چالش‌های امروز و فردای ترکیه
ترکیه در سالی که گذشت با چالش‌های داخلی و خارجی متعددی مواجه بود. چالش‌های مهمتر، موضوعات پیچیده‌ای هستند که ریشه در سال‌های پیشین دارند و بلافاصله باید اضافه کرد که بیشتر آنها نیز برای سالیان پیش رو همچنان ادامه خواهند داشت. در این گفتار به مهمترین چالش‌های مطرح در فضای سیاسی ترکیه در سال گذشته و سال آینده می‌پردازیم. چالش‌هایی که ترکیه در سالی که گذشت در داخل کشور با آن مواجه بود به طورعمده مسائلی است که از گذشته در این کشور وجود داشته است.
یکی از مهمترین مسائل در این حوزه که در نظرسنجی‌های انجام گرفته نیز نگرانی جدی و گسترده عمومی نسبت به آن دیده می‌شود، مسئله کردها است. در آخرین نظرسنجی که توسط شرکت تحقیقات مشاوره ای \"کانسن سس\" صورت گرفته اولین دغدغه مردم ترکیه مسئله بیکاری و دغدغه دوم مسئله حزب \"پ ک ک\" و به عبارت دیگر مسئله کردها بود.
در اغلب کشورها دغدغه‌های معیشتی و رفاهی از نظر اهمیت جایی برای مسائل سیاسی در ردیف‌های اولین نمی‌گذارند. لذا این امر که یک مسئله سیاسی در کنار مسئله معیشت جزو اولویت‌های نگرانی‌های مردم محسوب شود نشان دهنده اهمیت این موضوع است. مسئله کردها برای حکومت‌های ترکیه جدید یعنی ترکیه بعد از عثمانی همیشه مطرح بوده و به نظر می‌رسد تاکنون راه حل‌های طرح شده و به اجرا درامده، نتیجه مطلوب را برای حکومت‌های ترکیه از جمله حکومت کنونی نداشته است.
یکی از وقایع سال گذشته در این زمینه تشکیل مجمع جامعه دموکراتیک کرد بود و در این مجمع سخن از پرچم جداگانه و رسمیت یافتن زبان کردی هم‌طراز با زبان ترکی به میان آمد که واکنش‌هایی را در محافل سیاسی نظامی داخلی ترکیه به دنبال داشت. مطلب مهم دیگر در زمینه مسایل کردی این است که به نظر می‌رسد محافل کردی با توجه به تحولاتی که در کل منطقه در حال وقوع است، در حال بررسی تغییر رفتار خود هستند. انها در حال ارزیابی شرایط جدید منطقه هستند و بسیار محتمل است در ماه‌های پیش رو با الگو گرفتن از اعتراضات کنونی در کشورهای منطقه اقدامات و تحرکات جدیدی را از کردهای منطقه شاهد باشیم.
از دیگر چالش‌هایی که ترکیه در سال گذشته با آن مواجه بود، موضوع ادامه انتقال قدرت سیاسی از محور قدرتمند ارتش به سیاسیون بود. این کار بزرگ نیازمند زمان است و ملاحظه می‌شود به تدریج از طرق مختلف همانند قانونگذاری در مجلس، مذاکره و روش‌های دیگر محافل سیاسی در پی ان هستند که ارتش و نیروهای مسلح به جایگاه موظف خود بازگردند و با ترک صحنه غصب شده سیاسی وظیفه اصلی خود را انجام دهد.
عمده فعالان سیاسی به دنبال این هستند که همچون جوامع توسعه یافته سیاستمداران به نمایندگی از مردم حکومت را اداره کنند. در سالی که گذشت در این زمینه برخی برخوردها دیده شد. از جمله بازداشت و محاکمه برخی از فرماندهان سابق و لاحق بلندپایه ارتش بود که گفته می‌شود در طراحی کودتایی شرکت داشته اند. پرونده آنها هنوز مفتوح است و هر روز مسائلی در این زمینه در رسانه‌ها مطرح می‌شود.
چالش سوم که در ترکیه از گذشته وجود داشته است و در دولت عدالت و توسعه به شکل جدی‌تر مطرح شده، تقابل بین محافل لائیک و اسلام‌گرا است. در مصادیقی چون مساله حجاب، در قضیه ورود دانشجویان محجبه به دانشگاه‌ها و یا مهمانی روز ملی ترکیه و حضورخانم‌های محجبه مقامات این موضوع دیده می‌شود؛ در دل جامعه ترکیه و در محافل دارای قدرت هم این مسئله به طور جدی دنبال می‌شود.
جدای از این که اعتقادات و باورهای اکثریت جامعه ترکیه اسلامی است و قائل به این هستند که دین جایگاه ویژه ای در زندگی آنها دارد ولی به نظر می‌رسد که وقتی این پرسش مطرح می‌شود که آیا اسلام باید در حکومت مشارکت داشته باشد یا خیر؟ اکثریت همین افراد بر این امر تاکید دارند که دین و حکومت دو مقوله جداگانه هستند. در یک نظرسنجی که اخیرا در روزنامه وطن ترکیه انتشار یافته این مسئله به خوبی دیده می‌شود.
به طور نمونه 85 درصد مردم اعتقاد دارند دین عامل مهمی در زندگی است و 65 درصد در یک سوال دیگر می‌گویند رهبران دینی باید از سیاست دور بمانند. به هر حال موضوع دین در جامعه ترکیه و در محافل سیاسی و اجتماعی یکی از موضوعات اصلی است که در سال گذشته در جلوه‌های مختلف خود را نشان داد و در سال پیش رو نیز ادامه خواهد یافت.
موضوع دیگر به عنوان چالش داخلی ترکیه در سال گذشته بحث‌هایی بود که از سوی جامعه \"علویون\" در ترکیه مطرح می‌شد. بر اساس آمار منتشره در روزنامه حریت در نوامبر 2010 به نقل از گزارش وزارت خارجه امریکا رقمی که برای جامعه علویون در این کشور ارایه شده بین 15 تا 20 میلیون از جمعیت 77 میلیونی است که رقم چشمگیری است.
در جامعه ترکیه علویون خواسته‌های خود را تاکنون به شکل دموکراتیک مطرح کرده اند و دولت هم به دنبال این است که به این خواسته‌ها تا آنجا که می‌تواند توجه کند. به ویژه انکه در هرگونه انتخابات این میزان جمعیت وزنه سنگینی به حساب می‌اید.
مطلب دیگری که به عنوان چالش‌های داخلی ترکیه و در لایه‌های زیرین و همچنین اساسی ترکیه باید مورد توجه قرار گیرد این است که مجموعه تحولاتی که حزب عدات و توسعه ایجاد کرده و یا در دستور کار خود دارد نیازمند ان است که در گذر زمان نهادینه شود وگرنه با مقاومت نیروهای مخالف از میان خواهد رفت.
حزب عدالت و توسعه برای پیشبرد برنامه‌های خود موانع سختی در مقابل دارد. ازادی دینمداری و کاهش قدرت سیاسی ارتش دو عاملی هستند که جریانات لائیک و نیروهای مسلح را در مقابل دولت فعلی به ائتلاف می‌رساند.
آخرین مورد چالش‌های داخلی ترکیه رقابت‌هایی است که از مدتی پیش بین جناح‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی در ترکیه در مورد انتخابات 22 خرداد سال آینده آغاز شده است. این انتخابات از یک زاویه دیگر یک نوع ارزیابی نیز از برنامه‌هایی است که حزب عدالت و توسعه تاکنون داشته است.
موضوع انتخابات در حال حاضر در فضای سیاسی ترکیه مورد توجه تمام محافل سیاسی به ویژه احزاب است و هر حزب و گروهی شامل حزب عدالت و توسعه وقتی بحثی را مطرح می‌کنند یا موضعی را اتخاذ می‌کنند قطعا به اثرات آن بر انتخابات پیش رو توجه دارند. حزب حاکم عدالت وتوسعه در شرایط حاضر بر دیگران برتری آشکاری دارد. اما این سوال نیز قابل تامل است که ایا ارتش در کنار احزاب لائیک قواعد بازی را در انتخابات اتی رعایت خواهند کرد؟ پرونده تقلب در کشورهای این منطقه بسیار حجیم است.
نظر شما :