مجله هفته/ خبرساز هفته

مى پذيريم که اين هفته شخصيت هاى مختلفى چون راشد الغنوشى رهبر اسلامى تونس که جريان منسوب خودش را نه اقتدارگرا که پايبند به دموکراسى و بى خطر خوانده بود، وليد جنبلاط سوسياليست که با حزب الله لبنان ائتلاف کرد و يا نجيب ميقاتى که به نخست وزيرى رسيد، خبرسازانى بودند که مى شد در اين صفحه درباره آنها نوشت اما از آنجا که سايت ديپلماسى ايرانى در چند گزارش و تحليل به اين مسائل پرداخته و از سوى ديگر قرار است نگاه متفاوتى را در اين صفحه داشته باشيم، کسى را خبرسازتر و صحبت هايى را جالب توجه تر از سخنان مختصر و مفيد هاشمى رفسنجانى نيافتيم.

تحولات يک سال و نيم اخير ايران باعث شده است تا هاشمى رفسنجانى کمتر در محافل عمومى و در برابر چشم رسانه ها حاضر شود. البته ايشان در جبهه مجمع تشخيص مشغول خدمت است و سکان خبرگان را هم هنوز در دست دارد ولى با اين وجود به نظر مى رسد هر دو اين سمت ها براى اينکه دقايقى در هفته او را در راديو و تلويزيون ببينيم کافى نيست. همان ميزان که رسانه هاى رسمى و دولتى از هاشمى رو گردانده اند، رسانه هاى اينترنتى به محض درج مطلبى از ايشان شروع به تيترسازى و قرائت و تفسير سخنانش مى کنند و او را بر ساير شخصيت ها و مضامين سياسى کشور ترجيح مى دهند.

يکى از ويژگى هايى که باعث اين اقبال شده، استفاده ايشان از الفاظ و تعابير دوپهلو يا به عبارتى کنايه آميز و استعارى است. از آن بيت معروف سعدى "سر چشمه شايد گرفتن به بيل..." گرفته تا روايت او از ماجراى تاريخى 19 دى نشان مى دهد که ادبيات آقاى هاشمى صراحت سخنرانى هاى نماز جمعه اش را از دست داده و مثل شاعران و اديبانى که همواره در شرايط دشوار مجبور به استفاده از استعاره و کنايه مى شوند، زبانى ديگر اختيار کرده است. با اين وجود در پرده بودن و دوپهلوگويى هاى ايشان آن اندازه نيست که بتوانيم بگوييم هاشمى به خاطرات پيوسته است.

البته صفارهرندى از طرح اين عبارت براى القاى مفهومى دوستانه و خاطره گونه استفاده نکرده است. مقصود او اين بود که اگرچه هاشمى رفسنجانى کارنامه درخشانى در انقلاب دارد اما بايد حسرت آن روزها را خورد چرا که اين هاشمى آن هاشمى نيست و آن هاشمى انقلابى را بايد در خاطرات جستجو کرد. صفارهرندى به وقايع بعد از انتخابات پارسال اشاره کرده و گفته: "دشمنان روى چهره‌هاى برجسته نظام طرح و برنامه داشتند و عنوان کردن رهبر معنوى و دينى به مقام ولايت و رهبر سياسى به آقاى رفسنجانى براى القاى حکومت دوگانه در ايران بود که متاسفانه نه از سوى اطرافيان و نه شخص رفسنجانى اين مساله رد يا اصلاح نشد."

او درباره فرزندان هاشمى هم گفته است: "در وقایع اخیر فرزندان ایشان موضع گیری کردند و رسما گفتند که به دنبال تغییر قانون اساسی، کاهش اختیارات رهبری و پایان بخشیدن به جمهوری اسلامی هستند و آتش بیار معرکه بودند که انتظار داشتیم موضع گیری ایشان را ببینیم که اتفاق نیفتاد لذا بنظر می رسد که یا روی فرزندان تسلط و کنترل ندارند که در این صورت قادر به مدیریت بزرگتر نخواهند بود و یا به نوعی با سکوت این افکار را تائید کرده اند که باز هم جای تامل است."

وزير سابق ارشاد درآخر به جايگاه هاشمى در مجلس خبرگان اشاره کرده و وعده داده که انتخابات آینده مجلس خبرگان نگاه منتخبان خبره مردم را درباره وقایع اخیر نشان خواهد داد و گویای بسیاری از ناگفته ها خواهد بود و مسائل زیادی روشن خواهد شد.

دو روز بعد از اين اظهارات، اعضاى شوراى مرکزى انجمن اسلامى دانشجويان دانشگاه گيلان به ديدار آقاى هاشمى رفتند. درحالى که کسى انتظار موضع گيرى هاى سياسى داخلى را از ايشان نداشت و مدتى بود جز سکوت يا نگارش بيانيه هايى عبرت آموز درباره تاريخ انقلاب از وى نمى شنيديم، گزارشى موجز از اين ديدار روى خبرگزارى ايسنا درج شد که با دو تيتر مخاطبش را دعوت به خواندن مطلب مى کرد: رهبرى از وضع جامعه مطلع هستند، همچنان به مواضعم در آخرين نماز جمعه معتقدم.

رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام خطاب به دانشجويانى که لابد درباره وضعيت هم صنفانشان و شرايط دانشگاه ها سوال کرده بودند گفت: "در خصوص مسائل کشور مواضع خود را به صورت مشخص در آخرين حضورم در نماز جمعه تهران اعلام کردم و اکنون نيز به آن معتقدم." به نظر مى رسد همين جمله کافى باشد تا به قول آقاى صفارهرندى خاطراتى زنده شود و مجموع سخنان و مواضع هاشمى در آخرين نماز جمعه اش بى آنکه اشاره اى به تک تک آنها شود، به ذهن بيايد.

وى با بيان اينکه تفرقه را در شرايط فعلى کشور به صلاح نمى‌داند، تصريح کرده بود که تلاش مى‌کند مواضع روشن و مشخص خود را به دور از جنجال‌هاى سياسى پيگيرى کند.

هاشمى در پاسخ به پرسش ديگرى درباره فضاسازى هاى انجام شده درباره خانواده اش، پاسخى زيرکانه داد و اتهام زنندگان را با دشمنان انقلاب همسو خواند و گفت: "اين فضا براى من موضوع تازه‌اى نيست و همواره به دلايل مختلف با آن روبرو بوده‌ام. در ابتداى انقلاب از سوى سازمان منافقين، سپس از سوى دشمنان خارجى، در دوران رياست جمهورى از سوى جناح راست افراطى و پس از آن از سوى جناح چپ افراطى و امروز نيز از سوى گروهى که اهدافشان براى من مشخص است."

و در توصيف گروه آخر گفت: "گروه اخير که در پوشش دفاع از اصول اخلاقى و اسلامى اتهامات کذب خود را مطرح مى‌کنند، عملا شاهديم حتى حاضر به تمکين در مقابل قانون نيز نيستند و نخواهند بود." هاشمى رفسنجانى در پاسخ به سوال يکى از حاضران، مهم ترين عنصر در حفاظت از انقلاب اسلامى را رضايت مردم عنوان کرد و گفت: "اگر همراه مردم که صاحبان اصلى اين انقلاب هستند، حرکت کنيم، دشمنان داخلى و خارجى نخواهند توانست گزندى به نظام جمهورى اسلامى وارد کنند."

رئيس مجلس خبرگان اين نکته را نيز طرح کرد که فضاى موجود از چشمان رهبرى دور نمانده و ايشان اطلاع لازم را از تحولات دارند. به گفته وى، "رهبرى از وضع جامعه مطلع هستند و گزارش‌ها و نامه‌هاى فراوانى از سوى افراد و گروه‌هاى مختلف به ايشان مى‌رسد که بعضا متضاد نيز هست و قضاوت کردن در اين موارد آسان نيست."

ايشان همچنين با اشاره بر دستاوردهاى دولت هاى گذشته و لزوم حرکت در مسير برنامه ها به ويژه سند چشم‌انداز و سياست‌هاى کلى نظام، بر تفاوت ديدگاه خود با محمود احمدى نژاد که دولت هاى پيشين و سند چشم انداز را مورد حمله قرار داده بود، تاکيد دوباره اى کرد. انتقاد او از فضاى سانسور نيز بسيار جالب توجه بود. وى درباره وضعيت رسانه‌ها گفت: "فضاى سانسور، امنيت پايدار به همراه ندارد به ويژه آنکه در فضاى فعلى ابزارهاى اطلاع‌رسانى وسيعى را شاهد هستيم و مردم روز به روز آگاه‌تر مى‌شوند. جامعه آگاه، دير يا زود وضعيت خود را اصلاح مى‌کند."

بخش ديگرى از سخنان رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام به وقايع تونس و ساير کشورهاى عربى و آفريقايى اختصاص داشت. هاشمى رفسنجانى چون بسيارى از تحليلگران معتقد است: "اين حوادث بيانگر اين است که جهان سوم از خواب قديمى خود بيدار شده و به سمت صحيحى در حرکت است."

اين سخنان با واکنش سريع حاميان احمدى نژاد و خود او همراه شد. نامه سرگشاده و مفصل رئيس دولت در انتقاد از اختيارات مجمع تشخيص مصلحت و قوه قضائيه و مجلس بلافاصله فضايى جديد را عليه هاشمى به وجود آورد و متعاقب آن محمدنبى حبيبى دبيرکل حزب موتلفه اسلامى مستقيما صحبت هاى رئيس مجلس خبرگان را مورد انتقاد قرار داد. وی با اشاره به دیدار هاشمى با جمعی از دانشجویان دانشگاه گیلان گفت: "ما آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را زیر خیمه انقلاب و پشت سر رهبری می‌خواهیم. ما از جایگاه و خدمات ایشان به انقلاب و امام (ره) مطلع هستیم و می‌خواهیم حیثیت سیاسی و انقلابی ایشان محفوظ بماند. اما تذکر هم داریم که گاهی مواضعی اتخاذ می‌کنند که متناقض می‌نماید. مثلا اصرار بر مواضع ایشان در نماز جمعه 26 تیر سال گذشته با نظر ایشان در مورد جلوگیری از تفرقه در تناقض است."