رویکرد اسپانیا در پرونده هسته‌ای ایران
نویسنده خبر:
آزاده السادات طاهری
گفتاری از سيد داود صالحى، سفیر سابق ایران در اسپانیا براى ديپلماسى ايرانى
مذاکرات ایران با کاترین اشتون نماینده 1+5 قرار است در روزهای آینده برگزار شود. در مورد مکان این مذاکرات بحث‌هایی مطرح شده است. این مذاکرات یادآورد مذاکرات لاریجانی- سولانا در اسپانیا است. سيد داود صالحى، سفیر سابق ایران در اسپانیا در گفتاری برای «دیپلماسی ایرانی» با بررسی مذاکرات در آن زمان توصیه‌هایی برای امروز دارد:
گفتاری از سيد داود صالحى، سفیر سابق ایران در اسپانیا براى ديپلماسى ايرانى:
اسپانيا از جمله کشورهای عضو اتحادیه اروپاست که در دو دهه اخير، به دور ازهرگونه تنش جدى روابط خوب و رو به توسعه‌ای را با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرده است. این روابط چه در زمان حاکمیت حزب مردمی و چه در دولت کنونی یعنی حاکمیت حزب سوسیالیت، با سفر مقامات عالی دو کشور و امضای موافقت نامه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی و فرهنگی رو به گسترش بوده است. اسپانیا پنجمين قدرت اتحاديه اروپا محسوب می‌شود و در تعامل با دیگر کشورها، متعهد به اجرای سياست‌هاى اتحاديه اروپا است. در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران نیز محذوراتی که به واسطه اتحادیه اروپا برای دولت اسپانیا ایجاد می‌شود را نمى‌توان از نظر دور داشت. تا زمانی که اتحادیه اروپا به عنوان طرف اصلی مذاکره با جمهوری اسلامی ایران انتخاب نشده بود، موضع این کشور به تبع از فضاى بين المللى بيان مى‌شد.
ولی از زمان شروع روند مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با 3 کشور اروپايى یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان، برخورد اسپانيا نیز جلوه کاملا اروپايى گرفت و در قالبی جدید ضمن طرح برخی ملاحظات جدید و متحد نشان دادن خود، به طور دوستانه خواستار انعطاف و همکارى‌هاى بیشتر جمهوری اسلامی برای حل و فصل موضوع هسته‌ای شد.
در ارتباط با تغيير ترکيب مذاکره کنندگان و شکل گیری 1+5، اسپانيا تلاش کرد برای حفظ منافع خود در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران و همچنین ایفای نقش فعال در عرصه بين المللى و به ويژه اتحادیه اروپا، نظر مقامات جمهوری اسلامی ايران را برای پیشبرد مذاکرات جلب کند.
سفر «فیلیپ گونزالس» نخست وزير اسبق اسپانیا، استقبال از دو سفر آقای متکی وزیر امور خارجه کشورمان، استقبال از سه سفر آقای دکتر لاریجانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی که آخرین آن در کاخ «لاکینتا» انجام شد و همچنین چندین گفتگوی تلفنی با مقامات ایران مجموعه ابتکارات و روابطی بوده که بین ایران و اسپانیا به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا برقرار بوده است. اسپانیایی بودن خاویر سولانا موجب شد که اسپانیا موفقیت سولانا را در مذاکره با طرف ایرانی را برای خود حائز اهمیت دانسته و اهمیت زیادی برای این مذاکرات و ملاقات‌ها قائل شود و همواره خواهان حل مسئله هسته‌ای ایران باشد.
آخرین دور از مذاکرات آقای لاریجانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی با خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خرداد سال 1386 با حداکثر تشریفات و با بالاترین پوشش خبری در کاخ تاریخی «لاکینتا» برگزار شد. کاخ لاکینتا يکى از کاخ‌هايی است که مذاکرات تاريخى مهم در آن برگزار مى‌شود مثلا مذاکرات انگلیس و اسپانیا با حضور تونی بلر در این کاخ برگزار شد. به این جهت این مذاکرات از نظر تشریفات و پروتکل های دیپلماتیک اهمیت ویژه‌ای داشت.
این گفتگوها بسیار موفقیت آميز هم بود و تقریبا می‌توان گفت که «مدالیته» در این مذاکرات شکل گرفت. پس از این مذاکرات نیز آقای لاریجانی دیداری با نخست وزیر اسپانیا داشت «خوزه رودريگرز زاپاته»، نخست وزير اسپانيا، نیز در این دیدارتاکید کرد که مسئله هسته‌ای ایران را می‌توان از طریق گفتگو حل کرد. او همچنین گفت جهان و به خصوص اسپانیا که به دنبال رابطه ای دوستانه با ایران است، خواهان حل مسئله هسته‌ای ایران از طریق گفتگو و برقراری روابط خوب ایران با جهان به خصوص اسپانیا است. او در این دیدار تاکید کرد که «ما به شما کمک مى‌کنيم و نیازمند کمک شما نیز هستیم.» این مواضع نشان می‌دهد که دولت سوسیالیست اسپانیا فرصت خوبی به خصوص در اتحادیه اروپا برای ایران بوده است. هر چند پس از این مذاکرات، به دلیل برخی مسائل، روند گفتگوها به شکل گذشته ادامه نیافت. ولی با این حال همواره اسپانیا، ایران را به تداوم گفتگوها تشویق کرده است و از حل مسالمت آمیز مسئله هسته‌ای ایران حمایت کرده است.
اسپانیا هیچ گاه در تصویب قطعنامه ای علیه ایران پیشگام نبوده است و با وجود این که عضو اتحادیه اروپا است تلاش کرده است که روابط دوستانه و گرمى با ایران برقرار کند. دولت سوسیالیست اسپانیا همچنین در مسائل خاورمیانه هم مواضع خوبی داشته و در این زمینه نیز مثبت عمل کرده‌اند. هم آقای «میگل آنخل موراتینوس»، وزیر امور خارجه قبلی اسپانیا و هم خانم «ترينيداد خيمنز»، که اخیرا به عنوان وزیر خارجه این کشور مطرح شده مواضع مثبتی نسبت به این مسائل داشته و دارند. خانم خیمنز پیش از این وزیر بهداشت این کشور و پیش از آن نیز معاون آمريکاى لاتين وزیر خارجه بود. در آن دوران نیز ما روابط خوبی با ایشان داشتیم و احساس مشترکی در مورد همکاری در آمریکای لاتین بین دوکشور وجود داشت.
در مجموع باید گفت دولت سوسیالیست اسپاینا نگاه مثبتی به مسائل خاورمیانه دارد و این فرصت خوبى است براى ما که همکارى‌ها را با این کشور ادامه دهیم . دولت اسپانيا دولتی بود که در زمان بوش نیروهای خود را از عراق خارج کرد و این نشان دهنده این است که ما می‌توانیم سیاست‌های بین المللی اسپانیا را مورد توجه قرار دهیم و روابط نزديکی با این کشور داشته باشیم.
این کشور در موضوع افغانستان نیز مواضع مثبتی دارد. در موضوع مسئله هسته اى ایران نیز وزير خارجه اسپانیا از این که آقای لاريجانى در آن زمان اسپانیا را به عنوان محل مذاکرات انتخاب کردند تشکر کردند و این انتخاب را نشان دوستى بین دو کشور و اطمینان ایران به اسپانیا دانستند و تاکید کردند که باید اراده سياسى برای حل این مسئله وجود داشته باشد.
البته باید اشاره کرد که آقای لاريجانى با قدرت مذاکره بالایی که داشتند بر حقوق هسته‌ای مردم ايران تاکيد می‌کردند. این حق جزء سياست‌هاى کلی نظام هست و همه گروه ها به آن معتقد هستند. آقای جلیلی نیز در حال حاضر با قاطعیت پیگیری این حقوق را دنبال می‌کنند. هرچند به نظر می‌رسد گاه اراده سیاسی در اروپا برای حل مسئله هسته‌ای ایران و پیشبرد مذاکرات به طور جدی وجود نداشته و بعضی از کشورهای اروپایی در مسیر دستیابی ایران به حقوق خود سنگ اندازى می‌کردند و دیده شد که گاه وقتی توافقاتی از مذاکرات حاصل می‌شد با سنگ اندازی مانع از اجرای آن توافق می‌شدند با این حال ما می‌توانیم با برخی از کشورهای اروپایی تبادل نظر و همکاری کنیم.
نظر مقام معظم رهبرى هم همیشه این بوده که ما با اتحادیه اروپا می‌توانیم کار کنیم و با اعضایی مثل اسپانيا، ایتالیا و يونان که وجوه مشترک داريم می‌توانیم مواضع خود را منتقل کنیم و این کشورها صدایی متفاوت و واضح تر در اتحادیه اروپا باشند.
اینکه هر دولتى يک رويکردى در سیاست خارجی دارد امری منطقی و قابل پذیرش است. مثلا دولت گذشته رویکرد تنش زدایی را در سیاست خارجی دنبال می‌کرد و دولت فعلی رویکرد دیگر یعنی رویکرد مدعی گرایانه را در سیاست خارجی در پیش گرفته است. با این حال فارغ از این نوع رویکرد‌ها و سیاست‌های کلان، در ارتباط با نحوه اجرای سياست خارجی، ما به عنوان سفرای گذشته و امين نظام به تجربیاتی دست یافته ایم که هر دولتی می‌تواند این تجربیات را مد نظر داشته باشد. به نظر من درهر شرايطى و با هر رویکردی در سیاست خارجی، اگر آن سیاست‌ها با راه حل‌های دیپلماتیک و با زبان عرف بین المللی مطرح شود نتیجه بهتری حاصل می‌شود. به هر حال ایران عضوی از سازمان ملل است و باید بر اساس روند پذیرفته شده در این سازمان رفتار کنیم. در پایان باید گفت اتحاديه اروپا ما را همسایه خود می‌داند.
درست است که بعضی از اعضای این اتحادیه به دلیل سیاست های فراآتلانتیکی خود و ملاحظاتی که به دلیل روابط خود با آمریکا دارند گاه سیاست‌های غیر منطقی را در پیش می‌گیرند، با این حال چنانچه در دولت گذشته و حتی در زمانی که آقای لاریجانی مذاکرات هسته‌ای ایران را هدایت می‌کردند این موضوع اتفاق افتاد، ما مذاکرات خوبی با برخی از اعضای اتحادیه اروپا داشتیم.
به نظر من سفرهاى آقای لاريجانى به اسپانیا و پرتغال مذاکرات ایشان با سولانا بسیارارزنده بود. ما باید از تجربيات گذشته استفاده کنیم. باید از این تجربیات درس گرفت و با در نظر گرفتن آنها مذاکرات آینده را نیز با موفقیت پیش برد.
نظر شما :