شفافیت؛ عنصر مفقوده

1. سفر غیرمنتظره منوچهر متکی به واشنگتن سؤالات گوناگونی را در ذهن خبرنگاران و ناظران داخلی و خارجی به وجود آورده که سرخط تمامی آنان این بود که "هدف" این سفر بی سابقه و شتابزده بود.

ملاقات که براساس ادعای متکی و سخنگویش حسن قشقاوی صرفاً جهت بازدید از دفتر حفاظت منافع ایران بوده است. متکی پس از درز کردن خبر در نیویورک و در کنفرانس خبری جالب توجهی در حضور خبرنگاران خارجی و نیز دوستان رسانه های خودی از جمله واحد مرکزی خبر به توجیه سفر خود به واشنگتن می پردازد اما پس از آن در گفت وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) وابسته و مطیع ترین نهاد رسانه ایی دولت احمدی نژاد، می گوید: "ما بیشترین ایرانیان خارج از کشور را در ایالات متحده آمریکا داریم و بیشترین کار کنسولی در ارتباط با ایرانیان را در آمریکا داریم و به همین دلیل دفتر حافظ منافع ما در واشنگتن به لحاظ تعداد کارکنان بزرگترین نمایندگی ما در خارج از کشور است و این به جهت مسئولیتی است که این دفتر به عهده دارد."

این در حالی است که رسانه هایی چون آسوشیتدپرس، العربیه و سپس سایر رسانه ها به پوشش این سفر پرداخته و گمانه زنی هایی را نیز ارائه کردند. با توجه به مقالات سعید جلیلی با نمایندگان 1+ 5، خبرساز شدن تأسیسات هسته ایی قم و فشارهای متنوع بین المللی این سؤال مطرح می شود که لزوم چنین سفری به شرط صحت هدف آن (دید و بازدید از دفتر حافظ منافع)در چنین زمانی چیست؟ و چه توجهی را در پی دارد؟

پس از تأئید دیدار متکی با دو تن از مقامات غیردولتی شورای روابط خارجی که مجمعی است مشورتی حسن قشقاوی به شبکه عرب زبان جمهوری اسلامی العالم می گوید: "متکی فقط با اعضای کمیته روابط بین  ایران و آمریکا که از نمایندگان سابق آمریکا هستند دیدار کرده و هدف از این دیدار منظم کردن برخی مسائل کنسولی بود."!

هم زمانی سفر متکی به واشنگتن و نشست ژنو رابطه این دو رویداد را در ذهن هر ناظری تشدید و تقویت می کند. آیا همچنان که خبرگزاری رویترز مطرح کرده متکی حامل پاسخ دونامه اوباما به ایران بوده است؟

آیا متکی در دیدار خود آنچنان که العربیه اعلام کرد در پی تشنج زدایی بر سر مسئله تأسیسات هسته ای قم با اعضای شورای روابط خارجی دیدار کرده است؟

در هر صورت هزینه های جانبی این سفر بسیار بیش از آن بود که دیپلمات های ایرانی پیش بینی اش را بکنند. این اقدام قطعه ایی بود از پازلی که بعد از آن در گفت وگوهای ایران و 1+5 تکمیل و باعث آن شد که رسانه هایی چون تایم، وال استریت ژورنال و واشنگتن پست پس از نشست ژنو به سرعت موضع ایران را عقب نشینی قلمداد کنند در حالی که هنوز جزئیات مذاکرات منتشر نشده بود. بدون تردید عملکرد وزارت امورخارجه و شخص منوچهر متکی دراین تحلیل های شتاب زده نقش قابل توجهی داشته است.

2. متکی در بازگشت از واشنگتن در کنفرانس مطبوعاتی اش در مقر سازمان ملل متحد مقابل خبرنگاران قرار گرفت و به برخی از پرسش های آنان پاسخ داد. لحن متکی به دلیل حواشی سفر محمود احمدی نژاد و نیز سفرش به واشنگتن، تهاجمی بود به حدی که در برابر پرسشی که خبرنگار زنی (شاید از العربیه) در زمینه انرژی هسته ای و خبر پرتاب موشک های بالستیک با لحنی تحقیر آمیز گفت: "مثل اینکه شما عقب هستید..."!

حال باید پرسید که آیا پاسخ وزیرامورخارجه جمهوری اسلامی به یک خبرنگار که نماینده بخشی از افکار عمومی است باید با چنین جمله ای آغاز شود. وی در آن لحظه فراموش کرده بود که در ترجمه همزمان ممکن است سوء تفاهمی ایجاد شود...

در این زمان است که نقش مشاوران رسانه ای دولت مشخص می شود. اما متأسفانه مشاورانی چون مهدی کلهر بیش از انجام وظیفه در پی پیوند روحیه رزمندگان شجاع کشور در هشت سال دفاع مقدس با فیلم های وسترن آمریکایی هستند و به تأثیر پذیری جان برکفان جوان آن دوران طلایی با فرهنگ هالیوودی می پردازند.

امثال کلهر بیش از مدیریت بحران های رسانه ایی خود بحران سازان بی بدیل عصر کنونی هستند که باید هرچه زودتر در عرصه رسانه ایی و سیاسی ایران خارج شوند. اما نکته اصلی در زمینه پیوند رسانه ها و دیپلماسی، نگر ش دیپلمات ها به مفهوم "رسانه" است گویا آنان به خبرنگار به مثابه "پایه میکروفون" می نگرد که صرفاً باید منتقل کند منویات ان باشند و هیچ گونه چالشی را برنمی تابند.

3. اینجا لازم است در مدخلی کوتاه به مصاحبه های متعدد و بی فایده محمود احمد نژاد با رسانه های خارجی اشارة کوتاهی شود و مصاحبه وی با لری کینگ در صدر این اشارات قرار دارد مصاحبه ای که هیچ فایده ایی جز قرار گرفتن احمدی نژاد در جدول برنامه های سرگرم کننده CNN نداشت. لری کینگ در نزد اهالی رسانه بیش تراز یک مصاحبه گر حرفه ایی به عنوان یک "Show man" در قالب برنامه های سرگرمی سازی (Entertain ment) شناخته می شود. متأسفانه این دومین بار بود که احمدی نژاد با شومنی مصاحبه می کرد که هیچ اطلاع دقیقی از وضعیت ایران و جزئیات تحولات سه ماه اخیر انتخابات، موضع جمهوری اسلامی در زمینه مسائل خاورمیانه ندارد. سؤالات و سخنان لینگ فاقد ارزش های تحلیلی و کارشناسانه است. در جدول برنامه های وی می توان نام مبتذل ترین هنرپیشه های هالیوودی را نیز یافت.

حال سؤال اینجاست که چرا احمدی نژاد با خبرنگارانی مانند فرید زکریا که در همین CNN برنامه اختصاصی دارد به بحث نمی نشیند؟

در آینده باز هم به تصمیم گیری های رسانه ایی دولت احمدی نژاد در طول چهار سال گذشته و نحوه برخورد دولت با رسانه های خارجی خواهیم پرداخت.

جوابیه وزارت امور خارجه به این یادداشت به شرح زیر است. دیپلماسی ایرانی به زودی پاسخ این جوابیه را خواهد داد.

صداقت، پیش شرط اطلاع رسانی