صالحی: آماده ایم که گام های لازم را برای اعتماد سازی دو طرف برداریم
علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در مصاحبه ای با 'آسیا تایمز' نظرات خود را پیرامون اولویت های سیاست خارجی ایران، برنامه هسته ای کشورمان، دیدار با 'کاترین اشتون'، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و روابط تهران با آنکارا و دمشق بیان کرد.
به گزارش ایرنا، این مصاحبه روز 24 سپتامبر (2 مهر) در نیویورک انجام و امروز (سه شنبه) در پایگاه اطلاع رسانی آسیا تایمز منتشر شده است .
براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی آسیا تایمز، این مصاحبه توسط کاوه افراسیابی، نویسنده، کارشناس مسائل ایران و ستون نویس این پایگاه اطلاع رسانی هنگام سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفته است.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است :
کاوه افراسیابی: ملاقاتی با کاترین اشتون داشتید، می توانید در این مورد توضیح دهید؟
علی اکبر صالحی: این دومین دیدار ما بود. البته طی هشت ماهی که از تصدی من بر وزارت امور خارجه می گذرد، چندین بار نیز تلفنی گفت و گو کرده ایم. بیشتر صحبت ها پیرامون مسئله هسته ای و علاقمندی دو طرف برای مذاکرات بیشتر گروه 1+5 بوده است. خانم اشتون گفت به نامه سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت مالی ایران، به زودی پاسخ خواهد داد. از دیدگاه ما، مشکلی وجود ندارد. ما فعالیت های هسته ای خود را با اجرای تعهدات مطرح در معاهده عدم تکثیر تسلیحات هسته ای موسوم به ان پی تی، ادامه می دهیم. بارها گفته ایم با توجه به حقوق مطرح در ان پی تی به تعهدات خود عمل می کنیم.
ایران نمی خواهد ان پی تی نقض شده و یا تسلیحات هسته ای تولید شود، در حالی که بر این امر تاکید داریم در دو بند ان پی تی شامل عاری سازی تسلیحات و منع تکثیر، توازن وجود ندارد. کشورهای دارای تسلیحات هسته ای بیشتر در مورد عدم تکثیر نگران اند تا عاری سازی تسلیحات. گفته ام فعالیت های هسته ای ما صلح آمیز است و شما در مورد نیات ما نگران هستید؛ اما در کنوانسیون های بین المللی در مورد نیات کشوری شرط یا بندی نیامده است. با وجود این، اگر بپذیریم که دو طرف نسبت به یکدیگر بی اعتماد هستند، آماده ایم که گام های لازم را برای اعتماد سازی دو طرف برداریم و اگر نگرانی مشخصی وجود دارد، باید در مذاکرات به آن پرداخته شود تا برای هر دو طرف حل و فصل شود. زیرا ما نیز نگرانی های خود را در مورد طرف مقابل داریم. باید به دنبال راهکارهای خلاق باشیم ، به جای اتخاذ مواضع مشخص که راه به جایی نمی برد. همچنین باید از پیشنهادات مبتکرانه استقبال کنیم.
روسیه طرح 'گام به گام' را مطرح کرده است و ما از آن به دلیل اساس مبتکرانه اش تقدیر و استقبال کرده ایم. اما برای به توافق رسیدن در مورد جزئیات مشخص آن باید مذاکرات با کارشناسان صورت بگیرد.
خانم اشتون گفت که از طرح روسیه مطلع است و خواستار همکاری ایران با روسیه در قالب این طرح شده است. اما روس ها به اطلاع ما رسانده اند که با چندین کشور مذاکره کننده 1+5 گفت و گو کرده اند و در نهایت برای مذاکرات بیشتر هنوز به زمان نیاز دارند.
این خلاصه مذاکرات من با خانم اشتون بود که به طور کلی مثبت تلقی می شود؛ زیرا در دیدار اولیه در ژنو، گام های مثبتی در راستای ارتقای درک مشترک برداشتیم. مقامات سازمان انرژی اتمی ایران، برای اولین بار به دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دادند تا بازرسان خود را به نیروگاه آب سنگین اراک و مراکز تحقیقاتی تجهیزات سانتریفیوژهای پیشرفته بفرستد و این امر برای نشان دان حسن نیت و شفافیت ما انجام شده است.
افراسیابی: ایران اخیرا 'یوکیا آمانو'، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، را برای بازدید از تاسیسات هسته ای خود دعوت کرد، اما وی پیش شرط هایی را برای این دیدار اعلام کرده است؛ اکنون وضعیت این دعوت چگونه است؟
صالحی: فریدون عباسی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، دعوتنامه ای برای آمانو فرستاده است، اما پیش شرط گذاشتن در مورد دعوت نامه درست نیست و اگر آمانو می خواهد به ایران بیاید، این دعوت همچنان برقرار است. ایران به عنوان یک عضو مسئول و فعال آژانس انتظار دارد که مدیر کل این نهاد بین المللی، همانند دبیر کل های پیشین از کشورهای عضو دیدن کند. به ویژه آن کشورهایی که فعالیت های صلح آمیز هسته ای دارند. توصیه ما این است که آمانو دعوت را بپذیرد، اما این امر به خود وی بستگی دارد.
افراسیابی: محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، در سفر خود به سازمان ملل متحد گفت که در صورت فروش سوخت هسته ای برای رآکتور تهران، ایران غنی سازی 20 درصد را متوقف خواهد کرد. آیا این امر یعنی، معامله مبادله سوخت باردیگر مطرح شده است؟
صالحی: هنگامی که مسئله مبادله سوخت سه سال قبل مطرح شد، ما از آژانس درخواست کردیم که سوخت هسته ای را به تهران برسانند؛ دقیقا مانند 25 سال قبل وقتی ما از طریق آژانس سوخت را از آرژانتین خریدیم. این بار آمریکایی ها و روس ها، معامله مشترکی را ارائه کردند که به موجب آن سوخت ایران تامین می شد؛ اما این امر تنها تحت شرایط مشخصی میسر بود. ما کمی تعجب کردیم؛ زیرا تامین سوخت مسئله ای تجاری است که از راه های قانونی انجام می شود. به چه دلیل باید برای آن پیش شرط بگذاریم؟
این امر تا زمان بیانیه تهران در سال 2010 ادامه یافت که بر اساس نامه 'باراک اوباما'، رییس جمهوری آمریکا، به همتای برزیلی و نخست وزیر ترکیه انجام شده بود. وی در این نامه از آنها خواسته بود تا ایران را به انجام مبادله سوخت تشویق کنند. نامه ای که 'لولا داسیلوا'، رییس جمهوری برزیل، بعدها آن را منتشر کرد. من به یاد می آورم که وی قبل از آمدن به ایران، در یک کنفرانس خبری در مسکو حضور داشت.
به گفته داسیلوا، 'دمیتری مدودیف'، رییس جمهوری روسیه، به او گفته است که امکان موفقیت این طرح 30 درصد خواهد بود. با وجود تعجب مسئولان برزیلی و ترکیه این طرح پیش رفت و ما اعلام کردیم که آماده انتقال یکهزار و 200 کیلوگرم از اورانیوم 3.5 درصد غنی شده خود به ترکیه هستیم؛ تا زمانی که 120 کیلوگرم سوخت هسته ای به تهران برسد. اما آمریکایی های بعدا با این طرح مخالفت کردند و دلیل آن نیز معلوم نیست.
امروز شرایط به گونه ای است که ما دوباره آماده ایم تا موضوع مبادله سوخت را همان طور که رییس جمهوری ایران گفته است، بررسی کنیم. اما زمان گذشته است و این پیشنهاد ارزش خود را از دست داده است؛ زیرا خود ما در حال تولید سوخت هسته ای هستیم و توانایی تولید سوخت دیگر کشورها را نیز داریم. آنها در ابتدا این امر را نمی پذیرفتند و تردید داشتند که ما می توانیم اورانیوم با غنای 20 درصد را به دست آوریم. با وجود این، بعد از دستور ریاست جمهوری کارشناسان ما به سرعت این هدف را دنبال کردند. آنها هنوز ما را باور ندارد و ما را به مبالغه متهم می کنند تا اینکه گزارش آژانس این واقعیت را تایید کرد.
سپس گفتند نمی توانیم صفحه سوخت هسته ای تولید کنیم؛ اما حدود یک سال و نیم قبل مدلی از صفحه سوخت هسته ای به آنها ارائه کردیم که از مس ساخته شده بود. خوشبختانه طی چند ماه آینده می توانیم. وقتی این امر اتفاق بیفتد، مبادله سوخت دیگر برای ما ارزش نخواهد داشت. ما اکنون قصد نداریم که همه اورانیوم موجود خود را به اورانیوم با غنای 20 درصد تبدیل کنیم. رییس جمهوری اعلام کرده است که اگر آنها سوخت هسته ای را به ما بدهند، ما غنی سازی را متوقف خواهیم کرد.
افراسیابی: در صحبت هایتان گفتید که بیانیه تهران، به ابتکار ترکیه و برزیل و توافق آمریکا صورت گرفت. به دلیل تحولات سریع منطقه از آن زمان به بعد مانند نا رضایتی ایران از رفتار ترکیه در منطقه، آیا این بیانیه از نظر ایران همچنان معتبر است. آیا ترکیه به عنوان میانجی قابل اعتماداست.
صالحی: می خواهم از دو جهت به این سوال پاسخ بدهم؛ اول از نظر شخصی و دوم سیاست خارجی ایران.
نظر شخصی من این است که ایران و ترکیه مانند دو همسایه با روابط دراز مدت یکدیگر را کامل می کنند و باید تلاش های فراوانی را برای نزدیکی به هم در همه زمینه ها تا حد ممکن صورت دهند. اما از نظر سیاست خارجی ایران، گفته ایم که ایمن سازی مرزها و ایجاد روابط مطلوب با همه همسایگان اولویت ما است. این امر یعنی، اگر هر مسئله ای روی دهد، آن را رها نمی کنیم و باید به نوعی حل شود. برای نمونه حل و فصل، مسئله اراضی و آب های مرزی با عراق، بر اساس قرارداد سال 1975 در حال انجام است و ما در مراحل نهایی هستیم. یعنی این قرارداد در نهایت عملی خواهد شد. ما 15 همسایه داریم و اگر بخواهیم بین آنها اولویت بندی کنیم؛ ترکیه و عربستان سعودی رتبه اول را خواهند داشت.
ترکیه کشوری قدرتمند و وارث امپراتوری عثمانی است. این کشور به نام اسلام در برابر غرب ایستاده است و به قدرتی منطقه ای تبدیل شده است. ما ترکیه را اولویتی در سیاست خارجی خود می دانیم، همچنین عربستان سعودی که خادمین الحرمین الشریفین و قدرت مهم اقتصادی، عضو کشورهای گروه 20 است. ریاض نقش مهم و نفوذ فراوانی در جهان اسلام دارد. در نتیجه روابط ما با عربستان سعودی به اندازه ترکیه مهم است. ما مانند رقیب به ترکیه نگاه نمی کنیم. پیشرفت و رفاه ترکیه، پیشرفت و رفاه ماست. امنیت این کشور امنیت ماست. در واقع رفاه همه همسایگان ما مهم است. به عبارت دیگر، باور داریم که از پیشرفت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی همسایگان مان، ما نیز متنفع می شویم و مشکلات آنها نیز بر ما تاثیر می گذارد.
همان طور که ایران میزبان سه میلیون پناهنده از کشورهای همسایه بوده است. باید بگویم با آنکه ترکیه را مانند دوست و شریکی همراه می بینیم، طبیعی است دیدگاه های ما در مورد موضوعات بین المللی همواره صد درصد مطابق هم نیست. ما خواستار ارتقای همکاری ها و از بین بردن موانع هستیم. این خطر مشی موفقیت آمیز بوده است و به زودی می توان انعکاس آن را در ابعاد اقتصادی دید.
مسائل سیاسی نمی تواند توسعه روابط انسانی و دو طرفه بین دو کشور را متوقف سازد. با وجود این، باور داریم که نقش ترکیه در بیانیه تهران بسیار مهم بوده است؛ زیرا احتمالا برای اولین بار نشان داد که مسئله ای بین المللی با همکاری کشورهای در حال توسعه قابل حل است. شخصا باور دارم آمریکا به همین دلیل با این بیانیه مخالف و از پیشنهاد اولیه خود صرف نظر کرد. اگر این بیانیه موفقیت آمیز بود، نقطه عطفی در برآوردهای بین المللی و جهانی به شمار می آمد و همان طور که گفتم به نطر من آمریکایی ها و دیگر کشورها به همین دلیل با آن مخالفت کردند. زیرا سال ها مانند متولی نظم جهانی عمل کرده اند و نمی خواهند مسائل بین المللی توسط کشورهای در حال توسعه حل شود، بلکه می خواهند خودشان در این امور دست داشته باشند.
افراسیابی: مشکلات سوریه تا چه حد بر روابط ایران و ترکیه تاثیر منفی داشته است؟
صالحی: کاملا واضح است که مسئله سوریه بر روابط ایران و ترکیه تاثیر نخواهد داشت. این روابط مهم تر از آن است که اجازه داد مسائل بین المللی بر آن تاثیر گذارد. بارها گفته ایم که ترکیه و سوریه را به عنوان اعضای خانواده ای می دانیم که اگر یکی از آنها مسئله داشته باشد، دیگر اعضا نیز باید برای حل آن بکوشند. خود را از آنها جدا نمی دانیم. روابط ما با سوریه و ترکیه راهبردی است و با مسئولان هر دو طرف مذاکرات مستمری داریم.
افراسیابی: عده ای از نظامیان ارشد ایران تصمیم ترکیه را برای نصب رادار ضد موشک سازمان پیمان آتلانتیک شمالی 'ناتو ' محکوم کرده اند و آن را با امنیت ملی ایران متضاد دانسته اند، برآورد شما در این زمینه چیست؟
صالحی: ما آشکارا مخالفت خود را با برادران ترکیه ای بیان کرده ایم. اما مقامات این کشور هنوز در این مورد اظهار نظری نکرده اند و ما اطلاعاتی نداریم که نشان دهد ترکیه صد در صد این تصمیم را گرفته است. امیدواریم این امر در سطح مذاکرات پارلمانی و اخبار رسانه ای بماند. جمهوری چک، چند سال قبل نیز چنین تصمیمی را اعلام کرده بود، اما بعد از اما و اگرهای فراوان، اتفاقی روی نداد. در مورد ترکیه نیز هنوز بیانیه رسمی منتشر نشده است و در حد اخبار رسانه ای است. البته گفته ایم این امر مهم نیست ، به ویژه در شرایط فعلی که می تواند پیام نادرستی را منتقل کند و در گفت و گو با برادران ترکیه این امر را مطرح کرده ایم.
افراسیابی: آیا ترکیه نسبت به نگرانی های ایران، پاسخی داده است.
صالحی: این امر در واقع به بحث های تندی داخل ترکیه و بین احزاب و گروه های سیاسی تبدیل شده است. من به مباحث و درگیری های لفظی احزاب ترکیه اشاره می کنم. عده ای می گویند این تصمیم با منافع ملت های مسلمان هماهنگ نیست. به همتایان ترکیه ای خود توصیه کرده ایم که از اتخاذ هر نوع اقدام سریعی خودداری کنند.
صالحی: بله کاملا خوش بین هستم و اگر مصر اعلام کند می خواهد روابط دیپلماتیک کامل با ایران داشته باشم، تمایل دارم به سرعت دیپلماتی به این کشور اعزام کنم. ما شرایط مصر را درک می کنیم. مصر کشوری بزرگ با هزاران سال تاریخ است. این کشور مرکز اندیشه و تفکرهای اسلامی بوده است. همواره روابط نزدیکی با مصر داشته ایم؛ غیر از چند دهه اخیر به دلیل قرارداد 1979 کمپ دیوید. ما خواستار پیشرفت مصر هستیم. مردم مصر در شرایط فعلی دیدگاه مشابهی با ما در مورد قرارداد کمپ دیوید دارند، این قرارداد هرگز به نفع مصر نبوده است و غرب و اسرائیل هرگز خواستار رفاه و پیشرفت مصر نبوده اند. علاوه بر اینها، قرارداد یاد شده حاکمیت مصر بر صحرای سینا را نیز در نظر ندارد.
افراسیابی: اولویت های سیاست خارجی ایران، امروز چیست؟
صالحی: ما اولویت های زیادی داریم. اول اینکه کشوری خاص هستیم؛ زیرا کشورهای کمی به این اندازه همسایه دارند. خوشبختانه، کم ترین مشکل را با 15 کشور همسایه خود داریم. اولویت مهم ما روابط خوب با همه همسایگان و حل همه
مشکلاتی است که در این راه احتمالا روی خواهد داد.
دومین اولویت، جهان اسلام است؛ یعنی استحکام روابط مان با کشورهای مسلمان، در حوزه های اقتصادی، فرهنگی و دیگر عرصه ها.
سومین اولویت حل و فصل موانع موجود در ارتقای روابط با اتحادیه اروپاست. باور داریم که دلیلی برای سردی روابط با اروپا وجود ندارد و ما روابط عمیقی با اروپا داریم.
بسیاری از کارخانه ها، مراکز تولیدی و تخصصی ما در گذشته از غرب وارد شده است. شباهت ها و تفاوت های فراوانی داریم. باید بر شباهت های خود برای حل تفاوت های مان تمرکز کنیم. متاسفانه دیدگاه اروپایی ها اشتباه است. آنها تفاوت ها را برجسته می کنند که حل مشکلات را دشوارتر می سازد. در گفت و گو با بسیاری از وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی، به آنها گفتم باید رویکرد خود را تغییر دهند، سپس شاهد نتیجه های محسوسی در سیاست ایران خود خواهند بود. در نهایت، روابط ما با کشورهای آسیایی مانند هند، چین، جنوب آسیا و غیره هر روز بهبود می یابد. این کشورها پیشرفت های اقتصادی و فنی فراوانی داشته اند که به آنها اجازه داده است تا عرصه های گسترش روایط خود را با توجه به مقتضیات زمان توسعه دهند. روابط ایران با آنها بیشتر شده است.
براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی آسیا تایمز، این مصاحبه توسط کاوه افراسیابی، نویسنده، کارشناس مسائل ایران و ستون نویس این پایگاه اطلاع رسانی هنگام سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گرفته است.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است :
کاوه افراسیابی: ملاقاتی با کاترین اشتون داشتید، می توانید در این مورد توضیح دهید؟
علی اکبر صالحی: این دومین دیدار ما بود. البته طی هشت ماهی که از تصدی من بر وزارت امور خارجه می گذرد، چندین بار نیز تلفنی گفت و گو کرده ایم. بیشتر صحبت ها پیرامون مسئله هسته ای و علاقمندی دو طرف برای مذاکرات بیشتر گروه 1+5 بوده است. خانم اشتون گفت به نامه سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت مالی ایران، به زودی پاسخ خواهد داد. از دیدگاه ما، مشکلی وجود ندارد. ما فعالیت های هسته ای خود را با اجرای تعهدات مطرح در معاهده عدم تکثیر تسلیحات هسته ای موسوم به ان پی تی، ادامه می دهیم. بارها گفته ایم با توجه به حقوق مطرح در ان پی تی به تعهدات خود عمل می کنیم.
ایران نمی خواهد ان پی تی نقض شده و یا تسلیحات هسته ای تولید شود، در حالی که بر این امر تاکید داریم در دو بند ان پی تی شامل عاری سازی تسلیحات و منع تکثیر، توازن وجود ندارد. کشورهای دارای تسلیحات هسته ای بیشتر در مورد عدم تکثیر نگران اند تا عاری سازی تسلیحات. گفته ام فعالیت های هسته ای ما صلح آمیز است و شما در مورد نیات ما نگران هستید؛ اما در کنوانسیون های بین المللی در مورد نیات کشوری شرط یا بندی نیامده است. با وجود این، اگر بپذیریم که دو طرف نسبت به یکدیگر بی اعتماد هستند، آماده ایم که گام های لازم را برای اعتماد سازی دو طرف برداریم و اگر نگرانی مشخصی وجود دارد، باید در مذاکرات به آن پرداخته شود تا برای هر دو طرف حل و فصل شود. زیرا ما نیز نگرانی های خود را در مورد طرف مقابل داریم. باید به دنبال راهکارهای خلاق باشیم ، به جای اتخاذ مواضع مشخص که راه به جایی نمی برد. همچنین باید از پیشنهادات مبتکرانه استقبال کنیم.
روسیه طرح 'گام به گام' را مطرح کرده است و ما از آن به دلیل اساس مبتکرانه اش تقدیر و استقبال کرده ایم. اما برای به توافق رسیدن در مورد جزئیات مشخص آن باید مذاکرات با کارشناسان صورت بگیرد.
خانم اشتون گفت که از طرح روسیه مطلع است و خواستار همکاری ایران با روسیه در قالب این طرح شده است. اما روس ها به اطلاع ما رسانده اند که با چندین کشور مذاکره کننده 1+5 گفت و گو کرده اند و در نهایت برای مذاکرات بیشتر هنوز به زمان نیاز دارند.
این خلاصه مذاکرات من با خانم اشتون بود که به طور کلی مثبت تلقی می شود؛ زیرا در دیدار اولیه در ژنو، گام های مثبتی در راستای ارتقای درک مشترک برداشتیم. مقامات سازمان انرژی اتمی ایران، برای اولین بار به دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دادند تا بازرسان خود را به نیروگاه آب سنگین اراک و مراکز تحقیقاتی تجهیزات سانتریفیوژهای پیشرفته بفرستد و این امر برای نشان دان حسن نیت و شفافیت ما انجام شده است.
افراسیابی: ایران اخیرا 'یوکیا آمانو'، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، را برای بازدید از تاسیسات هسته ای خود دعوت کرد، اما وی پیش شرط هایی را برای این دیدار اعلام کرده است؛ اکنون وضعیت این دعوت چگونه است؟
صالحی: فریدون عباسی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، دعوتنامه ای برای آمانو فرستاده است، اما پیش شرط گذاشتن در مورد دعوت نامه درست نیست و اگر آمانو می خواهد به ایران بیاید، این دعوت همچنان برقرار است. ایران به عنوان یک عضو مسئول و فعال آژانس انتظار دارد که مدیر کل این نهاد بین المللی، همانند دبیر کل های پیشین از کشورهای عضو دیدن کند. به ویژه آن کشورهایی که فعالیت های صلح آمیز هسته ای دارند. توصیه ما این است که آمانو دعوت را بپذیرد، اما این امر به خود وی بستگی دارد.
افراسیابی: محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، در سفر خود به سازمان ملل متحد گفت که در صورت فروش سوخت هسته ای برای رآکتور تهران، ایران غنی سازی 20 درصد را متوقف خواهد کرد. آیا این امر یعنی، معامله مبادله سوخت باردیگر مطرح شده است؟
صالحی: هنگامی که مسئله مبادله سوخت سه سال قبل مطرح شد، ما از آژانس درخواست کردیم که سوخت هسته ای را به تهران برسانند؛ دقیقا مانند 25 سال قبل وقتی ما از طریق آژانس سوخت را از آرژانتین خریدیم. این بار آمریکایی ها و روس ها، معامله مشترکی را ارائه کردند که به موجب آن سوخت ایران تامین می شد؛ اما این امر تنها تحت شرایط مشخصی میسر بود. ما کمی تعجب کردیم؛ زیرا تامین سوخت مسئله ای تجاری است که از راه های قانونی انجام می شود. به چه دلیل باید برای آن پیش شرط بگذاریم؟
این امر تا زمان بیانیه تهران در سال 2010 ادامه یافت که بر اساس نامه 'باراک اوباما'، رییس جمهوری آمریکا، به همتای برزیلی و نخست وزیر ترکیه انجام شده بود. وی در این نامه از آنها خواسته بود تا ایران را به انجام مبادله سوخت تشویق کنند. نامه ای که 'لولا داسیلوا'، رییس جمهوری برزیل، بعدها آن را منتشر کرد. من به یاد می آورم که وی قبل از آمدن به ایران، در یک کنفرانس خبری در مسکو حضور داشت.
به گفته داسیلوا، 'دمیتری مدودیف'، رییس جمهوری روسیه، به او گفته است که امکان موفقیت این طرح 30 درصد خواهد بود. با وجود تعجب مسئولان برزیلی و ترکیه این طرح پیش رفت و ما اعلام کردیم که آماده انتقال یکهزار و 200 کیلوگرم از اورانیوم 3.5 درصد غنی شده خود به ترکیه هستیم؛ تا زمانی که 120 کیلوگرم سوخت هسته ای به تهران برسد. اما آمریکایی های بعدا با این طرح مخالفت کردند و دلیل آن نیز معلوم نیست.
امروز شرایط به گونه ای است که ما دوباره آماده ایم تا موضوع مبادله سوخت را همان طور که رییس جمهوری ایران گفته است، بررسی کنیم. اما زمان گذشته است و این پیشنهاد ارزش خود را از دست داده است؛ زیرا خود ما در حال تولید سوخت هسته ای هستیم و توانایی تولید سوخت دیگر کشورها را نیز داریم. آنها در ابتدا این امر را نمی پذیرفتند و تردید داشتند که ما می توانیم اورانیوم با غنای 20 درصد را به دست آوریم. با وجود این، بعد از دستور ریاست جمهوری کارشناسان ما به سرعت این هدف را دنبال کردند. آنها هنوز ما را باور ندارد و ما را به مبالغه متهم می کنند تا اینکه گزارش آژانس این واقعیت را تایید کرد.
سپس گفتند نمی توانیم صفحه سوخت هسته ای تولید کنیم؛ اما حدود یک سال و نیم قبل مدلی از صفحه سوخت هسته ای به آنها ارائه کردیم که از مس ساخته شده بود. خوشبختانه طی چند ماه آینده می توانیم. وقتی این امر اتفاق بیفتد، مبادله سوخت دیگر برای ما ارزش نخواهد داشت. ما اکنون قصد نداریم که همه اورانیوم موجود خود را به اورانیوم با غنای 20 درصد تبدیل کنیم. رییس جمهوری اعلام کرده است که اگر آنها سوخت هسته ای را به ما بدهند، ما غنی سازی را متوقف خواهیم کرد.
افراسیابی: در صحبت هایتان گفتید که بیانیه تهران، به ابتکار ترکیه و برزیل و توافق آمریکا صورت گرفت. به دلیل تحولات سریع منطقه از آن زمان به بعد مانند نا رضایتی ایران از رفتار ترکیه در منطقه، آیا این بیانیه از نظر ایران همچنان معتبر است. آیا ترکیه به عنوان میانجی قابل اعتماداست.
صالحی: می خواهم از دو جهت به این سوال پاسخ بدهم؛ اول از نظر شخصی و دوم سیاست خارجی ایران.
نظر شخصی من این است که ایران و ترکیه مانند دو همسایه با روابط دراز مدت یکدیگر را کامل می کنند و باید تلاش های فراوانی را برای نزدیکی به هم در همه زمینه ها تا حد ممکن صورت دهند. اما از نظر سیاست خارجی ایران، گفته ایم که ایمن سازی مرزها و ایجاد روابط مطلوب با همه همسایگان اولویت ما است. این امر یعنی، اگر هر مسئله ای روی دهد، آن را رها نمی کنیم و باید به نوعی حل شود. برای نمونه حل و فصل، مسئله اراضی و آب های مرزی با عراق، بر اساس قرارداد سال 1975 در حال انجام است و ما در مراحل نهایی هستیم. یعنی این قرارداد در نهایت عملی خواهد شد. ما 15 همسایه داریم و اگر بخواهیم بین آنها اولویت بندی کنیم؛ ترکیه و عربستان سعودی رتبه اول را خواهند داشت.
ترکیه کشوری قدرتمند و وارث امپراتوری عثمانی است. این کشور به نام اسلام در برابر غرب ایستاده است و به قدرتی منطقه ای تبدیل شده است. ما ترکیه را اولویتی در سیاست خارجی خود می دانیم، همچنین عربستان سعودی که خادمین الحرمین الشریفین و قدرت مهم اقتصادی، عضو کشورهای گروه 20 است. ریاض نقش مهم و نفوذ فراوانی در جهان اسلام دارد. در نتیجه روابط ما با عربستان سعودی به اندازه ترکیه مهم است. ما مانند رقیب به ترکیه نگاه نمی کنیم. پیشرفت و رفاه ترکیه، پیشرفت و رفاه ماست. امنیت این کشور امنیت ماست. در واقع رفاه همه همسایگان ما مهم است. به عبارت دیگر، باور داریم که از پیشرفت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی همسایگان مان، ما نیز متنفع می شویم و مشکلات آنها نیز بر ما تاثیر می گذارد.
همان طور که ایران میزبان سه میلیون پناهنده از کشورهای همسایه بوده است. باید بگویم با آنکه ترکیه را مانند دوست و شریکی همراه می بینیم، طبیعی است دیدگاه های ما در مورد موضوعات بین المللی همواره صد درصد مطابق هم نیست. ما خواستار ارتقای همکاری ها و از بین بردن موانع هستیم. این خطر مشی موفقیت آمیز بوده است و به زودی می توان انعکاس آن را در ابعاد اقتصادی دید.
مسائل سیاسی نمی تواند توسعه روابط انسانی و دو طرفه بین دو کشور را متوقف سازد. با وجود این، باور داریم که نقش ترکیه در بیانیه تهران بسیار مهم بوده است؛ زیرا احتمالا برای اولین بار نشان داد که مسئله ای بین المللی با همکاری کشورهای در حال توسعه قابل حل است. شخصا باور دارم آمریکا به همین دلیل با این بیانیه مخالف و از پیشنهاد اولیه خود صرف نظر کرد. اگر این بیانیه موفقیت آمیز بود، نقطه عطفی در برآوردهای بین المللی و جهانی به شمار می آمد و همان طور که گفتم به نطر من آمریکایی ها و دیگر کشورها به همین دلیل با آن مخالفت کردند. زیرا سال ها مانند متولی نظم جهانی عمل کرده اند و نمی خواهند مسائل بین المللی توسط کشورهای در حال توسعه حل شود، بلکه می خواهند خودشان در این امور دست داشته باشند.
افراسیابی: مشکلات سوریه تا چه حد بر روابط ایران و ترکیه تاثیر منفی داشته است؟
صالحی: کاملا واضح است که مسئله سوریه بر روابط ایران و ترکیه تاثیر نخواهد داشت. این روابط مهم تر از آن است که اجازه داد مسائل بین المللی بر آن تاثیر گذارد. بارها گفته ایم که ترکیه و سوریه را به عنوان اعضای خانواده ای می دانیم که اگر یکی از آنها مسئله داشته باشد، دیگر اعضا نیز باید برای حل آن بکوشند. خود را از آنها جدا نمی دانیم. روابط ما با سوریه و ترکیه راهبردی است و با مسئولان هر دو طرف مذاکرات مستمری داریم.
افراسیابی: عده ای از نظامیان ارشد ایران تصمیم ترکیه را برای نصب رادار ضد موشک سازمان پیمان آتلانتیک شمالی 'ناتو ' محکوم کرده اند و آن را با امنیت ملی ایران متضاد دانسته اند، برآورد شما در این زمینه چیست؟
صالحی: ما آشکارا مخالفت خود را با برادران ترکیه ای بیان کرده ایم. اما مقامات این کشور هنوز در این مورد اظهار نظری نکرده اند و ما اطلاعاتی نداریم که نشان دهد ترکیه صد در صد این تصمیم را گرفته است. امیدواریم این امر در سطح مذاکرات پارلمانی و اخبار رسانه ای بماند. جمهوری چک، چند سال قبل نیز چنین تصمیمی را اعلام کرده بود، اما بعد از اما و اگرهای فراوان، اتفاقی روی نداد. در مورد ترکیه نیز هنوز بیانیه رسمی منتشر نشده است و در حد اخبار رسانه ای است. البته گفته ایم این امر مهم نیست ، به ویژه در شرایط فعلی که می تواند پیام نادرستی را منتقل کند و در گفت و گو با برادران ترکیه این امر را مطرح کرده ایم.
افراسیابی: آیا ترکیه نسبت به نگرانی های ایران، پاسخی داده است.
صالحی: این امر در واقع به بحث های تندی داخل ترکیه و بین احزاب و گروه های سیاسی تبدیل شده است. من به مباحث و درگیری های لفظی احزاب ترکیه اشاره می کنم. عده ای می گویند این تصمیم با منافع ملت های مسلمان هماهنگ نیست. به همتایان ترکیه ای خود توصیه کرده ایم که از اتخاذ هر نوع اقدام سریعی خودداری کنند.
صالحی: بله کاملا خوش بین هستم و اگر مصر اعلام کند می خواهد روابط دیپلماتیک کامل با ایران داشته باشم، تمایل دارم به سرعت دیپلماتی به این کشور اعزام کنم. ما شرایط مصر را درک می کنیم. مصر کشوری بزرگ با هزاران سال تاریخ است. این کشور مرکز اندیشه و تفکرهای اسلامی بوده است. همواره روابط نزدیکی با مصر داشته ایم؛ غیر از چند دهه اخیر به دلیل قرارداد 1979 کمپ دیوید. ما خواستار پیشرفت مصر هستیم. مردم مصر در شرایط فعلی دیدگاه مشابهی با ما در مورد قرارداد کمپ دیوید دارند، این قرارداد هرگز به نفع مصر نبوده است و غرب و اسرائیل هرگز خواستار رفاه و پیشرفت مصر نبوده اند. علاوه بر اینها، قرارداد یاد شده حاکمیت مصر بر صحرای سینا را نیز در نظر ندارد.
افراسیابی: اولویت های سیاست خارجی ایران، امروز چیست؟
صالحی: ما اولویت های زیادی داریم. اول اینکه کشوری خاص هستیم؛ زیرا کشورهای کمی به این اندازه همسایه دارند. خوشبختانه، کم ترین مشکل را با 15 کشور همسایه خود داریم. اولویت مهم ما روابط خوب با همه همسایگان و حل همه
مشکلاتی است که در این راه احتمالا روی خواهد داد.
دومین اولویت، جهان اسلام است؛ یعنی استحکام روابط مان با کشورهای مسلمان، در حوزه های اقتصادی، فرهنگی و دیگر عرصه ها.
سومین اولویت حل و فصل موانع موجود در ارتقای روابط با اتحادیه اروپاست. باور داریم که دلیلی برای سردی روابط با اروپا وجود ندارد و ما روابط عمیقی با اروپا داریم.
بسیاری از کارخانه ها، مراکز تولیدی و تخصصی ما در گذشته از غرب وارد شده است. شباهت ها و تفاوت های فراوانی داریم. باید بر شباهت های خود برای حل تفاوت های مان تمرکز کنیم. متاسفانه دیدگاه اروپایی ها اشتباه است. آنها تفاوت ها را برجسته می کنند که حل مشکلات را دشوارتر می سازد. در گفت و گو با بسیاری از وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی، به آنها گفتم باید رویکرد خود را تغییر دهند، سپس شاهد نتیجه های محسوسی در سیاست ایران خود خواهند بود. در نهایت، روابط ما با کشورهای آسیایی مانند هند، چین، جنوب آسیا و غیره هر روز بهبود می یابد. این کشورها پیشرفت های اقتصادی و فنی فراوانی داشته اند که به آنها اجازه داده است تا عرصه های گسترش روایط خود را با توجه به مقتضیات زمان توسعه دهند. روابط ایران با آنها بیشتر شده است.
نظر شما :