قضا و قدر و میهمانان صالحی و سلطانیه

ديپلماسى ايرانى: برنامه ايران براى دعوت از نمايندگان گروه 1+5 براى بازديد از تاسيسات هسته اى به حضور نمايندگان تعدادى از اتحاديه ها و کشورهاى همسو و هم راى با ايران تقليل يافت اما اين فرصت را در اختيار گذاشت تا بار ديگر روند پيشرفت برنامه هاى هسته اى و نيت صلح آميز ايران مورد تاکيد و صحه ايران و شرکت کنندگان در تور هسته اى قرار گيرد.

در روزهاى گذشته يکى از مهم ترين برنامه هاى ايران براى تاثيرگذارى بر فضاى نشست استانبول با مديريت على اصغر سلطانيه به اجرا درآمد و تعدادى ميهمان خارجى به ايران آمدند و از دستاوردهاى هسته اى کشورمان بازديد کردند. رضايت آنها از اين بازديد در گفته هاى سلطانيه آمده است؛ جايى که مى گويد: سفراى خارجى شرکت‌ کننده در تور هسته‌اى ايران که نمايندگى بيش از 120 کشور جهان را عهده‌دار بودند، از دستاوردهاى عظيم علمى و صد درصد شفاف ايران که با نظارت کامل آژانس بين‌المللى انرژى اتمى فعاليت دارند، بازديد کرده و تحت تاثير اين فعاليت‌ها قرار گرفتند، به طورى که در طول بازديد بارها و بارها جمهورى اسلامى ايران را ستودند.

به گفته نماينده ايران در آژانس، اين بازديدکنندگان به محض ورود به سايت رآکتور آب سنگين اراک و تاسيسات غنى‌سازى نطنز گفتند: برخلاف آنچه شنيده بوديم اين تاسيسات زيرزمينى و مخفى نيست.

هیات بازديدکننده متشکل از رئیس تروییکای غیرمتعهدها، رئیس گروه 77، نماینده اتحادیه عرب و نمایندگان کشورهای سوریه و ونزوئلا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود و اينها دو روز به نمایندگی از 120‌کشور در ایران به سر می‌بردند. این گروه روز شنبه وارد تهران شد و بعد به اراک رفت و در جریان فعالیت کارخانه آب‌ سنگین و رآکتور 40 مگاواتی اراک قرار گرفت. در طول سفر نيز علی‌اکبر صالحی و علی اصغر سلطانیه حضور داشتند و سفرای خارجی را همراهی می‌کردند. ميهمان ها شام آخر را با سعید جلیلی دبیر شورای‌ عالی امنیت ملی صرف کردند و صبح دوشنبه عازم وين شدند.

اين تور دو روزه بعد از آن ترتيب داده شد که ايران اعلام کرد کارشناسان فنی کشورها می‌توانند همراه سفیرانشان برای بازدید از تاسیسات اتمى به ایران سفر کنند و واقعیت‌های ما را ببينند و گزارش کنند. مدعوين يا اهداف اصلى که کشورهاى موسوم به 1+5 بودند ترجيح دادند وارد اين تور نشوند و اقدام ايران را براى شفاف سازى، نوعى تور پهن کردن در آستانه مذاکرات استانبول تلقى کنند. حتى چين و روسيه که اميد اندکى به پاسخ مثبتشان به دعوت ايران مى رفت، اين بار صراحت به خرج دادند و از آمدن سر باز زدند تا از ميهمان هاى درجه يک، يک نفر هم سمت تور نيامده باشد.

البته اقدام ايران در اين مقطع، هوشمندانه و مصلحت بينانه به نظر مى رسيد؛ هرچند کارساز نشد و به همه اهدافى که از آن انتظار مى رفت دست نيافت. مى توان گفت آنها که آمدند همان نمايندگان گروه ها و اعضايى از آژانس بودند که نياز چندانى به شفاف سازى و ابراز حسن نيت در برابر ايشان وجود نداشت و آنها پيشتر نيز براى بازديد آمده بودند و حضور يا عدم حضورشان در اين تور دو روزه تاثيرى در فرايند مذاکرات يا تعديل و تلطيف نگرش مذاکره کنندگان نداشت.

موضوع ديگرى که در اين ميان اهميت داشت و متاسفانه با قضا و قدر محتوم مواجه شد، بعد تبليغاتى و جلب نظر رسانه اى بود که مى توانست کيفيت تور هسته اى را با کميت اخبار و ايجاد يک فضاى رسانه اى جبران کند. از قضاى روزگار، در همين اثنا هم تونس انقلاب کرد و هم گمانه هاى مربوط به دادگاه رفيق حريرى و اتفاقات دولت لبنان دست کمى از انفجارهاى خبرى نداشت.

رسانه هاى ايران که از هفته هاى گذشته خود را مهياى پيگيرى بحث هسته اى و مذاکرات استانبول کرده بودند و کاملا در مسير برنامه هاى اعلام شده يا اعلام نشده دولت قرار گرفته بودند، با اوج گيرى اعتراضات در تونس و سقوط دولت لبنان و فرجام هاى پيش آمده براى زين العابدين بن على و سعد حريرى، تلاش کردند تا همچنان موضوع ملى هسته اى و حضور نمايندگان 120 کشور را در ايران در صدر اولويت هايشان بنشانند. اما بازتابى که انتظار مى رفت به رسانه هاى خارجى کشيده شود مشاهده نشد و دو اتفاق نامبرده اجازه تيتر يک شدن را به تور جليلى، سلطانيه، صالحى نداد.

بى ترديد بخشى از اهداف اين بازديد هسته اى که در نهايت به يک ميهمانى خودمانى و فاميلى تقليل يافت، در ايجاد فضاى رسانه اى و تاثيرگذارى خبرى نهفته بود. با اين وصف هم نيامدن منتقدان و نمايندگان دولت هاى مخالف از کيفيت تور هسته اى کاست و هم رخدادهاى نادرى که معمولا هر پنجاه سال يکبار اتفاق مى افتد و در عرض يک هفته به وقوع پيوست، بر امواج رسانه اى سوار شد و جايى براى ديگرى باقى نگذاشت.

البته نه غيبت غول ها در بازديد از تاسيسات هسته اى انتقادى را متوجه مسئولان و برنامه ريزان ما مى کند و نه مى توان از انقلاب مردمى و برافتادن ديکتاتور بن على خرسند نبود. اين پيش بينى مى شد که دعوت ايران از نمايندگان 1+5 و اروپايى ها با سردى و بى اعتنايى مواجه شود. پس حتى اگر تونسى ها در سرنگونى بن على وقفه مى انداختند بازهم نمى شد روى فضاسازى رسانه اى تور هسته اى و تاثيرگذارى آن بر افکار عمومى و دولت هاى عربى حساب باز کرد. دادگاه ترور حريرى هم ظرف امروز و فردا حکم خودش را صادر مى کند و بطور حتم پيگيرى انقلاب تونس را دست کم در ايران و کشورهاى خاورميانه دچار سکته مى کند. آنچه مبرهن است تلاش تيم هسته اى ايران به سرپرستى جليلى و بازوهاى اجرايى اش صالحى و سلطانيه و باقرى تا روز مذاکره در استانبول ادامه پيدا مى کند و نتايج واقعى و ملموس ناشى از تور هسته اى و ساير برنامه ها را آنجا مشخص مى کند و به قول هسته اى ها روى ميز مى گذارد.