امریکا در مخمصه مثلث دمشق – تهران – مسکو

در عین حال هم‌پیمانان اسد احتمال دیگری را نیز مطرح می‌کنند و آن این که روسیه، بزرگ‌ترین کشور دوران جنگ سرد تلاش دارد جنگ سرد تازه‌ای را با ایالات متحده امریکا آغاز کند و برای همین از نظام اسد از شورای امنیت گرفته تا همه محافل سیاسی و منطقه‌ای، نظامی و غیر نظامی حمایت خواهد کرد. برای این کار هر چقدر سلاح که نیاز باشد نیز در اختیار دولت اسد قرار خواهد داد و در عین حال به این مساله هم آگاه است که هیچ تهدیدی متوجه اسرائیل نباشد. کارشناسان بر این اعتقادند که اهمیت فوق‌العاده روسیه به سوریه نه بر اساس پیمان‌ استراتژیکش با نظام سوریه که از دوران اتحاد جماهیر شوروی همچنان پابرجا باقی مانده است بلکه درک این واقعیت است که خاورمیانه جدید با همه مشکلات گوناگونش در حال انفجار است و این مساله باعث نگرانی جامعه جهانی شده است. به اعتقاد روس‌ها با این وضعیت منطقه می‌توان از اوضاع به خوبی بهره‌برداری کرد و از امریکایی‌ها چه از طریق مذاکره و چه راه‌های دیگر امتیاز گرفت.

حال پرسشی که مطرح است این است که آیا این حد نهایی اختلاف‌های روسیه با غرب است؟ ناظران امریکایی که سیاست‌های کشورشان در منطقه را پیگیری می‌کنند، می‌گویند که دو مساله رهبران عالی‌رتبه روسیه را عاجز و ناتوان کرده است. اول از همه، افزایش نقش ترکیه در منطقه عربی و کشورهای اسلامی به ویژه در مناطقی که سال‌های طولانی تحت کنترل روسیه بوده است. نگرانی‌ای که با توجه به حاکمیت حزب اسلام‌گرای معتدلی که به دموکراسی اعتقاد دارد دو چندان شده چرا که به الگویی برای کشورهای مختلف منطقه و دیگر مناطق اسلامی از جمله حکومت‌های خودمختاری که تحت حاکمیت روسیه اداره می‌شوند، تبدیل شده است. مسکو این مساله را برای خود تهدید می‌داند کما این که از دموکراسی‌ای که باعث شد ترکیه به عضویت پیمان آتلانتیک شمالی در آید و هم‌پیمان استراتژیک امریکا شود نیز به شدت واهمه دارد. در حالی که روسیه خود را در حال حاضر جزئی عملی از اروپا می‌داند.

مساله دوم، نگرانی بسیار روسیه از گسترش نفوذ امریکا در منطقه از طریق استقرار سپر دفاع موشکی در برخی کشورهایی که روسیه نسبت به آنها حساسیت دارد و از لحاظ جغرافیایی به آن نزدیک هستند از جمله ترکیه است. روسیه در آن واحد هم می‌ترسد و هم گمان می‌کند که مورد هدف قرار گرفته است، چرا که می‌گوید توطئه‌ای وجود دارد که می‌خواهد آن را به انزوا بکشاند، تضعیف کند و در آخر آن را از معادلات جهانی حذف کند. برای همین بهانه‌های امریکا در این رابطه را نمی‌پذیرد و تاکید دارد که هدف امریکا تضعیف روسیه است چرا که واشنگتن به دلیل حمایت مسکو از ایران به خصوص بر سر این که روسیه همه گونه سلاحی را در اختیار آن قرار داده است، روسیه را دشمن خود می‌داند.

به همین دلیل روسیه به این باور رسیده است که باید در خط مقدم بحران سوریه حضور داشته باشد و در بحران‌های جهان عربی و اسلامی و از آن فراتر جامعه جهانی از حضوری قابل توجه برخوردار باشد. هدف هم جنگیدن و پیروز شدن برای رسیدن به یک توافق نیست بلکه هدف فقط حمایت از مصالحش در جامعه جهانی و حفظ جایگاه عملی‌اش در بعد بین‌المللی است. این حقیقت را امریکا نیز به آن آگاه است ولی حداقل تا کنون تلاش کرده اهمیتی به آن ندهد. اما روسیه دست بردار نیست و همچنان برای رسیدن به این هدف در هر زمانی که شد، اصرار دارد. تنها در شرایطی حاضر است کوتاه بیاید که یک توافق روسی – امریکایی درباره همه قضایای مختلف اساسی حاصل شود.

درباره ایران اسلامی و سوریه چطور؟

منابع آگاه لبنانی، عربی و اسلانی مطلع در پاسخ به این سوال می‌گویند که ایران از روز نخست تلاش کرد که ناآرامی‌ها در سوریه را با میانجیگری حزب الله و حماس با نظام اسد و انقلابیون به نوعی اداره کند اگر چه انقلابیون هم‌چنان موضعی واحد و ثابت دارند و می‌گویند به هیچ وجه حاضر به کنار رفتن از مواضع خود نیستند. در عین حال رهبران نظام سوریه نیز هر گونه وساطتی در این زمینه را تا کنون رد کرده‌اند و حتی برای حفظ جایگاه خود دست به خونریزی هم زده‌اند. به این پرسش برخی این گونه جواب می‌دهند که تلاش مشابه دیگری چند ماه پس از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه آغاز شد که حزب الله به همراه حماس آن را رهبری می‌کردند که هدف از آنها کنترل اوضاع در حالتی بود که اگر نظام به وضعیت خطرناک‌تری افتاد، بتوانند از پس آن بر آیند. به همین دلیل روابط خوبی را با برخی جریان‌های انقلابی برقرار کردند. شرطی که آنها در حفظ این رابطه برقرار کردند این بود که در سوریه جدید، اگر شکل گرفت، آنها امتیازها و ضمانت‌های سابق را همچنان داشته باشند. ظاهرا این تلاش اخیر چندان به موفقیت نرسید چرا که حماس نتوانست به این شرایط تن دهد. در این جا این پرسش به وجود می‌آید که آیا بدین ترتیب ایران حاضر است از حمایت از نظام اسد دست بردارد؟ هیچ پاسخ قاطعی به این پرسش وجود ندارد حتی اگر اطلاعاتی که به ما برسد ما را وادار به دادن پاسخ مثبت کند، آن‌چه بدیهی است این است که حزب الله هم‌پیمان اصلی ایران در لبنان و کل منطقه است.

منبع: النهار