر عهده گرفته است نیز چندان خشنود نیست. ایران از ترویج فرهنگ عربی غربی‌ای که ترکیه سردمدار آن شده و به واسطه آن در سوریه بر سرنگونی نظام اسد فشار می‌آورد، به هیچ وجه رضایت ندارد. روسیه نیز از موضع آنکارا خشنود نیست و از این که تبدیل به محرکی برای جنبش‌های عربی شده، ناخرسند است. مواضع ترکیه در قبال سوریه بر تیرگی روابط تهران و آنکارا که از پذیرفتن ترکیه برای میزبانی سپر دفاع موشکی در خاک خود سرچشمه گرفته بود، افزوده است. ترکیه حتی جبهه تنش با ایران را تا آن‌جا گسترش داده که اکنون به عراق رسیده است. رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه نه تنها با طارق الهاشمی، معاون تحت پیگرد رئیس جمهوری عراق که بغداد تنها خواستار محاکمه عادلانه او برای پاسخگویی به جنایت‌هایی که مرتکب شده است، دیدار می‌کند بلکه با مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان نیز به گفت‌وگو می‌نشیند تا از هم‌آنجا آتش انتقادات تند و تیز خود را متوجه نوری مالکی کند. مالکی نیز پاسخ او را به صراحت می‌دهد تا اردوغان رسما خود آغازگر درگیری‌ای مذهی شده باشد. برای همین است که می‌توان گفت که آنکارا به صراحت راه خود را از ایران جدا کرده و خود را در برابر تهران قرار داده است. 

در ادامه این یادداشت آمده است: ماه عسل تهران و آنکارا در حالی چندان طول نکشیده است که هم ایران به ترکیه نیاز دارد و هم ترکیه به ایران. ایران به ترکیه نیاز دارد چرا که می‌خواهد به کمک این کشور تحریم‌ها را دور بزند و ترکیه نیز به ایران نیازمند است تا احتیاجات نفتی و گازی خود را بر طرف کند. ترکیه به هیچ وجه مایل نیست که خط انتقال گاز تبریز به آنکارا قطع شود و هم‌زمان روسیه نیز خط لوله انتقال گاز خود به ترکیه را ببندد. حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه در سال گذشته میلادی به نزدیک 16 میلیارد دلار رسیده و این چیزی نیست که ترکیه بخواهد به آسانی از کنار آن بگذرد. همچنین بر سر کردها که از هر فرصتی استفاده می‌کنند که ساز استقلال بزنند دو طرف به یکدیگر نیازمندند.

جورج سمعان در پایان یادداشت خود می‌نویسد: سیاست تهدید و هشداری که اردوغان در قبال کشورهای همسایه پیش گرفته حقیقتا چیزی را تغییر نخواهد داد و حتی می‌توان گفت با تداوم چنین سیاست‌های سراسر متناقض این آنکارا است که بازنده این میدان خواهد بود. ترکیه در آغاز تحولات سوریه چنان ذوق‌زده شد که آماده‌باش نظامی داد به این خیال که به زودی نیروهایش را در سوریه پیاده خواهد کرد ولی اکنون می‌بیند که اسد همچنان با قدرت حکومت را در اختیار دارد و این آنکارا است که میدان رقابت سیاسی را باخته است.