وقتی ریاض سنت‌شکنی می‌کند
مانور بی‌سابقه عربستان در اوپک
دیپلماسی ایرانی: آل سعود اسباب جدیدی برای نشان دادن کینه و خصومت سیاسی با ایران یافته اند:نفت. ثروت سیاهی که این روزها نقل محافل عربی و البته جلسات اتحادیه اروپا در خصوص تحریم ایران است. غربی ها به دنبال تشدید فشارها بر ایران به واسطه برنامه هسته ای این کشور هستند و این در حالیست که نمی توانند از نفت مورد نیاز خود که تاکنون از بازار ایران خریداری می کردند نیز بگذرند. علاه بر این کشورهایی مانند چین نیز در آسیا دلیلی برای از دست دادن بازار ایران به بهانه های واهی غرب نمی دانند. در همین راستا رفت و آمدهای دیپلماتیک به ریاض پایتخت عربستان سعودی در این روزها شدت بیشتری یافته است . آمریکایی ها به دنبال راضی کردن خاندان سعود برای افزایش تولید نفت روزانه در راستای جبران نفت ایران و عدم تصاعد قیمت آن هستند. اما سوال اینجاست که آیا عربستان می تواند با استناد به عضویت خود در اوپک و قوانین خاص حاکم بر این گروه نفتی که ایران نیز عضو موثری در آن است شیرفلکه های خود را بر بازارهای غرب و شرق بگشاید و عضو دیگر را محروم کند؟ دیپلماسی ایرانی، با دکتر نرسی قربان، تحلیل‌گر مسایل نفت و گاز، درباره عواقب عملی شدن تولید روزانه ۱۲ میلیون بشکه نفت در عربستان، گفتگویی داشته است که در زیر می‌خوانید:
عربستان به عنوان یک عضو اوپک درباره افزایش تولید نفت خود در صورت تحریم نفتی ایران اظهارنظر کرده است، این اعلام موضع را چگونه می توان تحلیل کرد؟
باید این اظهارنظر عربستان را مورد بررسی قرار داد. چراکه دو حالت وجود دارد، یکی این است که عربستان سعودی اعلام می‌کند که کمبود بازار نفت را جبران خواهد کرد و در این راستا تلاش می‌کند که بازار با کمبود نفت مواجه نشود. اما صورت دیگر آن است که اگر نفت ایران تحریم و از بازار نفت حذف شود،عربستان نفت خود را جایگزین آن خواهد کرد. اگر معنای اظهارات وزیر نفت عربستان بدین صورت باشد که قصد جایگزین شدن به جای ایران را داشته باشد، این روند نامعقولی خواهد بود. اما اگر مورد اول باشد ترفند کلی برای راضی کردن همه است.
آیا بیان این موضوع از سوی یک عضو اوپک در برابر عضو دیگر مغایر با اصول این سازمان نیست؟
اوپک سازمانی است که با هدف جلوگیری از فشاری شرکت‌های بین‌المللی بر صادرکنندگان نفت آغاز به کار کرد و در این مورد هم موفق بوده و خوب کار کرده است. اما اینکه کشوری در اوپک به صورت علنی نفت خود را جایگزین نفت دیگری کند، در دوران صلح و بدون قطعنامه سازمان ملل جدید است.
به عنوان مثال شاید در گذشته و دوران جنگ ایران و عراق که دو عضو اصلی اوپک هشت سال در جنگ با یکدیگر بودند و برای از بین بردن مناطق نفتی به راه‌های گوناگونی متوسل می‌شدند. و یا در دوره دیگری که یک عضو اصلی اوپک سرزمین عضو دیگری را اشغال کرده است، همانند عراق که کویت را اشغال کرد و حتی چاه‌های این کشور را هم آتش زد، شاهد چنین مواردی در دوران جنگ بودیم. اما در دوران صلح اینکه کشوری را تحریم کرده‌اند و کشور دیگر رسما اعلام کند که جایگزین آن خواهد شد، سابقه ندارد.
بنابراین اینکه کشوری در دوران صلح و بدون وجود قطعنامه‌ای به شکل رسمی خواستار جایگزین شدن به جای کشور دیگری شود با تمام اصول اوپک مغایر است. در این دوران که میان عربستان و ایران مشکلی وجود ندارد و کشور ثالثی قصد تحریم ایران را دارد، عربستان در حقیقت به این کشور ثالث کمک می‌کند.
آیا عربستان این ظرفیت را دارد تا بتواند به طور کامل جایگزین نفت ایران شود؟
اینکه عربستان اعلام کرده است که روزانه ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند، اعلام چنین چیزی تا اندازه‌ای هم برای پایین آوردن قیمت نفت است. این امر که آیا می‌تواند به طور کامل جایگزین شود، مشخص نیست. چراکه تا به امروز عربستان این میزان تولید را نداشته است.
همچنین باید بررسی کرد که تولید ۱۲ میلیون بشکه از چه نوع نفتی است، چراکه نوع نفت تولیدی هم بسیار مهم است. اینکه آیا سنگین است، با چه درجه‌ای از سولفور تولید می‌شود و اینکه آیا جایگزین شدن آن با نفتی همچون نفت ایران امکان دارد، تمامی این مسایل را باید مورد توجه قرار داد.بدون شک عربستان نفتی کاملا با مشخصات نفت ایران ندارد تا جایگزین آن کند.در نتیجه سیستم نفتی دنیا تغییر خواهد کرد، چراکه هر پالایشگاهی نفت خاصی را تولید می‌کند. در یک جمله می‌توان گفت این اظهارات اخیر وزیر نفت عربستان که کشوری مسلمان است درمورد کشور مسلمان دیگر به نظر غیر دوستانه است.
اگر چنین اتفاق بیفتد چه تاثیری بر بازار اوپک خواهد داشت؟
در ظاهر به نظر می‌رسد که قیمت نفت تغییری نکرده است، اما اصل ماجرا این است که اگر اوضاع اقتصادی دنیا در طول شش ماه آینده خوب نباشد، رشد اقتصادی در جهان کند باشد، تقاضا برای نفت پایین خواهد آمد. بنابراین عربستان سعودی نیازی به جایگزین کردن نفت ایران ندارد. در نتیجه اگر تقاضا پایین بیاید اولین کشوری که از رده خارج می‌شود آن کشوری خواهد بود که دچار مشکل شده است. به عبارت دیگر تقاضا برای نفت ایران کاهش پیدا خواهد کرد. به عنوان مثال اگر ازتقاضای نفت ژاپن ۳۰۰ هزار بشکه کم شود، این کشور سعی می‌کند که ۱۵۰ هزار بشکه را از نفت ایران کم کرده و مابقی ۱۵۰ هزار بشکه دیگر را از سایر کشورها کم کند. اگر تمامی کشورها چنین روندی داشته باشند، میزانی که ازتقاضا برای نفت ایران کم می‌شود بسیار زیاد خواهد بود. اما اگر برعکس باشد، یعنی رشد اقتصادی در جهان بالا باشد، اگر حتی عربستان هم جایگزین نفت ایران شود، بازهم نیاز به نفت خواهد بود.
آیا کشورهای دیگری همچون چین هم از تحریم نفتی ایران سود خواهند برد؟
تمامی کشورها سعی بر این دارند که از مسایل مهم بازار نفت و حواشی آن منفعت ببرند. چین هم اعلام کرده است که به جای دلار می‌توانند کالا خریداری کنند که در این صورت مسلما به نفع کشوری همچون چین خواهد بود.
تهیه کننده:تحریریه دیپلماسی ایرانی
نظر شما :