روابط ویژه ایران و عراق و سفر هاشمی

اکبر هاشمی رفسنجانی برای دیداری از عراق عازم این کشور شده است. سفر اکبر هاشمی رفسنجانی به عراق نخستین دیدار وی از آن کشور به عنوان یک مقام رسمی جمهوری اسلامی ایران است.

گفتاری از محمدعلی سبحانی، کارشناس مسائل خاورمیانه و سفیر سابق ایران در لبنان برای دیپلماسی ایرانی:

سفر آقای هاشمی رفسنجانی به عراق با توجه به نقش ایشان در پرونده عراق به عنوان فرمانده جنگ و موقعیت ممتاز ایشان در نظام جمهوری اسلامی، بسیار حائز اهمیت است. البته سفر آقای طالبانی رئیس جمهور عراق به تهران طی هفته جاری، ظاهرا از پیش برنامه ریزی نشده بود در غیر این صورت سفر آقای هاشمی به عراق بلافاصله پس از این سفر انجام نمی گرفت.

با این وجود روابط ایران و عراق و اهمیت سفر آقای هاشمی رفسنجانی به عراق چندان تحت تاثیر سفر آقای طالبانی قرار نمی گیرد چراکه آقای هاشمی با توجه به ویژگی های شخصیتی خود می توانند در جزئیات مسائل عراق و پرونده این کشور نقش موثری ایفا کنند.

خوشبختانه در عراق روند دموکراسی و دولت سازی و تحکیم توسعه سیاسی پس از سقوط صدام رو به پیشرفت است و شرایط مناسب است که در این سفر مبانی اساسی تری از روابط تهران و بغداد مورد بررسی و برنامه ریزی قرارر گیرد.

مبانی اساسی میان ایران و عراق
مهمترین مسئله میان تهران و بغداد، بحث مرزهای دو کشور است، در این باره به نظر می رسد که موضوع قرارداد 1975 باید مورد توافق قطعی و نهایی دولت عراق قرار گیرد.

مسئله دیگر، بحث های اساسی در آینده حکومت عراق و آینده روابط دو کشور ایران و عراق است که باید بر اساس شرایط سیاسی عراق تنظیم و طراحی شود. عراق کشوری است که در حال حاضر با نوعی از حضور نیروهای خارجی مواجه است، این فضا باید روزی پایان یابد و عراق با این مساله روبروست که روزی باید آینده سیاسی و ترکیب حاکمیت بدون حضور نیروهای خارجی و امریکایی را تثبیت کند، تحولات اخیر در عراق به ویژه انتخابات آرام شوراهای محلی در این کشور نشان داد که ما به چنین سمتی پیش خواهیم رفت.

 به نظر می رسد که آقای هاشمی رفسنجانی علاوه بر مرور تحولات روابط دو کشور، بیشتر به مسائل اساسی و استراتژیک میان تهران و بغداد توجه خواهند کرد. ایران و عراق هر دو کشورهای ثروتمندی هستند و روابط اقتصادی و ویژه دو کشور می تواند در آینده منطقه تاثیر بسزایی داشته باشد.

در زمینه مسائل بنیادین میان ایران و عراق، بحث هایی چون آینده روابط استراتژیک تهران و بغداد، مرزهای دو کشور و حضور قدرتمند دو کشور در پیمان های منطقه ای دارای اهمیت بیشتری نسبت به موضوع غرامت های جنگی است که ایران از عراق طلب دارد.

همکاری ایران و عراق در پیمان های منطقه ای می تواند وضعیت منطقه را به شکل جدیدی رقم بزند. اگر ایران، سوریه، عراق و ترکیه بتوانند بر اساس منافع مشترک روابط استراتژیکی فی مابین را طراحی کنند؛ بسیاری از اهداف زمین مانده مردم منطقه محقق خواهد شد.

همین مجموعه با وجود پیمان منطقه ای اقتصادی اکو زمانیکه در کنار یکدیگر قرار گیرند و باز اگر از طریق دو کشورعرب منطقه یعنی سوریه و عراق، روابط سازمان اقتصادی اکو و عراق همچنین روابط منطقه آسیایی و اعراب به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی تحکیم یابد؛ چشم اندازی مثبت و پیشرفته ای در مقابل کشورهای منطقه ای باز خواهد شد.

تصور می شود که آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان یک استراتژیست منطقه ای و به عنوان فردی که پیشتر فرمانده جنگ و پس از آن رئیس جمهور ایران بوده است و اکنون نیز مقامی تاثیر گذار در نظام جمهوری اسلامی ایران است، در این سفر بیش از آنکه مسائل جزیی روابط تهران و بغداد را مد نظر قرار دهند- موضوعی که بیشتر دولت های بدان توجه می کنند- به مسائل اساسی تر میان دو کشور و دو ملت خواهند پرداخت.