چشم امید آمریکا به روسیه و چین است

دیپلماسی ایرانی: روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در تازه‌ترین گزارش خود باز هم به پرونده هسته‌ای ایران پرداخته است و تحریم‌هایی که همچنان به هیچ جا نمی‌رسند:

در سال 1996 کنگره ایالات متحده تحریم‌هایی را به تصویب رساند که بر اساس آن لیبی و ایران در زمره مغضوبین قرار گرفتند. آمریکایی‌ها ایران را به حمایت از تروریسم متهم می‌کردند و تحریم‌ها ابزاری بود برای پایان دادن به این روند.نمی‌توان کتمان کرد که در همان تاریخ هم تحریم‌ها برخی سرمایه‌داران و کشورهایی را که به دنبال سرمایه گذاری در ایران بودند به سختی انداخت. اما این سختی‌ها به زودی از میان رفتند چرا که نه بیل کلینتون دموکرات و نه جورج بوش جمهوری خواه به دنبال تحریم متحدان ما در اروپا نبودند که با سرمایه‌گذاری در ایران و تبدیل شده به شریک تجاری این کشور پول هنگفتی برای خود به جیب زده بودند.

امروز تقریبا 15 سال از آن روزها گذشته است. کشورهای اصلی اروپایی از دست ایران و بازی هسته‌ای این کشور به ستوه آمده‌اند و ظاهرا در مسیر قطع همکاری‌های اقتصادی با این کشور قرار گرفته‌اند. در این میان این ویروس انزوای ایران به آسیایی‌ها هم سرایت کرده است و ژاپن هم از تحریم‌هایی که ایالات متحده به دنبال آن است حمایت می‌کند. ژاپنی‌ها اخیرا اعلام کرده‌اند که در بخش‌های انرژی و نفت ایران به سرمایه‌گذاری خود پایان می‌دهند. چین و روسیه اما به راحتی خلا نبود قدرت‌های غربی را پر کرده‌اند. هر دو این کشورها تاکید کرده‌اند که به عدم تحریم‌های ایران ادامه می‌دهند مگر زمانی که غرب رویکرد خود نسبت به تحریم‌ها را تغییر داده و تحریم‌هایی را که منافع اقتصادی برای شرکای تجاری ایران دارد را از دایره حذف کند. وزارت امور خارجه ایالات متحده اخیرا به دنبال تهیه لیستی از شرکت‌های خارجی است که با ایران علاوه بر تحریم‌ها به ارتباط اقتصادی خود ادامه داده‌اند. ایالات متحده در حال حاضر دو گزینه پیش رو دارد: یا باید میان تلاش برای برقراری ائتلافی دیپلماتیک و سر به راه کردن ایران اقدام کند و یا باید به سمت روسیه و چین رفته و برای بالا بردن کارآیی تحریم‌ها ناز این دو کشور را بخرد.

سردمدار تحریم‌ها در وزارت امور خارجه رابرت آینهورن تاکید دارد که تهدید ایران به تحریم می‌تواند منجر به از دست دادن 60 میلیارد دلار در مراوده‌های بین المللی و تجاری ایران شود. با این همه اروپایی‌ها با حضور باراک اوباما در کاخ سفید به تشدید تحریم‌ها و نتیجه گیری امیدوار شده‌اند. کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا هم که از بزرگترین شرکای تجاری ایران بودند اکنون از خیر معامله با این کشور برای چند صباحی گذشته‌اند تا شاید برنامه اوباما برای تشدید فشارها بر ایران کارساز افتد. در این میان تجار برنامه خود را نمی‌دانند. بسیاری از تجار آلمانی ضمن مخالفت با این تحریم‌ها می‌گویند: پرسش اینجاست که اگر ما به عنوان شرکت‌های اروپایی پای خود را از ماجرا بیرون بکشیم، ایران تبدیل به عرصه‌ای برای یکه تازی کمپانی‌های غربی می‌شود؟ باید همین جا اعتراف کنیم که با توجه به حضور چین و روسیه در صحنه تجارت ایران این اتفاق می‌افتد.

پکن و مسکو تا کنون بارها تاکید کرده‌اند که کمپانی‌های ایرانی در بخش انرژی و تولید برق همچنان مشتاق کار در ایران هستند. در سال 2009 میلادی بود که شرکت ملی پتروشیمی‌چین جای توتال فرانسه را در ایران گرفت. توتال به دلیل افزایش فشارها از سوی پاریس و واشنگتن مجبور به پایان دادن به این همکاری شد. چاینا اویل نیز نام شرکت دیگر چینی است که از سال 2009 همراهی با ایران در حوزه تجاری را پس از شش سال غیبت از سر گرفته است.

بر اساس قطعنامه شماره 1929، هرگونه مراوده با ایران در حوزه تجاری ممنوع است. با این وجود درست از روزی که این قطعنامه به امضا رسیده است، روسیه و چین بیش از پیش به ایران در حوزه همکاری‌های تجاری نزدیک شده‌اند. چین در تمامی ‌حوزه‌های تولید نفت و انرژی در ایران سرمایه گذاری کرده است. غول انرژی در روسیه نیز به دنبال بررسی راه‌های گسترش همکاری با ایران است. توسعه خطوط گازی و نفتی ایران در حقیقت در راس برنامه‌های کاری روسیه برای سرمایه گذاری در ایران قرار دارد.

وال استریت در ادامه می‌نویسد: ایران قابلیت وارد کردن خسارت‌های جدی به روسیه و چین را دارد. امریکایی‌ها می‌توانند به راحتی دستیابی شرکت‌های روسی به سرمایه‌های خود را ممنوع کنند. خودداری از حضور شرکت‌های روسی در مزایده‌های آمریکایی و سهم دادن به این شرکت‌ها می‌تواند روسیه را برای رها کردن دست ایران تشویق کند.

چین رابطه تجاری چند میلیاردی با کانادا در حوزه انرژی دارد. ایالات متحده می‌تواند با اعمال فشار بر کانادا چینی‌ها را در میانه انتخاب ایران یا کانادا قرار دهد. ممانعت از حضور شرکت‌های چینی و روسی که با ایران در ارتباط هستند در مناقصه‌ها بین المللی می‌تواند هر دو این کشورها را در مسیر اروپا و ایالات متحده قرار دهد. البته در این میان نباید فراموش کنیم که تیزی رفتارهای ایالات متحده می‌تواند چین و روسیه را هم به واکنش وادارد. روسیه با تحویل موشک‌های اس سیصد به ایران می‌تواند فشارها بر ایالات متحده و اسرائیل از جانب پرونده هسته‌ای ایران را دو برابر کند. اما در شرایطی که ایالات متحده به تحریم شرکت‌های کوچک روس و چینی ادامه دهد، بی‌شک شرکت‌های بزرگ‌تر جا پای خود را در ایران محکم می‌کنند. این حرکت تمام تلاش‌های اتحادیه اروپا را بر باد می‌دهد.

ایران همواره گزینه مورد دعوای غرب با چین و روسیه بوده است. اکنون این بازی به مرحله آخر رسیده است. همگان هو جین تائو، ولادیمیر پوتین و رهبر ایران را به نظاره نشسته‌اند. البته در این میان نباید بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسرائیل را از یاد برد که باید تصمیم خود را در خصوص ایران بگیرد: آیا می‌تواند با ایران هسته‌ای کنار بیاید یا خیر؟