سياست همگام با اقتصاد براى نفت ۱۰۰ دلارى

 برخی بر این باورند که در صورت حل نشدن مساله هسته ای ایران در سطح بین الملل و بالا گرفتن مناقشات ایران و غرب در مورد برنامه هسته ای ایران  قیمت هر بشکه نفت خام به 200 دلار برسد که این بحرانی ویران کننده  برای اقتصاد  جهان خواهد بود.

 البته وقوع این پیش بینی چندان محتمل نیست زیرا سران هسته ای ایران در طی ملاقاتهای اخیر خود اخبار رضایت بخشی را به ایران آورده اند . اینان از موفقیت آمیز بودن مذاکرات هسته ای و حل شدن سهم زیادی از مشکلات ایران در این عرصه خبر دادند که می تواند ثبات بیشتری به بازار نفت ببخشد.

 از آنجا که خاورمیانه بیشترین حجم از ذخایر نفتی جهان را در خود جای داده است تنشهای سیاسی و اقتصادی این منطقه روی قیمت نفت تاثیر گذار است.تضعیف زیر ساختهای اقتصادی کشورها یا بی ثباتی سیاسی در منطقه سبب می شود تا فرایند تولید و استخراج نفت با اختلال مواجه شود و قیمت این محصول ارزشمند جهان افزایش یابد.

 این بار نیز دلایل مختلفی برای افزایش قیمت نفت ذکر شده است که بیشترین سهم از آنها به کشورهای نفت خیز خاورمیانه ارتباط دارد.

از جمله دلایلی که برای صعود قیمت نفت ذکر شده است  می توان به درگیری های ترکیه با کردهای شمال عراق ،تنش بر سر مسایل هسته ای ایران در عرصه بین المللی ، تحریمهای جدید اقتصادی ایران از طرف دولت امریکا، در گیری های کشورعراق و در نهایت تعرض جنگنده های اسراییل به حریم هوایی لبنان که واکنش شدید نیروهای لبنانی را در پی داشت اشاره کرد.

انتظار می رود بالا گرفتن در گیری بین ترکیه و عراق سبب تنزل حجم تولید این کشور شود.در این صورت  کشور جنگ زده عراق که به تازگی اقدام به افزایش سطح تولید نفت خود کرده بود دوباره وارد رکود بازار نفت  می شود و توان تولید خود را ازدست می دهد.

این تحول منفی در کشوری که سومین کشور بزرگ مالک ذخایر نفتی است و حجم ذخایر تایید نشده آن در مقایسه با دیگر کشورهای نفت خیز بیشتر است می تواند تاثیر بسزایی روی بازار نفت بگذارد.

از طرفی ترکیه نیز مسیر انتقال نفت و گاز خاورمیانه به اروپا است و تزلزل سیاسی و یا جنگ در این کشور در روند انتقال تولیدات خاورمیانه به بازار مصرف اختلال ایجاد خواهد کرد.

تنشهای لبنان و اسراییل که با تعرض اخیر جنگنده های اسراییل به حریم هوایی لبنان بیشتر نمایان شد نیز می تواند عاملی برای افزایش قیمت نفت باشد. البته کشورهای مذکور مالکان منابع و ذخایر نفتی به شمار نمی آیند ولی احتمال می رود بالاگرفتن تنشهای این دو کشور سبب بی ثباتی خاورمیانه شود و به دنبال خود زمینه صعود قیمت نفت را فراهم آورد.

از طرفی کشورهای عضو اوپک که در جلسه قبلی تصمیم گرفتند برای پاسخگویی به نیاز جهان ظرفیت تولید خود را 500 هزار بشکه در روز اضافه کنند ،اعلام کردند در جلسه دسامبر سطح تولید را افزایش نخواهند داد.تصمیمات  اوپک که 40 درصد از کل نفت جهان را تولید می کند روی بازار نفت تاثیر گذار است. 

مناقشات ایجاد شده در مورد  برنامه هسته ای ایران و برآیند آن یعنی تحریم  برخی از سازمانها و بانکهای ایرانی از طرف ایالات متحد امریکا و چند کشور هم پیمان با آن در زمره دلایلی است که برای افزایش قیمت نفت عنوان شده است.

البته تنزل بی سابقه ارزش دلار در بازارهای جهانی ،اعلام تصویب کاهش نرخ بهره امریکا در جلسه دسامبر سال جاری ،کاهش تولید نفت در امریکا بالاخص خلیج مکزیک و در نهایت نزدیک شدن به فصل سرما و افزایش تقاضای سوخت در سراسر جهان نیز در این رشد قیمت موثر است.  

کاهش ارزش دلار سبب شد تا قیمت تمام کالاهای مبادله شده به دلار برای کشورهای خریداری کننده ارتقا یابد. از طرف دیگر سقوط ارزش دلار در کنارکاهش مداوم نرخ بهره امریکا نشانی از ضعف اقتصادی این کشور است .

از آنجا که اقتصاد امریکا سهم بزرگی از اقتصاد جهان را به خوداختصاص داده است بحران اقتصادی امریکا سبب تشدید بحران اقتصاد جهانی و حرکت آن به سمت رکود و به دنبال آن افزایش قیمت کالاهای استراتژیک می شود.

کاهش تولید نفت امریکا در کنار عدم تمایل اوپک به افزایش حجم تولید و افزایش تقاضا با کاهش دمای هوا در اکثر نقاط جهان سبب برهم خوردن تعادل بازار نفت و افزایش قیمت شد.

برخی بر این باورند که افزایش قیمت نفت آسیبهای زیادی به اقتصاد جهانی وارد می کند و برای تایید این نظریه خود به آمار رشد تولید ناخالص داخلی جهان طی یک سال اخیر اشاره می کنند.

از آغاز سال 2007 میلادی تا به حال نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهان تنها 13 درصد بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کمتر است.مهمترین مساله ای که باعث این نزول شد تغییرات قیمت نفت بود که هزینه کلانی را به کشورهای مصرف کننده جهان تحمیل کرد.کشورهایی که اغلب در زمره صنعتی ترین و تاثیر گذارترین کشورها در عرصه جهانی هستند.

برخی دیگر از تحلیل گران تاثیررشد قیمت نفت روی اقتصاد را بسیار اندک می دانند. این دسته از اقتصاددانان به ایجاد سوختهای جایگزین در صنایع و ساخت ماشین های صنعتی و خودروهایی با حداقل مصرف سوخت اشاره می کنند و همین مساله را عاملی برای کاهش تاثیرات مخرب افزایش قیمت نفت روی اقتصاد می شمارند.

امرییکاییها نیز برای تنزل تاثیر افزایش قیمت نفت روی اقتصاد خود به بهره گیری از تکنولوژی های جدید روی آورده اند. از طرف دیگر برای اینکه افزایش قیمت نفت و به دنبال آن بنزین روی اقتصاد خانوارهای این کشور کمترین تاثیر را بجای بگذارد اقدام به افزایش سطح دستمزدها در کشور کردند.

 به گزارش دولت امریکا قیمت هر گالن بنزین بعد از افزایش قیمت نفت در جهان به بیشتر از 9/2 دلار رسید. با این قیمت هر خانوار امریکایی برای پر کردن باک بنزین وسیله نقلیه خود هزینه گزافی باید صرف کند ولی دولت برای کمتر کردن تاثیر این صعود قیمت دستمزدها را با نرخی بسیار بالاتر افزایش داد.

بدون شک افزایش قیمت نفت در جهان به اقتصاد تک تک کشورها و در نهایت به اقتصاد جهانی آسیبهای قابل توجهی وارد می کند که تمهدیات یک دو لت و یک کشور نمی تواند با آن مقابله کند.

برای حل شدن بحرانی که هر روز بیشتر اقتصاد جهانی را در بر می گیرد باید همه کشورها دست بدست هم دهند و سیاستی جهانی تدوین کنند . در غیر این صورت بحران مالی، اعتباری و اقتصادی جهان را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.