2011، سال اقبال ایران در شورای امنیت

ديپلماسى ايرانى: هند و آفریقای جنوبی به عضویت شورای امنیت سازمان ملل متحد درآمدند. این عضویت به ظاهر ساده و امری کاملا طبیعی است اما در حقیقت الحاق کشورهایی به شورای امنیت است که مخالف تشدید تحریم‌ها علیه تهران هستند.

رویترز با این مقدمه به بحث در باب ترکیب جدید شورای امنیت می‌پردازد و می‌نویسد: سال 2011 از راه رسیده و اعضای جدیدی هم به شورای امنیت راه یافته‌اند. با این ترکیب به نظر می‌رسد که چهل و چهارمین رئیس جمهوری ایالات متحده باید هرگونه رجوع به شورای امنیت برای افزایش تحریم‌های ایران یا تنبیه این کشور را فراموش کند. 2011 سالی نیست که تکیه زنندگان به کرسی‌های شورای امنیت با میل و اراده امریکا برای تحت فشار قرار دادن بی‌چون و چرای ایران موافقت کنند. این خبر شاید به نفع بازار نفت باشد چرا که تلاش‌های آمریکا و غرب برای تحریم نفت ایران به بن بست خواهد خورد. غرب با همراهی با واشنگتن در تحریم‌ها در حقیقت ایران را تمام عیار تحت فشار دیپلماتیک قرار داده است.

این در حالی‌ است که آخرین حربه غربی‌ها برای تنبیه ایران، نفت و تحریم آن است. نخستین روز از ماه ژانویه‌، روز الحاق آلمان، پرتقال و کلمبیا به شورای امنیت با پانزده کرسی بود. این کشورها دوره دو ساله حضور موقت در شورای امنیت را تجربه می‌کنند. تابستان سال 2010 میلادی بود که شورای امنیت چهارمین قطعنامه علیه ایران را به تصویب رساند. این بار هم این برنامه هسته‌ای ایران بود که اسباب قطعنامه چهارم را فراهم کرد. در سال 2011 میلادی هم بی شک پرونده هسته‌ای ایران‌، اصلی ترین پرونده ارجاعی به شورای امنیت خواهد بود. با این همه بر روی میز شورای امنیت پرونده‌های دیگری هم به چشم خواهد خورد. ناآرامی‌ها در ساحل عاج و سودان‌، تنش در شبه جزیره کره، داستان افزایش کرسی‌های ثابت شورای امنیت و احتمال انتخاب مجدد بان کی مون به عنوان دبیر کل این سازمان همه و همه پرونده‌هایی هستند که روی میز کار قرار خواهند گرفت.

تغییر ترکیب شورای امنیت به معنای تغییر رویکرد این نهاد در برابر کره شمالی نخواهد بود. البته چین که از حق وتو برخوردار است حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. در مورد ساحل عاج هم به نظر نمی‌رسد که کشورهای تازه وارد نظر متفاوتی با سایرین در پذیرفتن نتیجه انتخابات ماه گذشته در این کشور‌، داشته باشند. افریقاى جنوبی که خود نیز عضوی تازه وارد محسوب می‌شود، پیش از این اصلی ترین برنامه خود را تلاش برای متوقف کردن حکم بازداشت عمر البشیر رئیس جمهوری سودان خوانده بود. نماینده افریقا جنوبی در شورای امنیت وعده داده است که در صورت برگزاری آرام رفراندوم در جنوب سودان و تحت نظارت کامل بین المللی تلاش خود را برای متوقف کردن حکم بازداشت عمر البشیر به کار خواهد گرفت. ساکنان جنوب سودان احتمالا رای به جدایی از خارطوم را خواهند داد. اگر این رای گیری آرام و بی سر و صدا برگزار شود و عمر البشیر هم همان گونه که وعده داده است، نتیجه را هرآنچه که باشد، بپذیرد، بریتانیا، فرانسه و ایالات متحده توقف این حکم را بررسی خواهند کرد.

ایران اما تنها پرونده ای است که تغییر ترکیب شورای امنیت می‌تواند نتیجه آن را تغییر دهد. باراک اوباما عزم خود را بر حرکت در دو مسیر تعامل و تحریم ایران جزم کرده است. در مسیر تحریم، تصویب پنجمین قطعنامه علیه تهران در کمتر از دو سال می‌تواند پیروزی بزرگی برای اوباما باشد. هنگام تصویب چهارمین قطعنامه، بسیاری باراک اوباما را برای موفقیت در جلب اجماع جهانی پیروز این میدان خواندند. این بار اما حضور کشورهایی که تحریم را کارساز نمی‌دانند در ترکیب شورای امنیت می‌تواند مسیر را برای اوباما سنگلاخی کند. امریکایی‌ها خواهان توقف در غنی سازی اورانیوم هستند و تنها راه را هم تشدید فشارها بر ایران می‌دانند. تاکنون صنایع کشتیرانی، موشکی و هسته‌ای ایران و گردش مالی این کشور مورد تحریم قرار گرفته است. شورای امنیت سازمان ملل تحریم‌های نه چندان جدی را بر ایران اعمال کرد اما پس از آن کنگره آمریکا با همراهی اتحادیه اروپا بر طبل تشدید تحریم‌های یکجانبه کوبیدند و البته در این مسیر موفق به جلب نظر بسیاری از کشورهای آسیایی هم شدند.

چین در سال 2011 میلادی هم در شورای امنیت برای ایالات متحده دردسرآفرینی خواهد کرد. پکن همواره از حق وتوی خود به عنوان ابزاری برای حمایت از متحدان استراتژیک خود استفاده کرده است. پکن در برابر درخواست‌های آمریکا برای ممنوع الفعالیت کردن تنها بانک ایرانی در این کشور به شدت مقاومت می‌کند. در مورد کره شمالی هم رهبران چین بارها تاکید کرده اند که بازی با دم شیر خطا است و باید به پیونگ یانگ فرصت داد. افریقاى جنوبی آخرین بار در سال‌های 2007 و 2008 در شورای امنیت بود و البته به تحریم‌ها علیه ایران دو بار رای مثبت داد اما به چین و روسیه برای کاستن از تاثیر تحریم‌ها و محدود کردن اقلام مورد تحریم پیوست. برزیل نیز که تا پایان سال 2011 میلادی در شورای امنیت کرسی خواهد داشت، تمایل چندانی به اعمال فشار بیشتر بر تهران ندارد.

در آخرین دور از رای گیری‌ها، برزیل دوشادوش ترکیه ایستاده و به قطعنامه چهام رای منفی داد. هند آخرین بار در سال‌های 1991 و 92 در شورای امنیت عضویت داشت. این کشور قراردادهای تجاری بسیار با ایران دارد و همین مساله عدم همکاری احتمالی با غرب در تشدید تحریم‌ها عیله این کشور را توجیه می‌کند. البته برخی تحلیل گران ادعا می‌کنند که هند با توجه به وعده‌های ایالات متحده در خصوص حمایت از عضویت دائم این کشور در شوای امنیت در نهایت با تحریم ایران کنار خواهد آمد. ترهان پس از آخرین دور از جر و بحث‌ها با هند هشدار داد که می‌تواند به اشاره ای صادرات نفت به دهلی نو را متوقف کند. برخی تحلیل گران ادعا می‌کنند که اوباما باید بتواند با زبان چرب و نرم خود مخالفان تحریم‌های بیشتر ایران را متقاعد کند که تحریم‌ها در حقیقت بابی برای آغاز تعامل با ایرانی خواهد بود که از اعمال فشار بر خود به ستوه آمده و پای میز مذاکره می‌نشیند.