وزارت بازرگانی بحرین ایران را تحریم کرد

دیپلماسی ایرانی: در حالی که تهران اتهام دخالت در امور داخلی بحرین را تکذیب می‌کند، وزارت بازرگانی این کشور در صدد آن برآمده تا واردات کالا و تولیدات ایرانی را متوقف کند. وزارت بازرگانی بحرین در بیانیه‌ای مدعی شد دلیل طرح این درخواست دخالت جمهوری اسلامی در امور داخلی بحرین است که تهدیدی برای امنیت ملی این پادشاهی به‌شمار می رود.

این در حالی است که کمیته امنیت ملی و سیاست خارجی ایران روز گذشته ضمن محکوم کردن اعدام 4 معترض شیعه در بحرین از مقامات این کشور خواست به سرکوب و اعمال خشونت علیه معترضان  پایان دهند. بحرین هم همانند سایر کشور‌های عرب منطقه متاثر از موج خیزش‌های مردمی که از زمستان گذشته آغاز شده در جهت تحولات سیاسی و اجتماعی گام بر‌می‌دارد. در این کشور جمعیت اقلیت شیعه علیه حکومت سنی مذهب به پا خواسته‌اند و از همان روز‌های نخستین شیعیان این کشور حمایت و پشتیبانی ایران را در اختیار داشتند. اما تنش‌ها میان تهران و منامه زمانی بالا گرفت که عربستان سعودی و پس از آن امارات متحده عربی نیرو‌های خود را برای سرکوب شیعیان معترض به این کشور گسیل داشتند. جمهوری اسلامی این اقدام ریاض و ابوظبی را به باد انتقاد گرفت و از آن پس در بیانیه‌های متعدد اقدامات خشونت‌آمیز مقامات بحرین و متحدان حکومت علیه جمعیت معترض را محکوم کرد. به موازات موضع‌گیری‌های تند تهران، شورای همکاری خلیج فارس ادعای دخالت تهران در امور داخلی بحرین را در سازمان ملل مطرح کرد و برخی مقامات غربی نیز بر این ادعا مهر تایید زدند.

این در حالی است که تهران همواره چنین ادعا‌هایی را تکذیب کرده است. از دیدگاه جمهوری اسلامی که همواره در تلاش برای اتحاد شیعیان در منطقه بوده است، به پا خاستن جمعیت شیعه در بحرین علیه پادشاهی سنی مذهب اقدامی مثبت محسوب می‌شود. این در حالی است که دیگر کشور‌های منطقه از جمله عربستان سعودی و امارات با اکثریت جمعیت سنی تحولات بحرین را به گونه‌ای دیگر ارزیابی می‌کنند. به تعبیر آنها به قدرت رسیدن شیعیان در بحرین ریسک سرایت اعتراض‌های مشابه به این کشور‌ها و تهدید اقتدار آنها را به همراه خواهد داشت.

خبرگزاری‌های بحرین به نقل از بیانیه وزارت بازرگانی این کشور گزارش دادند: با توجه به شرایط کنونی منطقه و اولویت حفظ استقلال و اقتدار بحرین و ممانعت از هر گونه مداخله خارجی در امور داخلی، وزارت بازرگانی از شرکت‌ها ، موسسات، سازمان‌ها و تجار می‌خواهد به تعاملات خود با ایران از جمله واردات و صادرات کالا و معاملات پولی پایان دهند. همچنین در این بیانیه از بانک‌های بحرین نیز درخواست شده است روابط مالی خود با ایران را متوقف کنند. در بخش دیگری از بیانیه وزارت بازرگانی بحرین، شورای همکاری خلیج فارس  و دیگر کشور‌های عربی نیز به پیروی از این الگو ترغیب شده‌اند. پس از اقدام بحرین در اخراج یکی از دیپلمات‌های سفارت ایران در هفته گذشته، بیانیه وزارت بازرگانی این کشور تازه‌ترین تنشی است که در بن‌بست روابط تهران و منامه ایجاد می‌شود. باید گفت ایران و بحرین به طور تاریخی سابقه چندانی در همکاری‌های تجاری و سیاسی با یکدیگر نداشته اند اما در سال‌های اخیر مقامات دو طرف هر از گاهی از تمایل به تقویت روابط سخن گفته‌اند. شاید بتوان اقدام منامه در جهت توقیف روزنامه اخبار خلیج پس از آغاز دومین دور ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سال 2009 را نقطه عطفی در روابط اخیر تهران و منامه توصیف کرد. این روزنامه پس از انتقاد به دولت ایران توسط دولت بحرین تعطیل شد. مدت کوتاهی پس از این اقدام سفیر وقت ایران از لزوم احیای روابط با بحرین سخن گفت و چندی بعد مقامات بازرگانی ایران و بحرین موضوع ارتقاء سطح همکاری‌های اقتصادی را مورد بررسی قرار دادند. باید گفت که تا کنون صنعت انرژی مهمترین موضوع همکاری‌های دوجانبه میان ایران و بحرین بوده است. در 2009 مذاکراتی برای واردات گاز ایران به بحرین آغاز شد اما اظهارات برخی مقامات ایرانی در خصوص تعلق داشتن بحرین به ایران به عنوان یک استان این مذاکرات را در معرض تهدید قرار داد به نحوی که تا کنون به نتیجه نرسیده است.

این در حالی است که موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیز به طور مستقیم روابط تهران و منامه را تحت تاثیر قرار داده است. ایران در سال 2007 پیشنهاد همکاری و کمک‌های مالی و تجهیزاتی به بحرین برای احداث نیرو‌گاه هسته‌ای در این کشور را ارائه داد که با پاسخ سرد مقامات بحرین مواجه شد. در سال 2008 نیز بحرین همگام با تحریم‌های ایالات متحده علیه سیستم بانکی ایران حرکت کرد و مبادلات بانکی با ایران را به دقت تحت نظر قرار داد. کاخ سفید و متحدانش به منظور محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحریم‌هایی را علیه سیستم بانکی ایران و برخی بانک‌های خارجی همکار با آنها اعمال می کنند که به گفته مقامات آمریکایی بحرین همکاری نزدیکی در این زمینه با آمریکا دارد. هرچند این شواهد از سطح پایین‌تر از معمول روابط دوجانبه حکایت دارد اما اقدام وزارت بازرگانی بحرین در جهت متوقف کردن همکاری‌های تجاری و اقتصادی با ایران، گامی علنی برای پایان دادن به روابط دوجانبه دست کم در زمینه اقتصادی به شمار می‌رود.

این در حالی است که روابط دیپلماتیک دو کشور نیز با توجه به وارد شدن اتهام دخالت به ایران و اخراج دیپلمات ایرانی از سفارت در شرایط مطلوبی قرار ندارد. از سویی دیگر وزارت بازرگانی بحرین از دیگر کشور‌های حوزه خلیج فارس که روابط اقتصادی گسترده‌تری با ایران دارند نیز درخواست کرده تا اقدامات مشابهی را به عمل آورند. باوجود اینکه دنبال کردن این الگو علیه ایران توسط دیگر کشور های عربی  در پس پرده‌ای از ابهام قرار دارد اما در حال حاضر نیز برخی از شیخ نشین‌های منطقه از جمله دوبی محدودیت‌هایی را در تجارت با ایران اعمال می‌کنند. تفاوت آشکار در الگوی دوبی و بحرین در این نکته نهفته است که دوبی فارغ از دغدغه‌های سیاسی و به واسطه همکاری به ایالات متحده در جهت محدودیت فعالیت‌های اقتصادی با ایران گام برداشت اما دغدغه اصلی بحرین در این زمینه دغدغه‌های سیاسی است. این در حالی است که با توجه به تحولات اخیر خاورمیانه الگو‌های سیاسی شماری از کشور‌های منطقه در شرف تکوین است که به طور حتم دغدغه‌های سیاسی در تعامل با ایران نیز در این روند وجود خواهد داشت.