واحد پول اسلامی؛ ایده‌ای مقدماتی

محمود احمدی نژاد در بيست و پنجمين اجلاس عالی کميته دائمی همکاری اقتصادی و بازرگانی سازمان کنفرانس اسلامی  بر ضرورت پيشرفت کشورهای اسلامی تاکید کرد و  باز مهندسی مبانی نظری اقتصاد اسلامی و طراحی ساختارهای مورد نياز همانند پول، مقررات گمرکی و موسسات اقتصادی مناسب را به عنوان راهکارهای ميان مدت و انجام مبادلات با پول های ملی اعضا، تاسيس بازار مشترک، تعريف سبد ارزی برای معاملات بين کشورهای عضو و فقر زدايی را به عنوان راهکارهای کوتاه مدت ارايه داده است.

گفتاری از دکتر مهدی تقوی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصاد بین الملل:

پیشتر ایران بحث واحد پول مشترک آسیایی را مطرح کرده بود، در این ارتباط مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی هایی انجام داد که گزارش این بررسی ها به کمیسیون اقتصادی مجلس رسید. در بررسی‌های بیشتر مشخص شد که به عنوان مثال کشوری با قدرت اقتصادی چون ژاپن هرگز به این سیستم مشترک پولی در آسیا نخواهد پیوست و به این ترتیب چنین پیشنهادی از ابتدا شکست خواهد خورد.

حال در مورد واحد پول مشترک کشورهای اسلامی باید گفت که زمانی این ایده قابل تحقق خواهد بود که مراحل زیادی طی شود. در مورد واحد پولی مشترک در اتحادیه اروپا شاهد بودیم که ابتدا فرایند کار از اتحادیه‌های گمرکی آغاز شد، سپس همکاری‌های منطقه‌ای و بازار مشترک میان کشورهای اروپایی شکل گرفت و سرانجام کار، ادغام اقتصادی کشورهای اروپایی به ادغامی کامل تبدیل شد که علاوه بر سازوکارهای اقتصادی حالا پارلمان فرا ملی اروپایی نیز دارد.

این فرایند حاصل کاری عظیم بود اما کمتر از ده سال است که واحد پول مشترک اروپا یعنی یورو به عرصه عمل رسیده است. کشورهای اسلامی نیز باید از مراحل پایه آغاز کنند تا در آینده به واحد پول و سازوکارهای اقتصادی مشترک دست یابند.

در اولین گام باید بررسی شود که معاملات و مبادلات میان کشورها اسلامی چه میزان است، پس از آن مزایا و معایب راه اندازی واحد پول مشترک اسلامی در معاملات مورد بررسی قرار گیرد. اکنون عمده کشورهای اسلامی نفت خیز و صادرکننده نفت هستند، آنها نفت خود را در بازارهای جهانی با سه قطب پولی به فروش می‌گذارند؛ دلار امریکا 65 درصد سهم را دارد، پس از آن ین ژاپن حدود 5 درصد را در اختیار دارد و باقی سهم، متعلق به یورو اروپاست.

نکته دیگری که در فرایند دست‌یابی به واحد پول مشترک میان کشورهای اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد این است که راه اندازی این واحد پولی به لحاظ سیاسی در دستور کار کشورهاست یا به لحاظ اقتصادی. تاکنون تنها مرکز پژوهش‌های مرکز تحت عنوان پول واحد آسیایی بررسی‌هایی را انجام داد و شاهد کار کارشناسی در مورد پول واحد اسلامی نبوده‌ایم.

رسیدن اروپا به واحد پول مشترک یورو در نتیجه یک سیر طبیعی و ضرورت‌های اقتصادی کشورهای این منطقه ممکن شد. کشورهای اروپایی سیر طبیعی خود را از سال 1945 آغاز کردند و پس از رسیدن به ادغام کامل در یک سیستم مشترک، کمتر از ده سال پیش واحد یورو به عنوان پول رایج و مشترک این کشورها وارد صحنه مبادلات شد.

ایده ایران برای راه‌اندازی بازار مشترک، پول واحد و سیستم‌های گمرکی مشترک میان کشورهای اسلامی، ایده‌ای مقدماتی است که به بررسی‌های مقدماتی نیاز دارد. مسائل به سادگی آن چه بیان می‌شود، نیست و تحقق چنین ایده‌هایی ناشی از نیازها و ضرورت هاست.