تلاش عراق براى مذاکرات دوجانبه ايران و آمريکا در حاشيه شرم‌الشيخ
دفتر نخست وزیری عراق اعلام کرده است که محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری ایران از موافقت این کشور برای شرکت در نشست شرم الشیخ در مصر خبر داده است.قرار است منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران در این نشست شرکت کند. با حضور آقای متکی در شرم الشیخ مصر، وی با کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا بر سر یک میز خواهد نشست.
اجلاس شرم الشیخ که با هدف برقراری ثبات و امنیت در عراق صورت می گیرد، قرار است سوم و چهارم ماه مه (سيزدهم و چهاردهم ارديبهشت) آينده، در منطقه ساحلى شرم‌الشيخ مصر برگزار شود. این نشست با حضور وزیران امور خارجه همسایگان عراق، کشورهای عضو دایم شورای امنيت، آلمان، ژاپن و کانادا برگزار می‌شود.
مقامات دولت عراق تلاش مى‌کنند تا مقدمات يک ملاقات دوجانبه و بى‌سابقه ميان کاندوليزا رايس و منوچهر متکى را در حاشيه اجلاس شرم‌الشيخ فراهم کنند. على الدباغ، سخنگوى دولت عراق، به روزنامه شيکاگو تريبيون گفته است که مقامات عراقى در حال رايزنى‌هاى پشت پرده با ايران و آمريکا، دو متحد کليدى عراق که خود روابط خصمانه‌اى با يکديگر دارند، هستند تا آن‌ها را به برگزارى يک نشست دوجانبه در حاشيه اجلاس شرم‌الشيخ راضى کنند. دباغ مى‌گويد که او نسبت به موفقيت اين رايزنى‌ها خوشبين است.
آقای دباغ به روزنامه شيکاگو تريبيون گفت: «ما انتظار داريم که در شرم‌الشيخ مقامات ايرانى و آمريکايى با يکديگر ملاقات کنند و اين ملاقات مى‌تواند به بهبود اوضاع عراق کمک زيادى کند. ما تلاش زيادى مى‌کنيم تا چنين ديدارى اتفاق بيافتد و نسبت به موفقيت تلاش‌هامان نيز خوشبين هستيم.»
در همين حال کاندوليزا رايس، وزير امور خارجه آمريکا نيز در گفت‌وگو با بخش خبرى شامگاهى شبکه سى‌ان‌ان در روز 29 آوريل، احتمال ديدار رودررو با همتاى ايرانى خود منوچهر متکى را رد نکرد و گفت احتمال اين که يخ‌هاى روابط سرد و خصمانه ميان ايران و آمريکا به زودى آب شود، بسيار زياد است.
ايران پيش از اين اعلام کرده بود که حضورش در اجلاس شرم‌الشيخ، منوط به آزادى پنج ديپلماتى است که نيروهاى آمريکايى در ماه ژانويه در اربيل دستگير کرده‌اند. در همين حال تحليل‌گران مسائل خاورميانه اعتقاد داشتند که بدون حضور ايران، بزرگترين و تاثيرگذارترين همسايه عراق، بعيد است پيشرفتى جدى در اجلاس شرم‌الشيخ حاصل شود.
به گفته مقامات آمريکايى حاضر در بغداد، دولت عراق در هفته‌هاى اخير فشار زيادى را به دولت آمريکا براى آزادى پنج زندانى ايرانى اعمال کرده بود تا ايران در اجلاس شرم‌الشيخ شرکت کند. اما کاندوليزا رايس در گفتگو با سى‌ان‌ان گفت که دولت آمريکا هيچ وعده‌اى مبنى بر آزادى دستگيرشدگان ايرانى به عراق يا ايران نداده است. در حالى که ايران مى‌گويد پنج ايرانى دستگير شده در دفتر نمايندگى جمهورى اسلامى ايران در اربيل ديپلمات هستند، آمريکا مى‌گويد که دستگيرشدگان از فرماندهان سپاه پاسداران ايران هستند.
در همين حال در فاصله کوتاهى از اعلام رسمى دولت ايران براى شرکت در اجلاس شرم‌الشيخ، على لاريجانى، دبير شوراى امنيت ملى و مذاکره‌کننده ارشد پرونده هسته‌اى، به طور غيرمنتظره براى ديدارى سه‌روزه وارد بغداد شد. يکى از نزديکان نورى‌المالکى که نمى‌خواسته نامش فاش شود، به روزنامه شيکاگو تريبيون گفته است موضوع مذاکرات على لاريجانى و مقامات عراقى مباحث مطروحه در اجلاس شرم‌الشيخ و نيز احتمال گفت‌و‌گوى دوجانبه ميان ايران و آمريکا در حاشيه اين اجلاس است.
اين مقام نزديک به نخست‌وزير عراق مى‌گويد «عراقى‌ها علاقه زيادى دارند تا اين ملاقات اتفاق بيافتد و نسبت به احتمال چنين ديدارى بسيار خوشبين هستند. البته هنوز هيچ چيز به صورت رسمى مشخص نشده است، اما نورى‌المالکى شخصا تلاش مى‌کند تا مذاکره مستقيم ميان ايران و واشنگتن اتفاق بيافتد، چرا که اعتقاد دارد چنين چيزى به نفع کشور عراق خواهد بود.»
به گفته آقای دباغ، بر اساس برنامه فعلى اجلاس شرم‌الشيخ، رايس و متکى تنها در جلسات گروهى با يکديگر ديدار مى‌کنند و در اين جلسات نيز وضعيت عراق تنها موضوع بحث خواهد بود. اما اگر گفت‌و‌گوه دوجانبه ميان رايس و متکى اتفاق بيافتد، آن گاه دو طرف مى‌توانند درباره تمام موضوعات مورد اختلاف خود، از جمله برنامه هسته‌اى ايران، مذاکره کنند.
الدباغ مى‌گويد «در جريان اجلاس شرم‌الشيخ هيچ پيششرط و موضوع از پيش تعيين شده‌اى وجود نخواهد داشت. مسئله عراق به دو طرف اين امکان را مى‌دهد تا درباره کليه مسائل مورد علاقه زرفين با يکدئيگر مذاکره کنند و ما بسيار خوشبينيم که چنين اتفاقى بيافتد. اين امر براى عراق نيز پيامدهاى مثبت فراوانى خواهد داشت، چرا که وقتى روابط ميان ايران و آمريکا عادى باشد، سود آن به کشور عراق نيز خواهد رسيد.»
در ماه‌هاى اخير دولت شيعه عراق که براى بقاى خود به کمک‌هاى آمريکا متکى است و در عين حال روابط نزديکى نيز با تهران دارد، با نگرانى افزايش تنش ميان تهران و واشنگتن را دنبال کرده است. دولت آمريکا مکررا اعلام کرده است که پيششرط گفت‌و‌گوى مستقيم اين کشور با ايران تعليق برنامه غنى‌سازى اورانيوم از سوى تهران است و ايران نيز اعلام کرده است که براى آغاز هرگونه مذاکره‌اى با آمريکا، واشنگتن نخست بايد جدول زمانى مشخصى را براى خروج نيروهايش از عراق اعلام کند.
يوست هيلترمن، گروه بين‌المللى بحران (International Crisis Group) در امان پايتخت اردن، مى‌گويد «تخاصم ميان ايران و آمريکا بسيار ريشه‌دار و موضوعات مورد اختلاف آن‌ها بسيار گسترده است. برنامه هسته‌اى ايران، نفوذ ايران در عراق و... هيچ يک از اين موارد را نمى‌توان در جريان اين کنفرانس حل کرد.»
در عين حال ديگر قدرت‌هاى رقيب در منطقه نيز از تخاصم ميان ايران و آمريکا سود مى‌برند و سر راه هر گونه پيشرفتى در روابط دو کشور مانع ايجاد مى‌کنند. عدم پذيرش سفر هفته گذشته نورى المالکى به رياض از سوى عربستان سعودى را مى‌توان در چارچوب همين رقابت‌هاى منطقه‌اى ارزيابى کرد. همسايگان سنى عراق از روابط نزديک دولت شيعه عراق با ايران به شدت ناخشنود هستند و تهديد کرده‌اند که در صورت عدم توجه دولت عراق به خواسته‌هاى اقليت سنى اين کشور، همکارى خود را با دولت عراق قطع مى‌کنند.
نظر شما :