مجله هفته/ يک خبرساز
ديپلماسى ايرانى: صدر به محض بازگشت به وطن لب به اعتراض عليه نيروهاى خارجى حاضر در عراق گشود و جديت رفتار و تصميمات ضد امريکايى اش را با دشمن خواندن امريکا و اسراييل و انگليس يادآورى کرد.
مقتدى صدر از روحانيون بانفوذ شيعه در عراق است که بيشتر شهرت و محبوبيت و نفوذش را مرهون سنت خانوادگى صدرهاى بزرگ است. او البته کوشيده در دهه اخير و بويژه پس از حمله نيروهاى امريکايى به عراق، بر نفوذ و کاريزماى خود در ميان طرفداران جريان صدر بيفزايد و همچنان به عنوان يک عنصر سياسى قدرتمند و صاحب نفوذ معرفى شود.
به نظر مى رسد چهار سال اقامت بى سروصداى او در ايران از شدت جنجال ها عليه وى کاسته و بحث ها را درباره دستگيرى و اتهامات گذشته او به حاشيه رانده است. او حالا بواسطه حضور شبه حزبى در پارلمان و دولت، علاوه بر نفوذ در لايه هاى اجتماعى شيعه صاحب قدرتى رسمى نيز شده و بخشى از قدرت و حاکميت ملى در عراق را وابسته به آراى خود کرده است.
آيا ايران بر روند اخير تاثيرگذار بوده است؟ آيا صحبت هايى که درباره معامله هاى پنهانى با وى بر سر پذيرش نخست وزيرى نورى المالکى در ازاى تعليق يا منع تعقيب وى مى رود، صحت دارد؟ سوال ها درباره مقتدى صدر و بازگشتش به عراق – آن هم با دست پر – بيش از اينهاست.
گفته بودند در ماه هايى که عراق بدون دولت روزگار مى گذارند، ايران با صدر وارد مذاکره شد تا نقش واسطه را ميان او و مالکى بازى کند و به هر ترتيب ممکن، موافقت او را براى با ائتلاف مالکى بگيرد. او نيز در مقطعى از کوره دررفت و تهدید کرد در صورتی که ایران بخواهد فشار بیشتری بر وى بیاورد، این کشور را ترک مى کند و به جايى دیگری پناه می‌برد.
اتفاقات يک سال گذشته عراق اقتضا مى کرد که ايران وارد چانه زنى با صدر شود و به هر شکل ممکن او را درون ائتلاف ملى جا دهد. با اين حال اين واقعيت نيز وجود داشت که جریان صدری و شخص مقتدی صدر با ادامه کار مالکی به شدت مخالف بود.
اينها يک سوى ماجراى صدر بود و نفس حضورش در ايران يک سوى ديگر. از وقتى مقتدى صدر غيبش زد، خيلى ها نوشتند که او به ايران آمده و خيلى ها هم آن را تکذيب کردند. بهمن 85 ژنرال ویلیام کالدول سخنگوی نیروهای ائتلاف در عراق با اطمينان گفت که مقتدی صدر عراق را ترک کرده و تمام شواهد نشان مى دهد که او در ایران به سر می‌برد.
اما نصار الربیعی ريیس فراکسیون صدری‌ها در پارلمان عراق اعلام کرد که مقتدی برنامه‌ای برای سفر به ایران یا هیچ کشور دیگری نداشته و همچنان در عراق است. سخنگوى فراکسيون صدرى ها هم گفت که امریکایی‌ها با انتشار این شايعه می‌خواهند یک جنگ روانی علیه سید مقتدی به راه بيندازند تا او را وادار به حضور در میان مردم کرده و از محل اقامتش مطلع شوند.
اگرچه در زمان اقامت سيد مقتدى در ايران، خبرهاى قطعى و موثقى از او به گوش نمى رسيد، با اين حال همه منتظر بودند تا شرايط ظهور او در عراق بار ديگر مهيا شود. به خصوص که در مارس ۲۰۱۰ میلادی، از سوى شورای عالی قضایی عراق و به جرم صدور دستور قتل عبدالمجید خویی - پسر سید ابوالقاسم خویی از مراجع عالى شیعه – براى وى قرار مجرميت صادر شد.
اکنون اين قرار مجرميت تحت تاثير حضور مجدد وى در عراق به فراموشى سپرده شده است. او پذيرفته است که بازيگرى اش را در چارچوب قانون و حوزه سياسى انجام دهد و همين مساله برخى نيروهاى تندرو حامى او را متعجب و نگران کرده است. جيش المهدى يا نیروهای مسلح تحت امر او که هم در زمان رژيم صدام حسين و هم بعد از حضورهاى ائتلاف دست از مخالفت برنمى دارند و حکومت ايده آلشان را چيز ديگرى مى دانند، درگیری‌های متعددى با نیروهای خارجى و حکومت مرکزی داشته‌اند و تصور کنار آمدن آنها با وضع موجود کمى مشکل است؛ حتى اگر با جلب موافقت صدر با نورى مالکى يا حضور صدرى ها در پارلمان و دولت همراه شده باشد.
صدر جوان که چهارمین فرزند سید محمد صدر - مجتهد بانفوذ عراقی – است و تعداد زيادى از اقوامش از جمله پدرش را بواسطه فعاليت هاى سياسى از دست داده، يگانه محور جريان صدر به حساب مى آيد و زنده بودن يا نبودنش در حيات و تداوم اين جريان نقشى بى گفتگو دارد.
برخى معتقدند مقتدى صدر با انديشه و نياتى تازه به عراق بازگشته و خواهان تعامل با دولت است. البته اين به معنى پيگيرى مطالبات ضد امريکايى او نيست و از هر وسيله اى براى افزايش نفوذ در قدرت و تغيير روند سياسى عراق به نفع تمايلات و باورهاى تندروانه خود بهره مى گيرد. با اين وجود آنچه او را احتمالا به تعامل و نقش آفرينى سياسى خارج از تشنج هاى سابق سوق خواهد داد، ناگزيرى از اين قضيه براى جلوگيرى از تلفات انسانى و فرسودگى سياسى جريان منسوب به خويش است.
مقتدی صدر در اولین سخنرانی خود بعد از بازگشت به عراق خواهان بیرون راندن اشغالگران از طریق مقاومت شد اما به نظر مى رسد راهکارهاى او براى مقاومت، جديد و متفاوت باشد. او گفته است: ما طالب کینه‌ورزی و ترور نیستیم بلکه برای وحدت ملت عراق و تحقق صلح تلاش می‌کنیم و باید اشغالگران را به وسیله "انواع مقاومت" مورد هدف قرار دهیم. هر کسی که با خود سلاح حمل می‌کند جزو مقاومت نیست. سلاح را باید افراد شایسته با خود بردارند. این سلاح‌ها مربوط به مقاومت است. ما همچنان خواهان مقاومت فرهنگی هستیم به طوری که در قلب و جان خود نیز با اشغالگران می‌جنگیم.
با اين وصف هنوز ديدگاهى که معتقد است صدر وابسته به ايران کار مى کند و مرتبط يا نامرتبط در خدمت انديشه هاى برون مرزى اين کشور قرار دارد، او را به شيوع ايرانى گرى و خدمت رسانى به اين کشور متهم مى کند. اين در حالى است که حتى يک بار صدر در اظهارنظرى صريح از مخالفت خود با فعاليت هاى ايران در عراق سخن گفت و ادعا کرد در ديدارى که با رهبر ايران داشته، به ايشان يادآور شده که با اهداف سياسی و نظامی دولت ايران در عراق موافق نيست و ايران بايد به دخالت هايش پايان دهد.
حالا مقتدى صدر در حالى بازگشته است که جریان متعلق به او 39 کرسی در پارلمان جدید عراق دارد. شاه اردن از همين مساله و قدرت گيرى ايران در عراق به هراس افتاده و گويا نگرانى اش را با نخست وزير رژيم صهيونيستى در ميان گذاشته است. اين نگرانى از اين روست که نظاميان آمريکايى در آستانه ترک کامل از عراق هستند و عراق بار ديگر تهديدى براى اسراييل و اردن به شمار خواهد رفت.
نظر شما :