دخالت چین و روسیه در رقابت استراتژیک ایران و آمریکا

این گزارش نشان می دهد که چین و روسیه در حالی حول محور رقابت ایران – آمریکا قرار گرفته اند، که چین نسبت به ایران، و روسیه به سمت غرب تمایل بیشتری نشان می دهد. به عنوان دو قدرت بزرگ جهان و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، این کشورها در مهار و یا پوشش جاه طلبی های هسته ای و منطقه ای ایران نقش حائز اهمیتی را ایفاء می کنند.به گزارش اشراف، چین و روسیه هیچ کدام به طرفین این رقابت متعهد نبوده، و یک موازنه بسیار پیچیده را بوجود آورده اند: اعمال نفوذ برای کمک به پیشبرد مواضع خود در عین تلاش برای حداقل سازی هزینه های دیپلماتیک این ارتباط دو طرفه. برای تضمین حمایت چین و روسیه ، ایالات متحده و ایران بر ارزش ارتباط آنها با خود و هزینه های همکاری با طرف مقابل تاکید می نمایند. 

تلاش برای جلب حمایت چینی ها، بر زمینه امنیت انرژی متمرکز بوده، اما سعی می شود تا از منظر جهانی به آن نگریسته شود. ایالات متحده در تلاش است تا چین را در مسائل نظم بین المللی کنونی درگیر نماید، در حالی که ایران با رد وضع موجود، مصرانه می خواهد تا چین، به عنوان یک قدرت غیر غربی، در ایجاد یک سیستم جدید مجزا از غرب بکوشد. این رقابت حول مسائل مربوط به گسترش سلاح های هسته ای ، تحریم ها، تجارت و سرمایه گذاری در بخش انرژی و فروش سلاح می باشد. نکته حائز اهمیت این است که، ایران به دنبال جلب حمایت چین با معرفی خود به عنوان یک منبع امن و اختصاصی انرژی برای رشد چین در قرن جدید می باشد.

علیرغم تیرگی نسبی روابط چین با ایالات متحده و ایران ، چین توانسته با حمایت انتخابی از هر دو طرف موضع مثبتی اتخاذ نماید. با حمایت و عدم حمایت همزمان، چین از این دو نقش خود به عنوان حافظ منافع ایران و عضو دائم شورای امنیت سوء استفاده نموده، و به عنوان دروازه بان ایران در برابر اثربخشی تحریم های بین المللی در خصوص جاه طلبی های هسته ای ایران عمل می نماید. چین مایل به استفاده از رقابت آمریکا با ایران به عنوان فرصتی برای رشد نفوذ خود و آزمون حدود و سقور این نظم بین المللی با رهبری ایالات متحده می باشد. چین حرکت خود را بر اساس کسب منافع از درگیری ایالات متحده با ایران ، ضمن کاهش هزینه های مربوط به حمایت از هر دو طرف محاسبه می نماید.

بر خلاف چین که به دنبال تامنی امنیت انرژی خود از طریق ایران است، روسیه منافع متعددی را دنبال می کند که همگی نیز در یک سطح قرار داشته و بر همدیگر ارجحیت ندارند. در نتیجه ، رویکرد روسیه در قبال ایران نسبت به چین بسیار گسترده تر و انعطاف پذیرتر بوده، و حمایت روسیه از رقابت ایالات متحده و ایران بر اساس موضوعات مختلف متفاوت می باشد. زمینه های اصلی این رقابت گسترش سلاح های هسته ای و تحریم ها ، تجارت و معاملات انرژی ، فناوری هسته ای و فروش زیرساخت ها، فروش تسلیحات ، و نفوذ در خلیج فارس و خاورمیانه می باشد.

روسیه به لحاظ تاریخی سهم مهمی در زیرساخت های هسته ای و توانمندی های تسلیحات متعارف ایران دارد، اما روابط بین این دو کشور تحت تاثیر شدت رقابت ایران با غرب و گرم شدن روابط روسیه با ایالات متحده در پی اعلام سیاست های “تنظیم مجدد” دولت اوباما قرار دارد. روسیه همکاری مثبتی را با ایالات متحده آغاز کرده است، اما حرکت مسکو در اجتناب از تهران را نباید به عنوان یک تغییر عمده در سیاست روسیه تفسیر نمود.

استراتژی روسیه در حفظ روابط یکسان با ایالات متحده و ایران، در تلاش برای به تصویر کشیدن روسیه به عنوان یک قدرت میانجی اتخاذ شده است. با همکاری محدود با غرب ضمن دفاع از یک رویکرد نرمتر در قبال ایران ، روسیه از مزایای همکاری انتخابی، بدون تحمل هزینه های وفاداری کامل نیز متنفع می شود.

روابط چین و روسیه با ایران عمدتا بر اساس ارزیابی های فرصت طلبانه از هزینه ها و منافع این مشارکت می باشد. نگرانی اساسی رهبران مسکو و پکن امنیت و رفاه ملت های خود بوده، و روابط بین المللی را از این نقطه نظر دنبال می کنند. تا کنون فشارهای خارجی برای از بین بردن منافع همکاری با تهران کافی نبوده است. اگر ایالات متحده بخواهد در تلاش خود برای منزوی کردن ایران از طریق ارتباط با این قدرت های بزرگ موفق شود، باید آنها را در مورد محاسبه سود و زیان ناشی از ارتباط با ایران مایوس نماید.

منبع: بررسی استراتژیک