ایران،عربستان یا آمریکا آقای مالکی؟
علی علاوی*
خبرآنلاین: عراقی که سربازان آمریکایی یک ماه پیش آن را ترک کردند با کشوری که در سال 2003 میلادی مورد حمله امریکایی ها و دوستان غربی اش قرار گرفت بسیار متفاوت است. بحث مبارزه با ترور و دموکراسی سازی به اتمام رسیده است. بحث پیروزی یا شکست امریکا در عراق از این پس به 5 چالش وابسته است:
1. عراق درست در مرکز ثقل تقابل میان ایران و آمریکا قرار گرفته است.عراق شاید تنها صحنه ای است که در آن ایران و امریکا مستقیما در تقابل با هم قرار گرفته اند.
2. عراق تبدیل به محل رقابت میان ایران و عربستان شده که هرکدام به دنبال تبدیل شدن به قدرت منطقه ای هستند. خاندان سطلنتی در عربستان همواره مخالف دولت ایران بوده اما با سیستم کلی در این کشور مشکل چندانی ندارد. برخی تحلیل گران ادعا می کنند که شاید روزی در آینده هم مانند گذشته و هشت سال جنگ تحمیلی ، عراق و عربستان علیه تهران متحد شوند.
3. ترکیه خود را وارد معادلات خاورمیانه کرده و دو هدف را دنبال می کند: یک مقابله با قدرت روزافزون ایران و دوم هم ارائه الگویی مدرن از اسلام که ترک ها آرزوی صادرات آن به کشوری مانند عراق را دارند. ترکیه از مدافعان و متحدان بلوک العراقیه در دنیای سیاست داخلی عراق است. این کشور اصلی ترین سرمایه گذار در منطقه کردستان عراق هم به حساب می آید. ترک ها برای نزدیک بودن به دشمنان خود که کردهای جدایی طلب عضو پ ک ک هستند، با کردهای عراق رابطه بسیار حسنه ای برقرار کرده اند.
4. کردهای عراق هم گرفتار نوعی میل به تغییر هستند و شاید به سمت استقلال هم پیش بروند. این سناریو در چند هفته اخیر قوت هم گرفته است. ماجرای طارق الهاشمی و اختلاف او با نوری مالکی به نوعی کردستان را هم مقابل بغداد قرار داد. موفقیت نیروهای امنیتی کردستان در تامین امنیت در برابر ناتوانی های نیروهای امنیتی پایتخت وسوسه جدایی را در ذهن کردها انداخته است. این مساله می تواند رویای عراق واحد را تا حدودی تیره و تار کند.
5. منطقه خاورمیانه روزهای پرالتهابی را پشت سر می گذارد و تا حدودی هم در چند قدمی اختلاف های قومی و مذهبی قرار دارد. همین مباحث میان شیعه و سنی بود که در سال های 2005 تا 2007 منجر به بروز جنگ داخلی در عراق شد. امروز هم احتمال دوباره زنده شدن این سناریو وجود دارد. رسانه های مختلف بخصوص شبکه های متعلق به دولتمردان برخی کشورهای عربی در این هیاهوی سیاسی بر آتش این تفرقه می افزایند. شیعه و سنی امروز بیش از هر زمان دیگری در چند قدمی تعمیق اختلاف ها قرار گرفته اند.
خاورمیانه امروز بیش از هر زمان دیگری در صدر تحولات عجیب و غریب قرار گرفته است. بحث تغییرات جوی، کمبود آب ، رشد جامعه شهری، اقتصاد نابسامان و عدم توازن در منابع و جمعیت و البته اختلاف های مذهبی متفاوت همه دست در دست هم داده و این منطقه را مستعد ناآرامی های مداوم کرده است. زندگی عامه مردم در عراق به دولتی بستگی دارد که تمام منبع مالی آن یک چیز است و لاغیر. صنعت کشاورزی به سرعت در حال سقوط است. سیستم آب رسانی در این کشور نیز با مشکلات جدی روبه رو است . راه های تجاری هم که به دلیل موقعیت جغرافیایی عراق از اهمیت بسزایی برخوردار بودند اکنون موقعیت خود را از دست داده اند. چرخ تجارت در این کشور با ثروت های دولتی می چرخد . کشورهایی که از حکومت عثمانی باقی ماندند همگی بی ثباتی را تجربه کردند ، به خشونت تن دادند و به راحتی هدف دخالت های خارجی هم شدند. عراق همچنان گروگان منطقه ای می ماند که اسیر قیمت نفت است .
اوضاع عراق آن بود که گفته شد اما قرار نیست سرنوشت عراق نیز همین باشد. عراق باید در خاورمیانه از نو خود را بیابد. باید اقتصاد جدید را تجربه کند. باید ساختارهای سیاسی و امنیتی خود را در میان اختلاف های قومی و مذهبی بازاحیا کنند.
عراق در جدال میان ایران و امریکا باید زیرکانه برخورد کرده و از تقابل اجتناب کند. عراق هم در رابطه با ایران و هم با امریکا منفعت های خاص خود را دارد که نباید قربانی کند. در مناقشه میان عربستان سعودی و ایران هم عراق باید جانب انصاف را نگاه دارد. باید موافقت خود را با به رسمیت شناخته شدن حقوق اقلیت و اکثریت در تمامی کشورها از سوریه تا یمن و بحرین اعلام کند.
عراق باید از بازگشت ترکیه به معادلات خاورمیانه ابراز رضایت کند. قرار نیست از ترکیه امروز مانند ترکیه عثمانی استقبال کنیم اما باید آن را الگوی مناسب اقتصادی بدانیم که قابل تبعیت است. عراق می تواند مانع از حرکت کردها به سمت استقلال طلبی شود و چاره این کار هم در تشکیل نهادهای سیاسی و اجتماعی مستقل در این بخش است .
دولتمردان عراقی برای اجتناب از ناآرامی های قومی و مذهبی در عراق باید با جان گرفتن تندروی های بیشتر در این کشور مقابله کنند. باید فهم جدیدی از اسلام را در اختیار عامه قرار دهند. رهبری عاقلانه و ملی گرایی می تواند عراق را از این بحران سالم خارج کند.
*وزیر تجارت ، دفاع و مالی عراق در فاصله سالهای 2003 تا 2006.
منبع: نیویورک تایمز
خبرآنلاین: عراقی که سربازان آمریکایی یک ماه پیش آن را ترک کردند با کشوری که در سال 2003 میلادی مورد حمله امریکایی ها و دوستان غربی اش قرار گرفت بسیار متفاوت است. بحث مبارزه با ترور و دموکراسی سازی به اتمام رسیده است. بحث پیروزی یا شکست امریکا در عراق از این پس به 5 چالش وابسته است:
1. عراق درست در مرکز ثقل تقابل میان ایران و آمریکا قرار گرفته است.عراق شاید تنها صحنه ای است که در آن ایران و امریکا مستقیما در تقابل با هم قرار گرفته اند.
2. عراق تبدیل به محل رقابت میان ایران و عربستان شده که هرکدام به دنبال تبدیل شدن به قدرت منطقه ای هستند. خاندان سطلنتی در عربستان همواره مخالف دولت ایران بوده اما با سیستم کلی در این کشور مشکل چندانی ندارد. برخی تحلیل گران ادعا می کنند که شاید روزی در آینده هم مانند گذشته و هشت سال جنگ تحمیلی ، عراق و عربستان علیه تهران متحد شوند.
3. ترکیه خود را وارد معادلات خاورمیانه کرده و دو هدف را دنبال می کند: یک مقابله با قدرت روزافزون ایران و دوم هم ارائه الگویی مدرن از اسلام که ترک ها آرزوی صادرات آن به کشوری مانند عراق را دارند. ترکیه از مدافعان و متحدان بلوک العراقیه در دنیای سیاست داخلی عراق است. این کشور اصلی ترین سرمایه گذار در منطقه کردستان عراق هم به حساب می آید. ترک ها برای نزدیک بودن به دشمنان خود که کردهای جدایی طلب عضو پ ک ک هستند، با کردهای عراق رابطه بسیار حسنه ای برقرار کرده اند.
4. کردهای عراق هم گرفتار نوعی میل به تغییر هستند و شاید به سمت استقلال هم پیش بروند. این سناریو در چند هفته اخیر قوت هم گرفته است. ماجرای طارق الهاشمی و اختلاف او با نوری مالکی به نوعی کردستان را هم مقابل بغداد قرار داد. موفقیت نیروهای امنیتی کردستان در تامین امنیت در برابر ناتوانی های نیروهای امنیتی پایتخت وسوسه جدایی را در ذهن کردها انداخته است. این مساله می تواند رویای عراق واحد را تا حدودی تیره و تار کند.
5. منطقه خاورمیانه روزهای پرالتهابی را پشت سر می گذارد و تا حدودی هم در چند قدمی اختلاف های قومی و مذهبی قرار دارد. همین مباحث میان شیعه و سنی بود که در سال های 2005 تا 2007 منجر به بروز جنگ داخلی در عراق شد. امروز هم احتمال دوباره زنده شدن این سناریو وجود دارد. رسانه های مختلف بخصوص شبکه های متعلق به دولتمردان برخی کشورهای عربی در این هیاهوی سیاسی بر آتش این تفرقه می افزایند. شیعه و سنی امروز بیش از هر زمان دیگری در چند قدمی تعمیق اختلاف ها قرار گرفته اند.
خاورمیانه امروز بیش از هر زمان دیگری در صدر تحولات عجیب و غریب قرار گرفته است. بحث تغییرات جوی، کمبود آب ، رشد جامعه شهری، اقتصاد نابسامان و عدم توازن در منابع و جمعیت و البته اختلاف های مذهبی متفاوت همه دست در دست هم داده و این منطقه را مستعد ناآرامی های مداوم کرده است. زندگی عامه مردم در عراق به دولتی بستگی دارد که تمام منبع مالی آن یک چیز است و لاغیر. صنعت کشاورزی به سرعت در حال سقوط است. سیستم آب رسانی در این کشور نیز با مشکلات جدی روبه رو است . راه های تجاری هم که به دلیل موقعیت جغرافیایی عراق از اهمیت بسزایی برخوردار بودند اکنون موقعیت خود را از دست داده اند. چرخ تجارت در این کشور با ثروت های دولتی می چرخد . کشورهایی که از حکومت عثمانی باقی ماندند همگی بی ثباتی را تجربه کردند ، به خشونت تن دادند و به راحتی هدف دخالت های خارجی هم شدند. عراق همچنان گروگان منطقه ای می ماند که اسیر قیمت نفت است .
اوضاع عراق آن بود که گفته شد اما قرار نیست سرنوشت عراق نیز همین باشد. عراق باید در خاورمیانه از نو خود را بیابد. باید اقتصاد جدید را تجربه کند. باید ساختارهای سیاسی و امنیتی خود را در میان اختلاف های قومی و مذهبی بازاحیا کنند.
عراق در جدال میان ایران و امریکا باید زیرکانه برخورد کرده و از تقابل اجتناب کند. عراق هم در رابطه با ایران و هم با امریکا منفعت های خاص خود را دارد که نباید قربانی کند. در مناقشه میان عربستان سعودی و ایران هم عراق باید جانب انصاف را نگاه دارد. باید موافقت خود را با به رسمیت شناخته شدن حقوق اقلیت و اکثریت در تمامی کشورها از سوریه تا یمن و بحرین اعلام کند.
عراق باید از بازگشت ترکیه به معادلات خاورمیانه ابراز رضایت کند. قرار نیست از ترکیه امروز مانند ترکیه عثمانی استقبال کنیم اما باید آن را الگوی مناسب اقتصادی بدانیم که قابل تبعیت است. عراق می تواند مانع از حرکت کردها به سمت استقلال طلبی شود و چاره این کار هم در تشکیل نهادهای سیاسی و اجتماعی مستقل در این بخش است .
دولتمردان عراقی برای اجتناب از ناآرامی های قومی و مذهبی در عراق باید با جان گرفتن تندروی های بیشتر در این کشور مقابله کنند. باید فهم جدیدی از اسلام را در اختیار عامه قرار دهند. رهبری عاقلانه و ملی گرایی می تواند عراق را از این بحران سالم خارج کند.
*وزیر تجارت ، دفاع و مالی عراق در فاصله سالهای 2003 تا 2006.
منبع: نیویورک تایمز
نظر شما :