توافق‌نامه پر رمز و راز مجلس اعلا با طيف صدرى در عراق
نویسنده خبر:
على موسوى خلخالى
روز گذشته «سيد عبدالعزيز حکيم» رهبر مجلس اعلاى اسلامى عراق توافق‌نامه‌اى را در سه بند با «مقتدا صدر» رهبر طيف موسوم به صدرى امضا کرد که در بحبوحه تحولات عراق اتفاق بسيار پر اهميتى محسوب مى‌شود.
روز گذشته «سيد عبدالعزيز حکيم» رهبر مجلس اعلاى اسلامى عراق يکى از مطرح‌ترين و تاثيرگذارترين احزاب سياسى عراق توافق‌نامه‌اى را در سه بند با «مقتدا صدر» رهبر تندروى طيف موسوم به صدرى و جيش‌المهدى امضا کرد که بر اساس آن اختلاف‌هاى موجود ميان اين دو جريان بر طرف شده و همکارى‌هاى اين دو گروه سياسى فعال درعراق وارد مرحله تازه‌اى مى‌شود.
بر اساس اين توافق‌نامه دو طرف متعهد شدند که نخست، از ريختن خون ملت عراق که هيچ قانون وشرعى در هيچ حالتى اجازه ريختن آن را نداده درهرحالتى جلوگيرى کرده و حرمت آن را حفظ کنند. دوم با همکارى يکديگر موسسه‌ها و هيات‌هاى فرهنگى، رسانه‌اى و تبليعاتى با نظارت هم تاسيس کنند تا ضمن فعاليت مشترک روحيه مودت و نزديکى ترويج شده و ازهر گونه درگيرى و خشونت جلوگيرى شود. سوم با تشکيل گروه‌هاى عالى که در تمام استان‌ها شعبه خواهند داشت در راستاى نزديکى مواضع به يکديگر و دورى از فتنه و تکرار مشکلات موجود ميان يکديگر زمينه‌هاى پيشرفت در کشور به وجود آيد.
دو طرف همچنين متعهد شدند، دست از تبليغ و فعاليت عليه يکديگر برداشته و تعرض به دفاتر هم را متوقف کنند.
امضاى اين تفاهم‌نامه دربحبوحه تحولات عراق که اختلاف‌هاى سياسى در آن روز به روز عميق‌تر مى‌شود، بسيار پر اهميت است.
«سيد محسن حکيم» مشاور سياسى سيد عبدالعزيزحکيم رهبر مجلس اعلاى اسلامى عراق در گفت و گو با خبرنگار ديپلماسى ايرانى، انعقاد اين تفاهم‌نامه را گامى مهم براى تقويت تحرکات مثبت سياسى در عراق دانست.
اختلاف‌هاى طيف صدرى و مجلس اعلا
اعلام امضاى تفاهم‌نامه همکارى ميان دو گروه عمده شيعه سياسى عراق که تا کنون فعاليت‌هاى بسيارى را عليه يکديگر داشته‌اند، اتفاق ناگهانى و غير منتظره‌اى بود.
جيش‌المهدى، گروه شبه‌نظامى وابسته به طيف صدرى که فعاليت‌هاى خشونت‌آميزش به اندازه‌اى رسيد که دولت عراق را مجبور به موضع‌گيرى عليه آن کرد، مدتها است که عليه گروه‌هاى سياسى رقيب به ويژه مجلس اعلا فعاليت مى‌کند.
اين گروه تا کنون بارها دفاتر و ساختمان‌هاى مجلس اعلاى اسلامى عراق در شهرهاى مختلف عراق را آتش زده و نابود کرده است که از جمله آن مى‌توان به انهدام کامل ساختمان اين مجلس درشهرهاى ناصريه، صدر و بصره اشاره کرد.
اين گروه همچنين تا کنون ترور چندين نفرازاستانداران نزديک به مجلس اعلاى اسلامى عراق را طراحى و اجرا کرده که ازجمله آن مى‌توان به ترور استاندار ناصريه که چندى پيش اتفاق افتاد، اشاره کرد.
طيف صدرى همچنين در زمانى که دردولت«نورى مالکى» نخست‌وزير عراق فعال بودند نيز پرونده چندان رضايت‌بخشى را از خود به جاى نگذاشتند. بنا به اظهارات منابع نزديک به دولت عراق و مقام‌هاى آمريکايى که درگزارش سفارت آمريکا درعراق به کنگره آمريکا نيزمطرح شد، تمام وزارتخانههاى تحت نظارت طيف صدرى تحت نفوذ شديد جيش‌المهدى قرارگرفته بودند و شبه‌نظاميان وابسته به آنها فعاليت‌هاى غير قانونى گسترده‌اى را در اين وزارتخانهها انجام مى‌دادند.
وزيران طيف صدرى همواره مورد انتقاد ديگر احزاب سياسى عراقى قرارمى‌گرفتند که از پست‌هاى سياسى و خدمات‌رسانى سوء استفاده کرده و ضمن انجام اختلاس‌هاى کلان وعدم رسيدگى به وظايف محوله‌شان اين مراکز را به پايگاهى براى فعاليت‌هاى نظامى و سياسى به نفع منافع خود تبديل کرده‌اند.
از جمله اين انتقادها اظهارات«اياد علاوى» نخست‌وزير سابق عراق و رئيس گروه العراقيه است که بارها نسبت به فعاليت‌هاى احزاب طيف صدرى موضع‌گيرى کرده و آنها را متهم به تخريب جايگاه وزارتخانهها براى رسيدن به نيات حزبى و طائفه‌اى خود کرده است.
دولت عراق نيز ضمن تاييد کارشکنى‌هاى وزيران طيف صدرى درزمان تصدى وزارتخانههاى تحت کنترلشان، وزارت راه و ترابرى را مثال مى‌زند که در زمان حضور نماينده صدرى در آن نه تنها هيچ گونه خدمات‌رسانى‌اى صورت نگرفته بلکه فسادهاى مالى و اقتصادى کلانى نيز در آن انجام شده است.
اما اوج انتقادها عليه طيف صدرى زمانى بود که درمراسم نيمه شعبان و با وجود نظارت و کنترل شديد ارتش و پليس عراق، نظاميان جيش‌المهدى به درون فرماندهى پليس عراق نفوذ کرده و درگيرى‌هاى گسترده‌اى را درکربلا موجب شدند. درآن درگيرى حداقل 60 زائر کشته و بيش از 130 نفر زخمى شدند.
بلافاصله پس از آن حادثه نورى مالکى نخست‌وزير عراق در کربلا حاضر شد و ضمن رسيدگى فورى به اوضاع جارى دستور بازداشت تمام مسببان اين عمليات را داد. وى همچنين فورا رئيس پليس کربلا را از سمتش برکنار کرد و وى را به دليل دست داشتن در فعاليت‌هاى تروريستى کربلا تحت پيگرد قرار داد.
اما حوادث کربلا شخض مقتدى صدر را نيز آشفته کرده بود. وى پس از آن حادثه بلافاصله دستور به رسيدگى به وقايع کربلا داد و همان شب حادثه تمام فعاليت‌هاى جيش‌المهدى را به مدت شش ماه به حالت تعليق در آورد.
دستور مقتدى صدر تا حدودى توانست بر فعاليت‌هاى مخربانه جيش‌المهدى تاثير بگذارد. زيرا به هر حال وى رهبرى اين گروه را بر عهده دارد و عناصر فعال در اين گروه مجبورند که به دستورات وى عمل کنند. گرچه به اعتقاد بسيارى از تحليلگران و ناظران مسائل عراق جيش‌المهدى ديگر همانند سابق از رهبر خود حرف‌شنوى ندارد و حتى دچار انشقاق و اختلاف شده است.
اما اگرچه مقتدى صدر توانست با اين اقدام خود را از وقايع کربلا مبرا کند و حتى نگرانى و ناراحتى شديد خود را از وقوع اين حادثه به نوعى نشان دهد اما اين موضوع سبب نشد تا وجهه جيش‌المهدى به عنوان متهم اصلى وقايع نيمه شعبان در کربلا خدشه‌دار نشود. پس از آن حادثه جايگاه مردمى جيش‌المهدى و طيف صدرى که تا پيش از اين برخى احزاب سياسى براى بهر‌ه‌بردارى از مقبوليت مردميش بسيار دست و پا مى‌زدند و به فکر ائتلاف با آن بودند، به شدت آسيب ديد.
پيامدها و انتظارات از اين تفاهم‌نامه
درباره پيامدها و انتظارات موجود بر سر امضاى اين تفاهم‌نامه پيش‌بينى‌ها و اما و اگرهاى بسيارى وجود دارد.
بسيارى بر اين باورند، امضاى اين تفاهم‌نامه در حقيقت تلاشى براى مجبور ساختن گروه‌هاى شبه‌نظامى وابسته به جيش‌المهدى براى جلوگيرى از انجام فعاليت‌هاى غير قانونى است. به هر حال امضاى هر تفاهم‌نامه و توافق‌نامه‌اى گروه‌ها را مجبور مى‌سازد که به يک سرى اصول پايبند باشند و نتوانند برخى سياست‌هاى خودسرانه خود را تعقيب کنند. تفاهم‌نامه مجلس اعلا و طيف صدرى نيز از اين قاعده مستثنى نيست.
موضوع دومى که در اين جا مطرح است، به حفظ وحدت ميان گروه‌ها و احزاب شيعه سياسى عراق باز مى‌گردد.
احزاب شيعه عراق به هيچ وجه مايل نيستند، اين شائبه در اذهان متبادر شود که گروه‌هاى سياسى شيعه دچار اختلاف شده و هر کدام به فکر منافع حزبى خودشان هستند. به ويژه اين که برخى گروه‌هاى مطرح سياسى عراقى از جمله مجلس اعلا منافع شيعيان را به عنوان پشتوانه اصلى احزاب مقدم‌تر از منافع حزبى و گروهى خود مى‌دانند.
مرجعيت عراق نيز بر حفظ وحدت احزاب شيعه و هم‌دلى آنها با يکديگر مصر است و بارها نسبت به وقوع اختلاف ميانشان هشدار داده است. به هر صورت وجود اختلاف باعث مى‌شود که ديگر احزاب رقيب از فرصت‌ها استفاده کرده و امتيازها را يک به يک از شيعيان و گروه‌هاى سياسى وابسته به آنها بگيرند. اهميت اين موضوع در عرصه سياسى پر تنش عراق بيش از پيش افزايش يافته است.
مسئله ديگرى که در اين ميان وجود دارد، حفظ جايگاه مردمى براى احزاب است. به هر صورت احزاب سياسى مجبورند، براى حفظ بقاى سياسى خود به فکر جايگاه مردمى باشند. مجلس اعلاى اسلامى عراق و طيف صدرى هر دو صاحب نفوذ و جايگاهى در ميان مردم عراق هستند.
گرچه اين جايگاه در ماه‌هاى اخير به دليل وقايع موجود در عراق به شدت تحت تاثير قرار گرفته است. اما به هر حال اتحاد اين دو جريان با يکديگر و تلاش براى حفظ اعتدال و مجبور کردن يکديگر به حفظ اصول و مبانى حزبى سبب مى‌شود، ضمن افزايش مقبوليت عمومى از مقبوليت منظقه‌اى و بين‌المللى نيز بهره‌مند شوند و بتوانند نسبت به آينده سياسى خود خوش‌بين باشند.
نگرش ديگر اين که هر دو طرف از حمايت کشور‌هاى ديگر برخوردارند. کشورهايى که بعضا به صورت مشترک هم‌زمان از دو گروه طيف صدرى و مجلس اعلا حمايت مى‌کنند. انعقاد چنين توافق‌نامه‌اى مى‌تواند حمايت‌هاى اين چنينى را افزايش داده و نظم و برنامه مشخص و منظمى را براى هر دو طرف به ارمغان آورد.
در اين ميان هدف ديگرى نيز در انعقاد اين تفاهم‌نامه وجود دارد. همان طور که پيش‌تر گفته شد، پيش از اين مجلس اعلاى اسلامى عراق از سوى عناصر تندرو و بعضا خودسر جيش‌المهدى بسيار مورد تعرض قرار مى‌گرفت. امضاى چنين تفاهم‌نامه‌اى کمک مى‌کند تا از تکرار حوادث تلخ براى اين مجلس جلوگيرى شود.
گرچه بسيارى از تحليلگران نسبت به موفق بودن اين توافق‌نامه به ديده ترديد مى‌نگرند اما با اين حال مى‌توان اميدوار بود که با وجود مشترکات بسيار ميان دو طرف و تعهد به التزام توافقات صورت گرفته اميدهايى نسبت به موفقيت‌آميز بودن آن نيز داشت.
نظر شما :