تسلط روحانی بر رفتار و گفتار دیپلماتیک

دیپلماسی ایرانی: دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در اولین نشست خبری خود پس از آغاز ریاست جمهوری که عصر روز گذشته برگزار شد، به سوالات خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ داد. بیشترین حجم سوالات خبرنگاران به مسائل سیاست خارجی خصوصا بحث هسته ای ایران و روابط ایران و آمریکا و مذاکره با 1+5 مربوط می شد. سخنان ایشان و تاثیر آن را با دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در میان گذاشته ایم که در زیر می خوانید:

ارزیابی شما از مصاحبه مطبوعاتی روز گذشته آقای روحانی چیست؟ 

به نظر من آنچه در درجه اول در مصاحبه مطبوعاتی روز گذشته به چشم می خورد ادبیات ایشان بود. برای ورود به فضای دیپلماسی در درجه اول کلام و رفتار دیپلماتیک مهم است. در دنیای امروز که رسانه های جهانی افکار عمومی جهان را شکل می دهند برای تاثیرگذاری بر محیط بین المللی رفتار و ادبیات دیپلماتیک بسیار اهمیت دارد. در گذشته این مسائل چندان اهمیت نداشت و ممکن بود رهبرانی بدون ادبیات مناسب یا رفتار شایسته در عرصه بین المللی موفق شوند ولی امروزه فن بیان و رفتار شایسته رهبران بسیار موثر است. شما به رهبران کشورهای غربی توجه کنید می بینید که یکی از مهم ترین شاخصه های انتخاب رهبران این کشورها، همین ویژگی رفتاری و کلامی است. متاسفانه نداشتن چنین خصوصیاتی در سالهای گذشته بر سیاست خارجی ما تاثیر منفی گذاشت. عدم رعایت ملاحظاتی در بیان کلمات و استفاده از عبارات ناشایست منجر به شکل گیری موجی از تبلیغات منفی علیه ایران شد. موازین دیپلماتیک ایجاب می کند هر کسی هر چیزی می خواهد نگوید و مجبور باشد که از تک تک عبارات و کلمات خود دفاع کند. بنابراین به نظر من یکی از تفاوت های رئیس جمهور کنونی با رئیس جمهور سابق ادبیاتشان است. مثلا این کلام آقای احمدی نژاد که آنقدر قطعنامه بدهید تا قطعنامه دانتان پاره شود تاثیر بسیار بدی در سطح جهان گذاشت. حتی یکی از نمایندگان مجلس آمریکا یک بار در اظهار نظری گفت که بیشترین تحریم ها علیه ایران به خاطر کلام آقای احمدی نژاد شکل گرفته است.

بنابراین اولین نکته ای که می توان از کنفرانس مطبوعاتی روز گذشته و موضع گیری های قبلی آقای دکتر روحانی برداشت کرد این است که ایشان از قدرت کلام و رفتار دیپلماتیک مناسب برخوردار است. غرب هم پذیرفته است که آقای روحانی از این تربیت برخوردار است و ایشان را شیخ دیپلماتی می داند که تجربه کافی در این زمنیه دارد. این کلید ورود به فضای بیین المللی است.

فارغ از این مسئله به لحاظ محتوایی سخنان روزگذشته آقای دکتر روحانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

صحبت های روز گذشته ایشان در رابطه با روابط ایران و آمریکا از اهمیت برخوردار است. ایشان به این نکته اشاره کرد که ایران برای مذاکره با آمریکا نیاز به مقدمه چینی ندارد و اگر منافع ایران اقتضا کند این اتفاق رخ می دهد. با این حال ایشان اشاره کرد که برای ایران پاسخ عملی دولت آمریکا مهم است نه بیانیه ها. روحانی گفت که ایران همه اقدامات دولت آمریکا را به دقت رصد خواهد کرد و به اقدامات عملی سازنده و معناداری که اگر وجود داشته باشد حتماً پاسخ متناسب و مشابه از طرف دولت ایران داده خواهد شد. بنابراین این پیامی است به آمریکا برای این که دست به اقدامات عملی برای نزدیک شدن به ایران بزند. در عین حال آقای روحانی بیان کرد که اقداماتی از جنس تصویب تحریم های جدید آمریکا رفتارهایی متناقض و ناشی از عدم درک پیام مردم ایران در انتخابات اخیر است.

بنابراین می توان امیدوار بود که این موضع گیری ها به بهبود روابط ایران و آمریکا منجر شود؟

بینید امروز ایران و آمریکا در دو طرف یک خط مشترک هستند. ما می گوییم آمریکا رفتار خود را تغییر دهد آمریکا هم همین را می گوید. مشخص نیست که چه کسی چه چیزی می خواهد برای شکست این دور باطل و نزدیک شدن به یک توافق عینی باید نشست نیمه رسمی بین مقامات صاحب اختیار دو کشور صورت بگیرد. ما باید در این نشست بگوییم از آمریکا چه می خواهیم و متقابلا آمریکا هم خواسته های خود را از ایران بیان کند. در حال حاضر دیپلماسی روحانی بر مبنای مبادله کلام است در حالی که این کفایت نمی کند ما باید به طرف مقابل به صراحت بگوییم که از او چه انتظاراتی داریم. بنابراین لازمه شکست دیوار بی اعتمادی بین ایران و آمریکا نشست و ملاقاتی است که دو طرف به طور صریح و شفاف خط قرمزهای خود و خواسته های خود را بیان کنند. در عین حال باید فضای داخلی کشور ها برای چنین توافقی مهیا شود تا هرکسی نتواند فضای مناسب مذاکره را بر هم بزند. علاوه بر این انجام اقدامات کوچک می تواند موثر باشد. حتما نباید مذاکره با مسائل کلان شروع شود. مثلا آزاد شدن پول های بلوکه شده ایران در آمریکا می تواند یک اقدام موثر برای اعتمادسازی باشد. تحت سایه این قدم های کوچک می توان امیدوار بود که فضای روابط ایران و آمریکا بهبود یابد.

آقای روحانی در کنفرانس خبری خود گفت که  بعد از اینکه مسئولان مذاکره با گروه 1+5 در دولت تعیین شوند این مذاکرات آغاز می شود. به نظر شما تا چه اندازه این مذاکرات می تواند پیشرفت کند؟

آقای روحانی گفت که با 1+5 مذاکرات صریح تر و جدی تر خواهیم داشت. این نکته مهمی است. به هر حال مذاکره نباید برای مذاکره باشد. بلکه باید برای حل مسئله باشد. ایشان هم اشاره کرد که نظام به دنبال حل مسئله هسته ای است. لذا فکر می کنم که امکان پیشرفت در مذاکرات با 1+5 وجود دارد ولی پیش از آن ما باید با آژانس نیز به پیشرفت هایی برسیم.

منظور شما از پیشرفت با آژانس چیست؟

ببیند آقای روحانی در شعارهای انتخاباتی خود گفت که دست به شفاف سازی در مسئله هسته ای خواهد زد.  ایران و آژانس مدت هاست در مورد بازدید از برخی مراکز هسته ای و نظامی در ایران دچار اختلاف هستند. به نظر می رسد شفاف سازی به معنی حل این مسئله است. شاید صدور اجازه برای بازدید بازرسان آژآنس از پارچین در این زمینه موثر باشد و یک گام عملی و سازنده محسوب شود.

تیم همراه آقای روحانی خصوصا وزیر معرفی شده را چگونه ارزیابی می کنید؟

ببینید شما ممکن است تمام ابزارهای نجاری را داشته باشید ولی نتوانید یک میز درست کنید. دکتر ظریف از شخصیت وارسته و بسیار توانمند در عرصه سیاست خارجی است. ایشان هم دید خوبی نسبت به مشکلات بین المللی ایران دارد و هم در فضای آمریکا چهره شناخته شده ای است. توان مذاکراتی ایشان هم بالاست. قطعا ایشان یکی از بهترین گزینه ها برای در اختیار گرفتن این پست است. ولی به هر حال این که ایشان چقدر اختیارات برای پیشبرد مذاکرات خواهد داشت مسئله ای است که مشخص نیست. پیروزی آقای روحانی و ظریف در حل مسئله هسته ای به میزان حمایت داخلی نظام و مردم از این مذاکرات بستگی دارد. امیدواریم که مجموعه نیروهای داخلی و مقامات عالیه نظام به طور کامل از ایشان حمایت کنند تا مشکلات سیاست خارجی کشورحل شود و مردم از آثار آن بهره مند شوند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه: چهارشنبه 16 مرداد 1392/ باز انتشار: دوشنبه 21 مرداد 1392