ايران، قربانى معاهده استارت؟

دیپلماسی ایرانی: نشريه آتلانتيک در تازه‌ترين نگاه خود به پيمان استارت يک که منتظر تصويب در مجلس سنا است، مى‌نويسد:

معاهده کاهش تسليحات استراتژيک موسوم به استارت يک که قرار است با تصويب سناتورها در مجلس سناى ايالات متحده به تصويب برسد، امضاى باراک اوباما و دميترى مدودف را پاى خود خواهد داشت اما حقيقت اين است که دامنه اين معاهده دامن سياست خارجى واشنگتن را هم خواهد گرفت. در شرايطى که مجلس دوماى روسيه يا مجلس سناى آمريکا اين معاهده را به هر دليلى رد کند، نخستين تبعات آن از سرگيرى رابطه سياسى حسنه ميان مسکو و تهران خواهد بود.
فاصله جمهورى‌خواهان با دموکرات‌ها در مجلس سناى آمريکا پس از انتخابات ميان‌دوره‌اى کاهش يافته و اين در حالى‌ست که اوباما براى به تصويب معاهده استارت به راى حداقل هشت نماينده جمهورى خواه نيز نياز دارد. در فضاى لجبازى ميان احزاب در آمريکا، جمهورى خواهان نسبت به تصويب معاهده استارت ابراز شک و ترديد مى‌کنند. بسيارى از تحليل‌گران اعتقاد دارند که تصويب معاهده استارت از اهميت فوق‌العاده‌اى برخوردار است و دليل آن هم همکارى ميان مسکو و واشنگتن نيست.
بلکه علت اصلى اين است که با امضاى اين معاهده در حقيقت رابطه ميان روسيه و ايران در مسير تيرگى کامل قرار مى‌گيرد. بسيارى از دموکرات‌ها جمهورى خواهان را به سواستفاده از به قدرت رسيدن در اين مقطع زمانى متهم کرده و اصرار دارند که رابطه ميان مسکو و واشنگتن که پس از چندين دوره خصومت اندکى ارامش را تجربه کرده است نبايد دستخوش بازى‌هاى سياسى داخلى شود. پس از مناقشه ميان گرجستان و روسيه در سال 2008 ميلادى، رابطه ميان مسکو و ايالات متحده به بحرانى‌ترين روزهاى خود از زمان جنگ سرد رسيد. دولت باراک اوباما هم عزم خود را جزم کرد تا اين رابطه را بهبود بخشد.
در اين ميان معاهده استارت تبديل به مهم‌ترين تکه از اين پازل بين المللى شد. بسيارى از کارشناسان اعتقاد دارند که در حقيقت روسيه و آمريکا بر سر ايران معامله کردند. مسکو عدم همکارى‌هاى نظامى کامل با ايران را پذيرفت و واشنگتن هم وعده امضاى پيمان استارت را داد. بهار گذشته هم در عين ناباورى روس‌ها در شوراى امنيت سازمان ملل به تحريم‌هاى ايران راى مثبت دادند. اتفاقى که بسيارى را از حجم همکارى روس‌ها با ايران بهت زده کرد. در ماه سپتامبر هم دميترى مدودف از آمادگى خود براى عدم تحويل دادن موشک‌هاى اس سيصد به تهران خبر داد و البته اين اعلام آمادگى هم جامه عمل بر تن کرد.
البته اين قرارداد متوقف شده و به حالت انحلال کامل درنيامده است. در اين فضا است که دموکرات‌هاى امريکايى واهمه دارند، روس‌ها هر لحظه از تصميم خود برگردند و معامله با ايران را از سر بگيرند. موشک‌هاى اس سيصد در حقيقت جنبه دفاعى براى ايران داشتند و باعث نگرانى هم واشنگتن و هم تل‌آويو بودند. اسرائيل سوداى حمله به تاسيسات هسته‌اى ايران را در سر دارد و در شرايطى که تهران مجهز به موشک‌هاى اس سيصد باشد امکان رهيابى موشک‌هاى تهاجمى دشمن براى ارتش ايران آسان‌تر خواهد بود و احتمال موفقيت در حمله به اهداف مشخص هم براى اسرائيلى‌ها دشوارتر. روسيه از زمان حضور باراک اوباما در قدرت عزم خود را براى بهبود رابطه با واشنگتن جزم کرده و در اين ميان هم از قربانى کردن ايران و دوستى و همسايگى با اين کشور ابايى ندارد.
البته همکارى روس‌ها با ايران در نيروگاه بوشهر همچنان به قوت خود باقيست و اين نشان مى‌دهد که روس‌ها به هيچ وجه تمام توپ‌هاى خود را در زمين حريف قرار نمى‌دهند. در شرايطى که سنا ايالات متحده معاهده استارت را امضا نکند، روس‌ها به اين باور مى‌رسند که واشنگتن در احياى رابطه با آنها جدى نيست و در نتيجه دست روسيه باز به سمت تهران دراز خواهد شد. بى شک فروش تسليحات به ايران براى روس‌ها سودمند خواهد بود و البته برقرارى رابطه با تهران هم بدين معناست که روسيه در قالب نوعى قدرت منطقه اى فرورفته است.
حتى در بهترين شرايط که مسکو به دلخواه امريکا از فروش موشک‌هاى اس سيصد به تهران هم کاملا منصرف شود باز اين کشور مى‌تواند به شکل غيرمستقيم به موفقيت تهران در منطقه کمک کند. روسيه همچنان هم اندک تمايلى ندارد که ايران را در جامه کشورى دست يافته به تسليحات هسته‌اى ببيند. در پانزده سال گذشته روسيه همواره در دو جبهه بازى کرده است: هم ايران را دوست خود در منطقه نگاه داشته و هم عزم خود را براى ممانعت از دستيابى اين کشور به تسليحات هسته‌اى جزم کرده است.
البته در دو سال اخير حضور فردى مانند اوباما در کاخ سفيد، روس‌ها را به اين نتيجه رسانده است که شايد منفعت در اين برهه زمانى در دوستى با امريکايى‌ها باشد. هرگونه سهل انگارى در به تصويب رساندن استارت در حقيقت نوعى خيانت به بازسازى رابطه‌اى است که هيلارى کلينتون در ديدار با همتاى روس خود از آن سخن گفته بود. کم نیستند جمهورى خواهانى که به دنبال خريد زمان و به تعويق انداختن تصويب استارت در سنا هستند اما حقيقت اين است که هرگونه تعليق زمانى مى‌تواند تبعات وحشتناک‌ترى براى سياست خارجى اوباما به دنبال داشته باشد.