ایران، قربانی داد و ستدهای اعراب؟

ديپلماسى ايرانى: زلزله ای که در خاورمیانه به راه افتاده دولتمردان عرب را به شدت ترسانده است. شاید به جرات بتوان گفت که برای نخستین بار در تاریخ اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس اعراب بده و بستان‌های جالبی با هم و البته در پشت پرده با ایالات متحده و دوستان غربی پیدا کرده اند.

 دوران ریاست دبیرکل‌ها هم بر اتحادیه عرب و هم بر شورای همکاری خلیج فارس به پایان رسیده و این در حالیست که رهبران عرب در راس به جابه‌جایی چهره‌هایی فکر می‌کنند که همچنان با ایران مشکل داشته باشند و البته دوست شفیق ایالات متحده در پشت پرده باشند. دبیر کل سابق شورای همکاری خلیج فارس عبدالرحمان بن حامد العطیه قرار است از سوی قطر برای احراز پست دبیر کلی اتحادیه عرب کاندید شد.

 پانزدهمین روز از ماه می ‌که فرار برسد دوران دبیر کلی عمر موسی به پایان می‌رسد و کرسی متعلق به او باید به فرد دیگری واگذار شود. خبرهای رسمی ‌حاکی از این است که عمر موسی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری مصر دورخیز کرده است. عمر موسی اعلام کرده که قرار نیست برای بقای در این پست خود را کاندید کند.

برخی منابع نزدیک به این اتحادیه تاکید دارند که قطر با توجه به بحران داخلی در جهان عرب و خیزش‌های عمومی‌ در خاورمیانه مایل است که به سرعت با این موج همراه شده و جابه‌جایی‌هایی کلیدهای اساسی را در درون اتحایه عرب به ثمر برساند سناریو چیده شده بر این اساس است که فردی که عنان امور در اتحادیه عرب را در دست خواهد گرفت باید دارای افکار نو مطابق با تحولات جاری در منطقه باشد. قطر نام العطیه را در راس لیست قرار داده است.

العطیه از سال‌ها پیش در شورای همکاری خلیج فارس رفت و آمد داشته و عضوی کارکشته به حساب می‌آید. دولتمردان قطری اعتقاد دارند که تجربه‌هایی که العطیه در چنته دارد به کار این روزهای جهان عرب و تحولات لحظه به لحظه این منطقه می‌آید. علاوه بر این گفته می‌شود که قطر طرحی را برای دوره ای و گردشی کردن دبیر کلی اتحادیه عرب در دست دارد.

 قطری‌ها اعتقاد دارند که دوره ای بودن این پست می‌تواند بر پویایی آن بیفزاید. این طرح احتمالا در نشست آتی این اتحادیه در بغداد طرح و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در سول سالیان گذشته همواره پست دبیر کلی اتحادیه عرب به شکلی سنتی در اختیار فردی از مصر بوده است. تنها در سال 1990 بود که با تغییر مقر این اتحادیه و انتقال آن به تونس ریاست آن نیز به فردی غیرمصری رسید. البته دبیر کل آن دوره اتحادیه عرب هم که از دولتمردان اهل تونس بود تنها یک سال بر این مسند تکیه زد. عصمت عبدالمجید که مصری بود در سال 1991 این کرسی را از وی تحویل گرفت.

همرمان با نزدیک شدن به پایان کار عمر موسی در اتحادیه عرب در شورای همکاری خلیج فارس هم شاهد تغییراتی هستیم. عبداللطیف الزیانی قرار است خود را برای تکیه زدن بر مسند ریاست شورای همکاری خلیج فارس مهیا کند. عبدالرحمن العطیه که نامزد قطر برای پست دبیر کلی اتحادیه عرب است در حال حاضر ریاست این شورا را در اختیار دارد.

الزیانی در روزگاری بر مسند ریاست شورای همکاری خلیج فارس تکیه خواهد زد که با چالش‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی بسیار زیادی در این حوزه روبه رو است. شورای همکاری خلیج فارس در جریان حمله غربی‌ها به لیبی و دخالت نظامی ‌عربستان در بحرین نقش بسیار کلیدی ایفا کرد. اکنون فردی که بر این مسند قدرت می‌زند با چالش‌های بسیاری در همین حوزه روبه رو است.

یک منبع نزدیک به شورای همکاری خلیج فارس ادعا می‌کند که الزیانی که تجربه فراوانی در حوزه‌های سیاسی، نظامی‌ و دیپلماتیک را دارد می‌تواند به خوبی از عده این چالش‌ها برآید. این روزهای جهان عرب به مردی نیاز دارد که بتواند در بازه‌های زمانی متفاوت استراتژی‌های متفاوت را اتخاذ کند. تقویت امنیت و ثبات در منطقه از جمله اصلی‌ترین وظایف مردی است که بر کرسی ریاست شورای امنیت تکیه خواهد زد. منابع نزدیک به این شورا از رابطه میان ایران و اعراب به عنوان اصلی‌ترین چالش این دوره از شورای همکاری خلیج فارس یاد می‌کنند.

در تازه ترین بیانیه شورای همکاری خلیج فارس از ایران با لحن نه چندان دوستانه ای خواسته شده است که در امور داخلی اعراب دخالت نکند. اعراب ایران را به تلاش برای ایجاد تفرقه میان کشورهای جهان عرب متهم می‌کنند. دیگر چالش پیش روی این اتحادیه هم بحث همکاری‌های نظامی‌میان کشورهای عضو است.

عبدالرحمن العطیه که در حال واگذاری این پست است در سخنانی ابزار امیدواری کرد که فرد جدید بتواند با روزهای سختی که پیش روی شورای همکاری خلیج فارس است کنار بیاید. الزیانی نخستین بحرینی خواهد بود که از سال 1981 تاکنون بر مسند قدرت در شورای همکاری خلیج فارس تکیه خواهد زد. او در شش سال گذشته ریاست مجمع عمومی‌در بحرین را بر عهده داشته است.