توسل اعراب به روسيه براى تاثيرگذارى در مسئله هسته‌اى ايران
ديپلماسى ايرانى: سفراى کشورهاى عربى حاشيه خليج فارس که‌اخيرا خواستار ايفاى نقش فعال در زمينه مسئله هسته‌اى ايران بوده‌اند و خواسته‌اند که در مذاکرات شرکت داشته باشند و يا حداقل در جزيان آن قرار بگيرند، اخيرا با سرگى ريابکوف، معاون وزير امور خارجه روسيه و مذاکره کننده ارشد روسيه در مسئله هسته‌اى ايران ديدار کرده و درباره برنامه هسته‌اى ايران بحث و گفت‌وگو کرده‌اند. به نظر مى‌رسد اين ديدار در راستاى تمايل اعراب براى ايفاى نقش در مسئله هسته‌اى ايران انجام شده باشد. دکتر بهرام اميراحمديان، کارشناس مسائل استراتژيک و متخصص مسائل روسيه ابعاد اين مسئله را براى خوانندگان ديپلماسى ايرانى تشريح کرده‌است.
گفتارى از دکتر بهرام اميراحمديان، کارشناس مسائل استراتژيک و متخصص مسائل روسيه براى ديپلماسى ايرانى:
اعراب خليج فارس بيشتر به دليل نگرانى‌هايى که از موضوع هسته‌اى ايران دارند علاقمند به حضور در مذاکرات هسته‌اى ايران هستند، اما مذاکرات ايران و گروه 1+5 قالب خاصى دارد که از اسم اين گروه نيز مشخص است. يعنى پنج عضو دائم شوراى امنيت و آلمان در يک طرف جريان هستند و ايران نيز در طرف ديگر جريان.
موضع اعراب درباره برنامه هسته‌اى ايران بسيار ضد و نقيض است. در رسانه‌هاى ايرانى گفته مى‌شود که اعراب علاقمند هستند که ايران از انرژى هسته‌اى صلح آميز استفاده کند. اما در مطبوعات خارج از کشور، شاهد اظهار نگرانى گستره‌اعراب نسبت به اين هستيم که مبادا ايران به سمت توليد سلاح هسته‌اى حرکت کند. البته امريکا از اين فضا استفاده مى‌کند و با امنيتى کردن فضاى خليج فارس، فروش تسليحات خود را به کشورهاى عربى افزايش مى‌دهد. همان طور که ديديم اخيرا امريکا توانست با استفاده از همين ابزار قرارداد فروش تسليحات به ارزش ميلياردها دلار با عربستان و امارات امضا کند.
حالا روسيه در اين ميان به دنبال چيست؟ به نظر من روسيه براى حضور دوباره در خاورميانه و بازگرداندن جايگاه از دست رفته خود در جهان عرب،فعاليت گسترده‌اى را در جهان عرب آغاز کرده است. هم مدودف و هم پوتين از کشورهاى خاورميانه و به ويژه کشورهاى عربى بازديد کرده‌اند و خواهان مناسبات نزديک با اين کشورها هستند.
علاوه بر اينکه روسيه خواهان رابطه با کشورهاى عربى است، در مقابل اعراب هم مايل به ايجاد رابطه نزديک ترى با روسيه هستند و در يک فضاى تعاملى قدرت چانه زنى خود را با امريکا نيز بالا ببرند.
در نهايت حضور روسيه در منطقه خليج فارس براى توسعه نفوذ و به دست آوردن منابع و منافع بيشترى است که بتواند جايگاه اين کشور را در منطقه ارتقا دهد و نفوذش را بيشتر کند. لذا از اين منظر است که روسيه کشورهاى عربى را به بازى مى‌گيرد.
اما کشورهاى عربى نمى‌توانند مستقيما در مذاکرات هسته‌اى تاثيرگذار باشند. چراکه اين فضا قبلا در شوراى امنيت سازمان ملل تعريف شده و در آنجا اگر کشور عربى به عنوان عضو غيردائم شوراى امنيت، مى‌تواند تاثير گذار باشد. اما به صورت کلى، به نظر نمى‌رسد که نه مناطق جغرافيايى و نه سازمان‌هاى منطقه‌اى بتوانند چندان در روند مذاکرات تاثيرگذار باشند.
همان گونه که روسيه در مذاکرات هسته‌اى ايران به دنبال منافع ملى روسيه است، کشورهاى ديگرى که خواهان ايفاى نقش درباره‌اين مسئله هستند نيز در پى آنند که بتوانند از اين طريق منافع بيشترى را براى کشور خود به دست آورند.
به همين صورت علاقمندى ترکيه براى ورود به مسئله هسته‌اى ايران نيز به دليل افزايش نقش و جايگاه ژئوپليتيک ترکيه از اين طريق است و طبيعى است که هر کدام از اين کشورها منافع ملى خود را در نظر بگيرند. آقاى گل اخيرا در مصاحبه خود گفته بود که ما به‌اين دليل که با ايران همسايه هستيم، نگرانى‌هاى درباره فعاليت‌هاى هسته‌اى ايران داريم. بنابراين علاقمنديم که در اين مورد فعال شويم و به موضوع کمک کنيم. ولى برگزارى نشست 1+5 در ترکيه به اين مفهوم نيست که ترکيه طرف مذاکره خواهد بود، بلکه فقط از جغرافياى ترکيه‌استفاده خواهد شد. و الا کشورهاى 1+5 اعلام کرده‌اند که بيانيه تهران را که ميان ايران و برزيل و ترکيه بوده‌است را نمى‌پذيريم.
از اين زاويه به نظر مى‌رسد که چه روسيه و چه ترکيه مى‌خواهند از بازار اين مذاکرات هسته‌اى ايران طرفى ببندند. از يک طرف ترکيه اعلام مى‌کند که نگران است، از طرف ديگر ما در مطبوعات خود اعلام مى‌کنيم که اعراب حقوق هسته‌اى ايران را به رسميت مى‌شناسند ولى اعراب دودوزه بازى مى‌کنند و نگرانى آن‌ها باعث شده است که به سمت روسيه گرايش پيدا کنند.
بنابراين روسيه براى جذب اعراب به سمت خود و بازگرداندن جايگاه از دست رفته جنگ سرد ميان اعراب، حضور بيشترى در اين منطقه دارد. علاوه بر اين کشورهاى عربى بازارهاى خوبى براى روسيه به حساب مى‌آيند. روسيه به عنوان يک کشور بزرگ توليد کننده و صادرکننده انرژى از جمله گاز مى‌تواند با قطر همکارى داشته باشد و در اين زمينه در حال انجام کارهاى مربوط به تشکيل اوپک گازى هستند.
در مجموع به نظر مى‌رسد هر کشورى به هر طريق ممکن به دنبال تامين حداکثرى منافع خود است. ايران نيز بايد به دنبال اين باشد که راه کارى را به کار بندد تا بيشترين منافع ملى را براى کشورمان به دنبال داشته باشد.
نظر شما :